Bitterzoete suiker uit Cambodja
Roosmarijn Nelen
11 juli 2013
Britse suikergigant Tate & Lyle werd in 2012 beschuldigd medeplichtig te zijn aan kinderarbeid, landroof en geweld tegen de lokale bevolking in Cambodja. Cambodjaanse families, gesteund door Britse advocaten, spanden een rechtszaak aan tegen het bedrijf. Sindsdien blijft Tate & Lyle suiker uit Cambodja importeren. Op dinsdag 9 juli bracht de Guardian de problematiek opnieuw in beeld door de ogen van een Cambodjaanse jongen.
Cambodja is een van ’s werelds minst ontwikkelde landen. Duizenden Cambodjaanse boeren verliezen hun land en inkomsten aan grote suikerrietplantages. De plantages exporteren rechtsreeks naar de Europese markt via het Britse Tate & Lyle. De leverancier van Tate & Lyle is het Cambodjaanse KSL dat sinds 2012 beschuldigd wordt van het schenden van mensrechten, kinderarbeid, landroof en geweld op de lokale bevolking. Tate & Lyle ontkent sinds 2012 elke vorm van mensenrechtenschending en zegt dat het land in bezit van de Cambodjaanse overheid was toen het aan KSL verkocht werd.
Een Cambodjaanse jongen getuigt
Op dinsdag 9 juli publiceerde de Guardian een video over het leven van een elfjarige jongen. Volgens activisten kan hij een van de 100.000 kinderen zijn die op de plantages werken tijdens het oogstseizoen. Hij werkt nu zo’n tien uur per dag om 1,6 dollar te verdienen. En dat vijf dagen per week. ‘Ze hebben alles vernietigd voor hun suiker: de planten en ons huisje werden uitgebrand en ons land werd ons ontnomen’, vertelt de jongen.
‘Bloedsuiker’ noemt de lokale bevolking het. Het succes van de industrie is gebouwd op land dat hun toebehoort. Recht op land is een heel omstreden begrip in Cambodja. Private transacties werden onder het bewind van de Rode Khmer eind de jaren ’70 opgeheven. Kleinschalige landbouw werd zo kwetsbaar voor landroof, mijnbouw en vastgoedontwikkelingen. Campagnevoerders schatten dat drie vierde landbouwgebied naar private bedrijven ging of door de overheid toegeëigend werd.
De zoete Europese markt
Tate & Lyle importeren Cambodjaanse suiker via het EU initiatief ‘Everything But Arms’ (EBA). Dit programma wil de economieën van de minst ontwikkelende landen ter wereld versterken. Door dit initiatief wordt een minimumprijs gegarandeerd en worden op de producten geen quota of tarieven gelegd. Als gevolg hiervan is de Cambodjaanse landbouwindustrie de afgelopen jaren spectaculair gegroeid: de overheid maakte zo’n 100.000 hectare land vrij voor suikerrietplantages.
In 2012 werd 97 procent van de Cambodjaanse suiker aan de EU verkocht. Tate & Lyle is de grootste producent van suikerriet in de EU.
De organisatie Clean Sugar Campaign spoort de EU aan het EBA handelsverdrag op te heffen. ‘Hoewel de EU de beschuldigingen serieus neemt, zal een onderzoek niet enkel naar de export van suiker moeten kijken, maar naar alle sectoren,’ reageert Jean-François Cautain, EU ambassadeur in Cambodja. ‘De bijdrage die EBA levert aan de ontwikkeling van Cambodja mag niet worden overzien. Het zijn niet de handelsvoordelen zelf die tot het schenden van mensenrechten leiden. Het terugtrekken van deze voordelen kan een nog slechtere situatie creëren’, voegt hij hier aan toe.
Is er iets aan de situatie veranderd?
200 Cambodjaanse families spanden in 2012 een rechtszaak aan tegen Tate & Lyle. Ze stellen dat het bedrijf wist of had moeten weten van de praktijken van KSL en willen een compensatie voor de suiker die geproduceerd wordt op ‘hun’ land. Als ze in hun opzet slagen, kan de rechtszaak een signaal zijn naar multinationale bedrijven dat de activiteiten van hun leveranciers verstrekkende gevolgen hebben. Tate & Lyle verzet zich tegen de rechtszaak. Het bedrijf ontkent dat het weet had van de illegale praktijken van KSL. Er werd een audit uitgevoerd en hieruit bleek dat KSL aan de standaarden voldeed. De site blijft vermelden dat ‘de suiker gemaakt is van Fairtrade suikerriet en dat duizenden boeren in ontwikkelingslanden daardoor een eerlijke deal voor hun product krijgen’.
Momenteel geven de Cambodjaanse overheid en Tate & Lyle elkaar de schuld. Tate & Lyle zegt dat de grond die haar leverancier opkocht in het bezit was van de Cambodjaanse overheid en een woordvoerder van de overheid zegt dat journalisten voor een gepast antwoord de bedrijven moeten aanspreken. Tate & Lyle heeft ondertussen wel verklaard dat indien kinderarbeid wordt aangetoond, ze haar contract met KSL opzegt.
Op 21 maart 2013 schreven Europarlementsleden een brief aan EU Commissaris voor Handel Karel De Gucht. De Europese Commissie heeft nog geen stappen ondernomen.