Honderd miljoen ongewenste zwangerschappen voorkomen

Gezinsplanning en reproductieve gezondheid in ontwikkelingslanden zijn flink verwaarloosd de afgelopen tien jaar. Op de internationale top rond gezinsplanning in Londen vorige woensdag (11 juli) moest daar verandering in komen. Ontwikkelings- en donorlanden, internationale en maatschappelijke organisaties gingen in overleg over hoe ze zoveel mogelijk mensen toegang kunnen verzekeren tot contraceptiva en informatie rond gezinsplanning. Het afgesproken totaalbudget van 3,8 miljard euro ligt hoger dan verwacht en geeft hoop. Die universele toegang zou moeten verzekerd zijn tegen 2020 aangezien de milleniumdoelstelling van 2015 te kortbij is om betekenisvolle resultaten te boeken.

België werd er vertegenwoordigd door Marleen Temmerman, senator, gynaecologe en toekomstig voorzitter van het departement Reproductieve Gezondheid van de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO). ‘Vrouwen de kans geven zelf hun vruchtbaarheid te controleren, brengt zowel ethische, medische als economische voordelen met zich mee. Als de doelstellingen worden verwezenlijkt, dan zullen er zowat honderd miljoen minder ongewenste zwangerschappen zijn, tweehonderdduizend minder vrouwen die sterven tijdens de zwangerschap of bij de bevalling, en ongeveer drie miljoen minder baby’s die sterven in hun eerste levensjaar’, benadrukt ze in een persbericht van Countdown 2015 Europe.

Duurzame ontwikkeling

Gezinsplanning is inderdaad voordelig op alle vlakken. Niet alleen moeder- en kindersterfte gaan achteruit, het verbetert ook de empowerment van vrouwen wat automatisch bijdraagt tot economische groei. Vrouwen krijgen immers de kans om te kiezen voor een kleiner gezin en kunnen zo bijdragen tot het gezinsinkomen. Bovendien is gezinsplanning een onderdeel van duurzame ontwikkeling. Door de bevolkingsgroei te beperken, vermindert de druk op het leefmilieu.

‘Ik werd geboren in een arm gezin als jongste van twaalf kinderen’, herinnert Nyaradzayi Gumbonzvanda zich, Secretaris-Generaal van de World Young Women’s Christian Association (YWCA). ‘We groeiden op in Zimbabwe tijdens de onafhankelijkheidsstrijd. Het was loodzwaar voor mijn moeder om in oorlogsomstandigheden voor zoveel kinderen te zorgen. Ik ben er zeker van dat, indien de mogelijkheden er zouden geweest zijn, ze had gekozen om minder kinderen op de wereld te zetten. Al was het maar om elk van ons genoeg eten te kunnen geven.’

‘Ik ben er zeker van dat, indien de mogelijkheden er zouden geweest zijn, ze had gekozen om minder kinderen op de wereld te zetten. Al was het maar om elk van ons genoeg eten te kunnen geven.’

Net nu het budget voor gezinsplanning dringend omhoog moet, besparen veel landen op ontwikkelingssamenwerking omwille van de economische onzekerheden. Toch zouden hogere investeringen voordeliger uitkomen op lange termijn. Er is immers uitgerekend dat elke euro die besteed wordt aan gezinsplanning ten minste vier euro uitspaart aan wat anders zou worden uitgegeven aan de complicaties ten gevolge van ongeplande zwangerschappen. Dat meldt een rapport van Sensoa International, het expertisecentrum voor seksuele gezondheid.

Politieke wil

Maar naast geld spelen er ook religieuze, culturele en vooral politieke factoren mee. ‘Soms nemen regeringen geen al te sterke positie in op het vlak van reproductieve gezondheid aangezien dat hen stemmen kan kosten’, verklaart Walter Seidel van de Europese Commissie.

Bovendien zorgen machtsverschuivingen ervoor dat eerdere verwezenlijkingen soms teruggeschroefd worden. ‘In landen waar vrouwen weinig te zeggen hebben, is het uiterst moeilijk om onze projecten op poten te zeten. Daar waar kinderen baren nog steeds als de belangrijkste taak van de vrouw beschouwd wordt, kun je gezinsplanning onmogelijk realiseren’, aldus Marleen Temmerman op een inleidend event over gezinsplanning in het Europees Parlement.

In Nicaragua bijvoorbeeld werd de abortuswet aangepast in 2006. Op aandringen van de Katholieke Kerk is abortus er strafbaar, zelfs wanneer de moeder in levensgevaar is. Een recenter voorbeeld is Rusland, waar in 2011 een beleid werd goedgekeurd dat getrouwde vrouwen verbiedt abortus te plegen zonder de toestemming van hun echtgenoot.

‘Zulke gevallen zijn een project van lange adem’, verklaart Ivan Hermans, beleidsadviseur van het Bevolkingsfond van de VN (UNFPA).’Er is maar één manier. We moeten blijven gesprekken voeren met de plaatselijke organisaties en de regeringen om vrouwen meer rechten te geven, ook op politiek niveau.’