Brandpunt piraterij verschuift naar West-Afrika

Vorige week werden wereldwijd zeven schepen gekaapt of bedreigd met kaping. Vijf van deze schepen bevonden zich in de wateren voor West-Afrika ten tijde van het incident. Volgens een rapport van het International Maritime Bureau (IMB) is het brandpunt van de wereldwijde piraterij verschoven van de kust van Somalië naar de kust van West-Afrika.

Succesvol Somalië

Overal ter wereld neemt de piraterij af, behalve in West-Afrika. Somalië kent de grootste vermindering: in 2013 werden tot nu toe acht kapingen of pogingen tot kapingen genoteerd in de buurt van Somalië. Dit is een scherpe daling in vergelijking met dezelfde periode in de jaren voordien. In 2012 stond dit getal voor deze periode nog op 69, in 2011 was dit zelfs 163. De internationale focus op het bestrijden van piraterij langs de kust van Somalië lijkt geloond te hebben. De militaire patrouilles, de gewapende bewakers op de schepen en de zware straffen voor gevangen genomen piraten lijken het aantal aanvallen gedecimeerd te hebben.

In 2011 schatten analisten de actieve piratenbevolking in Oost-Afrika op ongeveer 3000. In de voorbije twee jaar werden hiervan 1140 piraten gevangen genomen en kwamen er ongeveer 400 om het leven op zee door honger, verdrinking of tijdens een kaping. Waar kapers vroeger relatief zonder zorgen de scheepvaart konden bestoken, moeten ze nu opboksen tegen heel wat meer gevaren. Ongeveer twee derde van alle schepen heeft nu gewapende bewakers aan boord. Ook op zee lopen de piraten meer risico’s – de EU, de NAVO, Rusland en China hebben allemaal een marine aanwezigheid in de regio.

Piraten van West-Afrika

In West-Afrika neemt de piraterij dan weer scherp toe. Piraterij in West-Afrika is geen nieuw fenomeen. Al jaren wordt de Nigerdelta onveilig gemaakt door kapers, als deel van het geweld rond de olie-industrie in de regio. De oliereserves van de Nigerdelta zijn goed voor vier vijfde van de overheidsinkomsten van Nigeria. Toch leeft het gros van de bevolking er in armoede. Ook tasten de ecologische neveneffecten van de olie-industrie andere inkomstenbronnen van de lokale bevolking – zoals visserij en landbouw – aan. In reactie hierop en op het gebrek van actie van de Nigeriaanse regering breekt tussen 2003 en 2009 een gewapende opstand uit.

Hoewel het geweld oorspronkelijk een politiek karakter had, verschenen na de piek van het conflict in 2009 meer en meer criminele organisaties op het toneel. Het geweld zorgde ervoor dat oliemaatschappijen hun infrastructuur in de regio meer gingen beveiligen. De criminele organisaties en de opstandelingen pasten zich echter vlug aan en zochten hun heil op de zeeën. Vooral boorplatformen en scheepvaart van de olie-industrie werden populaire doelwitten.

Vanwege de regering en de internationale gemeenschap kwam er weinig reactie op deze kapingen en diefstallen. Volgens schattingen van de lokale regeringen zijn er gemiddeld vijftien aanvallen per maand. IMB spreekt over 50 aanvallen per jaar, maar meent dat het ware cijfer – inclusief niet gerapporteerde aanvallen – dubbel zo hoog kan liggen. De aanvallen stijgen niet enkel in frequentie, maar breiden zich ook geografisch uit. Hoewel de meeste aanvallen nog steeds in de wateren van Nigeria voorkomen, wordt ook een stijgende activiteit aan de kusten van andere West-Afrikaanse landen gemeld. Dit valt samen met de expansie van de olie-industrie in de regio, waardoor nu ook in deze landen aantrekkelijke doelwitten voor piraterij zijn.

In tegenstelling tot piraterij rond Somalië, wordt er in West-Afrika slechts zelden losgeld geëist. De piraten kapen de schepen wel, maar beperken zich tot het stelen van de vracht. Het schip en de bemanning worden nadien meestal vrijgelaten. Het lijkt ook niet waarschijnlijk dat de West-Afrikaanse piraten de tactieken van de Somaliërs zullen overnemen. In Somalië zijn verschillende havens waar de centrale regering geen invloed heeft en waar de piraten de schepen en hun bemanning vast kunnen houden. In West-Afrika is dit voor de kapers niet mogelijk.

Regionale coöperatie

De West-Afrikaanse landen komen nu samen om de piraterij voor hun kusten tegen te gaan. Begin juli tekenden ze een akkoord waarmee een kader voor het bestrijden van de piraterij op poten gezet wordt. Het akkoord is sterk gebaseerd op de Djibouti-Verdragscode, een gelijkaardig document voor de landen van Oost-Afrika. Het zet de deur open voor coördinatie tussen plaatselijke zeemachten, maar ook voor interventie door internationale vloten.