Honduras op de rand van zware politieke crisis

De regering wil dat de bevolking zich uitspreekt over de oprichting van een constituante die de grondwet moet gaan herzien. De volksraadpleging wordt niet gehouden op basis van het bevolkingsregister maar met dozen die in busstations, supermarkten, parken, scholen, op markten en andere openbare plaatsen staan opgesteld.
De kiezers moeten daar enkel hun identiteitskaart invullen en ‘ja’ of ‘nee’ invullen op een biljet. De telling van de biljetten gebeurt door vertegenwoordigers van de regering en het is dat wat de oppositie de grootste zorgen baart.

Ontslag

President Manuel Zelaya gaf woensdagavond een persconferentie, vergezeld van linkse sociale en politieke leiders, waarop hij het ontslag aankondigde van de chef van de generale staf van de Hondurese strijdkrachten, generaal Romeo Vásquez Velásquez. Minister van Defensie Edmundo Orellana stapt eveneens op.
Volgens legerbronnen had kort voordien een gespannen vergadering plaatsgevonden tussen Zelaya en de legertop. De militairen lieten de president weten dat ze het bevel om de stemdozen te bewaken niet konden uitvoeren omdat het volgens hen ongrondwettelijk was en er een gerechtelijk verbod bestond.
“De president heeft hem daarom ontslagen en uit solidariteit met de commandant namen de andere leden van legerleiding ontslag, net zoals de minister van Defensie”, zegt de bron, die anoniem wil blijven. Op de persconferentie zei de president niets over het ontslag van de andere militaire leiders.
“Spijtig genoeg heeft president Zelaya geen oren naar wettelijke argumenten”, zei generaal Vásquez Velásquez aan IPS.

Harde confrontaties

De rebellie van de militaire leiders volgt op twee maanden harde politieke confrontaties in Honduras. De oppositie beschuldigt Zelaya ervan dat hij via het referendum en de grondwetsherziening zijn macht wil bestendigen.
Andrés Pavón, van het Comité voor de Verdediging van de Mensenrechten (Codeh), zegt dat er veel onzekerheid is. “We steunen de president omdat zijn initiatief lijkt overeen te komen met de grotere participatie die de bevolking wil. Daarom vind ik de houding van de militairen een verraad aan het vaderland. Het is goed dat ze afgezet zijn.”
De regering heeft in het parlement alleen de steun van de linkse Unificación Democrática (UD). UD-parlementslid Marvin Ponce zegt de president moet doorzetten. Het referendum moet “een les” zijn voor “die machtsgroepen en voor het conservatieve rechts dat de democratie wil gijzelen.”

Linkse koers

Zelaya kwam in 2005 aan de macht via de centrumrechtse Liberale Partij, maar ging kort nadien een linkse koers varen, tot groot ongenoegen van zijn partijgenoten.
Parlementsvoorzitter Roberto Micheletti, een liberaal die het niet eens is met Zelaya, verzet zich fel tegen het referendum. “We gaan deze staatsgreep niet toestaan, en als we de cel in moeten om de democratie te verdedigen, dan zijn velen van ons bereid dat te doen.”
Het parket-generaal en ook juristen, waaronder grondwetspecialist Efraín Moncada Silva, waarschuwden de president al dat zijn initiatief niet met de wet strookt. Het parket vaardigde zelfs een verbod uit op het referendum.
Het parket tekende donderdag ook beroep aan tegen de afzetting van generaal Vásquez Velásquez omdat ze voortvloeit uit de “illegale” beslissing om de volksraadpleging te organiseren.
Honduras is een van de armste landen van Latijns-Amerika. De helft van de 7,5 miljoen inwoners leeft in armoede. Sinds de jaren 70 kende het land diverse staatsgrepen. De huidige democratie is pas 28 jaar oud.