Californische gevangenen massaal in hongerstaking

Op acht juli startten de gevangenen onder impuls van afgezonderde gedetineerden in Pelican Bay State Prison hun hongerstaking. Aan het begin van de actie namen 30.000 gedetineerden deel in een twintigtal verschillende gevangenissen over heel de staat. Volgens het California Department of Corrections and Rehabilitation (CDCR) was dat aantal tegen het weekend van 21 juli echter afgenomen tot 1.457. Familieleden en advocaten van gevangenen noemen die schatting te laag en spreken van minstens tweeduizend deelnemers. Hoeveel gedetineerden er per gevangenis deelnemen, maakte het CDCR niet bekend. Volgens het departement zou die informatie gevangenen die niet deelnemen aan de hongerstaking in gevaar kunnen brengen.

Gevangenen eisen afbouw langdurige isolatie

De betrokken gedetineerden baseren hun actie op vijf verschillende eisen. De belangrijkste die ze stellen, is de afbouw van het gebruik van langdurige isolatie van gevangenen die in zogenaamde “security housing units” (SHU’s) verblijven. SHU’s zijn geluiddichte isolatiecellen zonder ramen of meubels, waar enkel een dakraam op een kier voor daglicht zorgt. Gevangenisdirecties gebruiken SHU’s om gedetineerden die ervan verdacht worden banden te onderhouden met gevangenisbendes tussen de 22 en 24 uur per dag te isoleren. Die banden kunnen vastgesteld worden op basis van onder meer tatoeages, het gebruik van bepaalde woorden of symbolen, maar ook van het bezit van verboden boeken zoals de Prins van Machiavelli.

Volgens activisten gebruiken bepaalde gevangenissen de SHU’s echter als middel om gedetineerden tot bekentenissen te dwingen. Pas als ze de bewakers meer informatie geven over hun relaties met de betrokken bendes, worden ze weer onder de andere gevangenen losgelaten. Groepen die werken voor de rechten van gevangenen noemen de praktijken een vorm van foltering. Volgens de hongerstakers worden bepaalde gevangenen al tussen tien en veertig jaar lang in SHU’s vastgehouden. Experts waarschuwen al langer voor de effecten die dergelijke langdurige isolatie bij gevangenen veroorzaakt. Zo kan een gebrek aan sociaal contact al snel depressief of agressief gedrag veroorzaken.

‘Hongerstaking vertraagt hervormingen’

De directies van de betrokken gevangenissen beschouwen afzondering in SHU’s als een onmisbare maatregel om de werking van gevangenisbendes te verstoren. Voorzitter van het CDCR Jeffrey Beard meldt dat de methodes die de hongerstaking aanklaagt bovendien al aangepakt worden. Volgens Beard protesteren de gedetineerden omdat ze vinden dat die hervormingen niet snel genoeg gebeuren, maar vertragen hongerstakingen de veranderingen net door hun actie. Amnesty USA bevestigt in een rapport dat het CDCR het voorbije jaar – na eerdere hongerstakingen – hervormingen heeft doorgevoerd, maar dat die volgens betrokkenen tot nu toe geen grote veranderingen betekenden en gevangenisdirecties nog steeds geen expliciet bewijs voor deelname aan bendeactiviteiten nodig hebben om tot afzondering over te gaan.

Een woordvoerster van het CDCR liet weten de eisen van de hongerstakers te bekijken, maar geeft aan dat het departement ‘zich niet zal laten manipuleren’. Het CDCR stelt dat de coördinatie van de actie doorheen verschillende gevangenissen net de nood aan SHU’s aantoont. Volgens het departement blijkt uit de schaal van de actie immers dat de bendes andere gevangenen beïnvloeden en bovendien in meerdere gevangenissen tegelijkertijd invloed kunnen uitoefenen.

Bewakers bekampen hongerstakers met airco

Op 19 juli raakte bekend dat de bewakers van Pelican Bay State Prison, een van de grootste en strengst bewaakte gevangenissen in Californië, de actie beantwoorden met drastische maatregelen. Zo getuigt burgerrechtenadvocate Anne Weills in The Guardian dat de gevangenisdirectie de temperatuur in de gebouwen tijdens de staking sterk verlaagt. Gevangenen bevestigen het verhaal en stellen dat sommige hongerstakers die al in een SHU verbleven tijdens de actie overgeplaatst worden naar cellen waarin ze zonder warme kleren langdurig aan koude temperaturen worden blootgesteld.

De directie van de gevangenis ontkent de vergeldingsactie, maar de getuigenissen van gedetineerden komen wel overeen met berichten uit eerdere hongerstakingen. Zo vermeldt Amnesty dat Pelican Bay State Prison bij een staking in 2011 al gebruik maakte van airconditioning om de temperatuur in bepaalde cellen zeer laag te houden.

11.000 gevangenen in extreme isolatie

Na stakingen in 2011 startten Californische gevangenissen de afbouw van afzondering van bendeleden. Zo selecteerde het CDCR tot nu toe vierhonderd gevangenen die al uit isoleercellen gehaald werden of nog zullen gehaald worden, en zijn er programma’s opgesteld om nog 115 andere gedetineerden in afzondering klaar te maken om naar een gewone cel terug te keren.

Het aantal gevangenen dat het CDCR noemt, maakt echter maar een fractie uit van alle geïnterneerden die in Californië in isolatiecellen leven. Volgens Solitary Watch, een nieuwsorganisatie die zich specialiseert in isolatietactieken in Amerikaanse gevangenissen, verblijven elke dag ongeveer 11.000 gevangenen in Californië in extreme isolatie. Van dat aantal leven 5.000 gedetineerden in SHU’s.