Afrikaanse fietsactivisten strijden voor andere wereld

Ze zijn in Brussel om fietsen op wereldschaal te promoten en werden door Cactus&co vzw uitgenodigd om te praten over hun visie over de positieve impact van de fiets op het leven.

Patrick Kayemba en Lelo ‘Elvis’ Munis zijn rasechte fietsactivisten. De ene draagt een T-shirt met ‘I “fietsje” Copenhagen’ op, de ander heeft een bescheiden halsketting in de vorm van Afrika met een kleine fietser erop.

Patrick is de voorzitter en stichter van FABIO (First African Bicycle Information Organization) in Oeganda. Lelo komt uit Tanzania en fietst met zijn project ‘From Chile to Kili’ de hele wereld rond. Allebei willen ze een wereld waarin mobiliteit en een duurzame ontwikkeling centraal staan. Elk op hun eigen manier, maar allebei op de fiets, gaan ze die strijd aan.

Activisten van het eerste uur

Lelo’s sandalen zijn merkwaardig. ‘Ik heb de zolen gemaakt van een oude band van een motorfiets en het dan met restjes rubber banden gemaakt. Ze zijn erg praktisch, duurzaam en zitten lekker.’ Hij groeide op aan de voet van de Kilimanjaro. Toen hij zeventien was, leerde hij fietsen op een zelfgemaakte fiets. ‘Ik maakte alles uit hout, zelfs de wielen. Er waren wel geen pedalen, dus bergaf ging vlot, maar bergop moest ik afstappen of naar boven steppen.’

Een grote uitdaging voor het stimuleren van fietsen in Afrika is de technologie. In België heeft iedereen de keuze tussen een fiets zonder versnellingen, met twee, vier, zeven versnellingen, een mannenfiets of vrouwenfiets en dergelijke. ‘We hebben meer en meer fietsen uit India’, vertelt Lelo. ‘Dat zijn de enige die beschikbaar en betaalbaar zijn. We zijn op zoek naar investeerders, want we hebben geen fietsenfabriek en al zeker geen duurzame. Er zijn enkele fabrieken opgestart geweest, maar ze hebben economische geen kansen gekregen.’

Uitwisseling van ideeën

Het concept van de praatavond van Cactus&co vzw is een uitwisseling tussen Europese en Afrikaanse visies over duurzaam transport. ‘Ik kom praten over de uitdagingen waar we in Oeganda mee kampen in de strijd voor de fiets,’ vertelt Partick, ‘maar ook over hoe de fiets in de Afrikaanse maatschappij gepercipieerd wordt. Ik luister naar de verhalen van de mensen hier en zo kunnen van elkaar leren.’

‘Als je over een fiets praat in Afrika, dan praat je over leven, toegankelijkheid en vrijheid’, zegt Patrick. Met een fiets is het makkelijker om een ziekenhuis, school, water, voedsel en markten te bereiken. Veel Afrikaanse landen zijn grotendeels ruraal gebied. Het is vaak kilometers wandelen om primaire voorzieningen te vinden.

“Afrika is een deel van de wereld, het is geen gat in de aarde.”

Veel Afrikanen zijn afhankelijk van de landbouw en moeten hun producten verkopen op de markt. ‘Een auto is te duur, dus de fiets is het ideale vervoersmiddel om goederen van het land naar de markt te brengen’, zegt Patrick.

Op sociaal vlak is de fiets ook cruciaal. ‘Familie is een belangrijk concept in Afrika en familieleden wonen vaak kilometers van elkaar vandaan’, vertelt Patrick. ‘Een fiets bezitten is dus de mogelijkheid hebben om een sociaal leven te onderhouden.’

Ecologisch aspect centraal

Natuurlijk staat ook het ecologische aspect centraal in het engagement van Patrick en Lelo. Het grootste probleem is de opwarming van de aarde, die heeft de meeste invloed op de landen in het Zuiden, stellen ze. Het promoten van de fiets is voor hen een strijd tegen de opwarming van de aarde.

‘Niet alleen de westerse landen, die door hun materialisme voor die opwarming gezorgd hebben, moeten duurzamer en bewuster gaan leven’, zegt Patrick. ‘Wij moeten dat ook doen, want wij zullen eerst getroffen worden door de gevolgen.’

Lelo heeft de dramatische gevolgen van de klimaatverandering zelf ondervonden. In het dorp waar hij opgroeide was het water vroeger vlakbij. Nu moeten dorpelingen tien kilometer wandelen om water te halen, omdat de rivier uitgedroogd is.

‘Mensen in arme landen zijn vaak afhankelijk van de natuur om te overleven’, zegt Lelo. ‘Daardoor zijn ze makkelijker slachtoffer van de klimaatverandering. Voorlopig hebben we geen miraculeuze oplossing om de opwarming van de aarde terug te draaien, dus moeten we de uitstoot van broeikasgassen terugdringen.’

De wereld rond

Lelo fietst de wereld rond met drie grote doelen voor ogen. Ten eerste wil hij het bewustzijn van diegenen die hij op zijn weg tegenkomt aansterken. Ook doet hij aan fondsenwerving voor onderwijs in Afrika. Verschillende Afrikaanse landen slagen er niet in om geld op te halen om te investeren in onderwijs, aldus Lelo. ‘Vooral niet als het gaat over ontwikkeling en onderwijs op het vlak van technologie en milieu’, legt hij uit. ‘Ik probeer dus “sponsoring” te zoeken om de opleiding van tien studenten, die zich vooral bezig houden met natuurwetenschappen, te financieren.’

Zijn derde doel is een bron van inspiratie zijn voor jongeren in Afrika. ‘Ze moeten niet allemaal, zoals, ik de wereld rondfietsen’, zegt Lelo. ‘Er zijn in Afrika niet zo veel figuren waar ze naar kunnen opkijken. Het systeem zet mensen niet aan om initiatief te nemen om zaken te veranderen.’

‘Afrika is een deel van de wereld, het is geen gat in de aarde’, zegt Lelo. ‘Er wonen een miljard mensen, die allemaal iets willen bereiken.’