Eurokritische partij zorgt voor nervositeit bij Merkel

Hoewel Angela Merkel (CDU/CSU) de voorbije maanden heel wat brandjes moest blussen, bestond er onder de politieke commentatoren nauwelijks twijfel dat zij op een derde ambtstermijn als bondskanselier afstevende. De ergernis over de vele betaalde bijbanen van haar grootste uitdager Peer Steinbrück (SPD) weegt bij de kiezers duidelijk zwaarder door dan de kritiek op Merkel zelf. Noch haar Europabeleid, noch het recente relletje binnen haar eigen partij over de invoering van vrouwenquota bij beursgenoteerde bedrijven, noch haar uitstelgedrag in de Bondsdag lijkt een invloed op haar populariteit te hebben. Ook coalitiepartner FDP bleef in de eerste peilingen rond de kiesdrempel van vijf procent schommelen, waardoor een zwart-gele coalitie opnieuw een stabiele meerderheid in de Duitse Bondsdag zou opleveren.

Media als katalysator

Midden april sloop er plots enige zenuwachtigheid in de zwart-gele gelederen. Professor macro-economie Bernd Lucke, nota bene zelf 33 jaar lang lid van het CDU, sprong op de kar van het euroscepticisme en stampte een nieuwe Eurokritische partij uit de grond: Alternative für Deutschland. Na een tendentieuze enquête in opdracht van de krant Handelsblatt, waarin gesteld werd dat maar liefst 19 procent van de kiezers zich kan voorstellen op het AfD te stemmen, had de partij de wind meteen in de zeilen. De mediabelangstelling bij het oprichtingscongres in Berlijn werkte als een katalysator op de populariteit van het AfD. Gevraagd naar zijn reactie op dit nieuwe politieke initiatief, droeg minister van Financiën Wolfgang Schäuble (CDU) zelf bij tot de creatie van een angstbeeld. Hij verklaarde dat het AfD de bekommernissen van de Duitse burgers uitdrukt en bijgevolg als partij ernstig genomen moet worden. Uit het niets ontsproot eensklaps geduchte oppositie.

Bont allegaartje

Het verweer van het AfD richt zich in de eerste plaats op het Europabeleid van bondskanselier Merkel. “De herinvoering van de Duitse mark mag geen taboe zijn”, verkondigde partijhoofd Lucke al meermaals. Het AfD ijvert dan ook voor een ontbinding van de eurozone om de spanningen tussen het rijke noorden en het verarmde zuiden te verminderen. Daarnaast wil de partij een volledige hervorming van de Europese Unie. Volgens het AfD moet de Brusselse bureaucratie afgebouwd en de Europese besluitvorming transparanter gemaakt worden. Met standpunten over de thema’s ‘Europa, euro en democratie’ wil het AfD zich duidelijk van de traditionele partijen onderscheiden.

Hoe ziet het alternatieve Duitsland er verder uit? Die vraag houdt de partijtop nog altijd bezig. Het haastig samengestelde partijprogramma speelt vooral in op de eurocrisis, maar bevat weinig antwoorden op andere maatschappelijke problemen. Die oplossingen denken ze voornamelijk over de grenzen te vinden: referenda naar Zwitsers voorbeeld en een strengere migratiewetgeving naar Canadees model. Meteen stonden diverse media klaar om de partij in de hoek van het rechts-populisme te duwen. Hoewel ze zichzelf als ideologieloze partij presenteren, zou die rechtse stempel een potentieel omvangrijk kiezerspubliek kunnen afschrikken. Daarenboven moet het AfD intern de violen gelijkstemmen. De partij is momenteel een bont allegaartje van afgedankte, gefrustreerde en weinig ervaren politici uit diverse politieke strekkingen. Naast ex-leden van onder andere het CDU, de Groenen en gefaalde protestpartijen, bestaat het spitsentrio van het AfD uit professor macro-economie Bernd Lucke, journalist Konrad Adam en scheikundige Frauke Petry.

Het groene alternatief?

Net daarom hoeft Merkel haar slaap niet te laten voor Lucke en de zijnen. Eenmaal de grootste schokgolf gaan liggen is, zal de partij vooral zichzelf moeten blijven uitvinden. Een rondvraag leert bovendien dat Alternative für Deutschland in eerste instantie kiezers bij die Linke en FDP wegsnoept. Die laatste partij zou het grote slachtoffer van de verkiezingen kunnen worden. De meest recente peiling wees uit dat FDP op vier procent blijft steken, terwijl ook het AfD niet boven de kiesdrempel uitkomt. Het einde van de zwart-gele coalitie is bijgevolg niet ondenkbaar. Toch hoeft dit niet per se te betekenen dat een monstercoalitie met de SPD op til is. Uit het groene kamp kwamen deze week de eerste signalen dat een zwart-groene coalitie onderhandelbaar is. Duitsland zal vermoedelijk ook de komende jaren zijn Ijzeren Dame op het (inter)nationale toneel behouden.

© 2013 – C.H.I.P.S. StampMedia – Laurens Soenen