Onderwijs in Zimbabwe ligt in puin

Hoe kan ik het onderwijs van mijn kinderen betalen, is de vraag die op ieders lippen brandt in de Zimbabwaanse hoofdstad Harare. “Ik heb vier kinderen”, vertelt een sigarettenverkoper. “Voor dit semester kan ik slechts de kosten van één van hen betalen. De anderen blijven thuis.”

Met een inflatie van 100.000 procent in 2007 kan de Zimbabwaanse dollar bezwaarlijk nog geld genoemd worden. Op de op één na grootste avenue van de hoofdstad, waar veel banken gelegen zijn, vormen zich elke dag rijen van honderden meters lang. “Ik stond gisteren al voor deze bank en ik zal morgen terugkomen”, vertelt een vrouw in de veertig. “Ik heb 5 miljard dollar nodig om het onderwijs van mijn kinderen te betalen, maar kan per dag slechts een miljard dollar van mijn rekening halen. De regering heeft die maatregel genomen in de strijd tegen de zwarte markt”.

Na de onafhankelijkheid van Zimbabwe in 1980 deed de ploeg van president Mugabe, zelf een voormalige leerkracht, een belangrijke inspanning opdat alle kinderen konden schoollopen. Het openbare onderwijs was er van uitzonderlijke kwaliteit. In 2000 zaten bijna alle kinderen op de lagere school-banken. Ook de universiteiten genoten in de regio een goede reputatie.

School als kinderdagverbijf

“Door het drukken van bankbiljetten stortte het onderwijssysteem en de gezondheidszorg in, en viel de industrie met 40 procent terug”, stelt een diplomaat. “De economische mislukking hangt samen met het cliëntelisme”, denkt de directeur van een privé-school. “Robert Mugabe begon biljetten te drukken in 1997 om de veteranen te betalen die dreigden in opstand te komen. Vervolgens was er de interventie van het Zimbwabaanse leger in de DR Congo en de toenemende financiering van de kaderleden van zijn partij en de ordetroepen.”

Op dit rampzalige beheer heeft zich een landbouwcrisis geënt. Sedert de onteigening van de blanke boeren in 2000, produceerden de grote landbouwbedrijven slechts 10 procent van hun potentieel. De prijzen van levensmiddelen schoten de hoogte in, terwijl de lonen stagneerden. Veel leerkrachten zijn net als het merendeel van de artsen vertrokken om een nieuw leven op te bouwen in één van de buurlanden, in Europa of de Verenigde Staten. Anderen hebben zich gestort op de detailverkoop of de vervaardiging van tricot… Volgens het progressieve lerarensyndicaat van Zimbabwa hebben bijna 15.000 van zijn leden het beroep verlaten in 2006.

Door de crisis ontbrak alles in scholen. « Vroeger plaatste ik mijn drie kinderen in een openbare school. Maar sinds twee jaar schrijf ik hen in een privé-school in. De openbare scholen hebben geen boeken of stoelen meer en nauwelijks noch leerkrachten. Het zijn kinderdagverblijven geworden», betreurt een taxibestuurder. Bepaalde instellingen hebben aan de ouders gevraagd om de stoelen en de tafels van hun kinderen te betalen. Het zijn stuk voor stuk voorwerpen die het personeel reeds lang verkocht had alvorens de benen te nemen.

Spionnen op de universiteit

Aan de universiteiten zijn ook de beste professoren gevlucht. Ze worden vaak vervolgd omdat de machthebbers ze verdachten van sympathie voor de oppositie. Ook is bijna een derde van de ingeschreven studenten niet langer aanwezig omdat ze de inschrijvingskosten niet langer kunnen neertellen.

« De universiteiten van Zimbabwe krioelen van de spionnen en agenten », hekelt de mensenrechtenorganisatie Network for Education and Academic Rights. « De partij van president Mugabe lanceerde na haar historische nederlaag bij de verkiezingen van 29 maart een intimidatiecampagne tegen vermeende oppositieleden. Veel professoren werden gearresteerd of geslagen. De tweede ronde op 27 juni vormt een nieuwe aanleiding voor hen om het land te ontvluchten. Aan dit tempo is het openbare onderwijs in Zimbabwe weldra niet meer dan een vage herinnering.

(InfoSud/vertaling IPS)