President Oost-Timor stabiel, het land allesbehalve

Ramos-Horta, een Nobelprijswinnaar voor de vrede, raakte zwaargewond toen hij thuis neergeschoten werd door een groep rebellen onder leiding van Alfredo Reinado. Die stierf tijdens een vuurgevecht met de lijfwachten van de president. Tegelijk vond een aanslag plaats tegen premier José Alexandre “Xanana” Gusmao, die de gewapende strijd tegen de Indonesische overheersing had geleid. Hij kwam er ongedeerd vanaf.
Oost-Timor werd in 2002 onafhankelijk na meer dan twintig jaar Indonesische overheersing. Maar al snel braken in het jonge land onlusten uit, waarop een internationale troepenmacht de gemoederen moest komen bedaren. Veel hangt nu af van de maatregelen die de regering in de hoofdstad Dili zal nemen. Ina Befride, een medestander van Reinado, zou intussen gezegd hebben dat de situatie erger zal worden als de regering meer buitenlandse troepen toelaat.
Die troepen zijn al onderweg. Dinsdag kwamen de eerste Australische militairen aan in Dili om de internationale troepenmacht te helpen om de noodtoestand te handhaven. De Australische eerste minister Kevin Rudd zei maandag dat hij nog meer troepen en politie wilde sturen en ook zelf een bezoek wilde brengen aan Oost-Timor. “Ik wil persoonlijk tonen dat Australië vastbesloten is om Oost-Timor bij te staan in deze moeilijke periode in het democratisch proces”, zei hij.
De internationale troepenmacht heeft al sleutelposities ingenomen in belangrijke gebouwen in Dili en heeft ook in de andere districten haar aanwezigheid versterkt. Momenteel zijn er zo’n achthonderd Australische troepen in het land en de Australische regering heeft een “substantiële en onmiddellijke” versterking van die troepenmacht goedgekeurd. Er vertrekt ook een contigent van de Australische politie.

Meer troepen, meer verzet

Toch kan de sterkere troepenmacht precies de positie van de regering Horta verzwakken. “Het toont aan dat ze buitenlandse troepen nodig hebben om zich te beschermen tegen hun eigen volk, dat vecht voor een betere situatie”, zegt Filomeno de Haornay, secretaris-generaal van de ‘Uni Timor Aswain’, een organisatie van Oost-Timorezen in Indonesië.
Volgens Haornay had Reinado veel aanhangers in Oost-Timor. “Zijn dood zal voor veel verzet zorgen. Als de overheid de zaken niet zeer voorzichtig aanpakt, zal de situatie snel verslechten”, zegt hij.
Taufik Darusman, politicus van de Nieuwe Indonesische Partij (PIB), gelooft niet dat de onlusten erger zullen worden na Reinado’s dood, maar ziet ook geen heil in teveel buitenlandse troepen. “Geen enkele verzetsleider is zo charismatisch als Reinado,” zegt hij. “De groep verliest aan kracht en het verzet zal uitdoven. Maar teveel buitenlandse troepen kunnen het verzet wel weer aanwakkeren.”
Reinado had de leiding over een groep van zo’n zeshonderd rebellerende soldaten die de regering beschuldigden van discriminatie bij promoties in het leger. Ze deserteerden en zetten een eigen hoofdkwartier op buiten Dili, van waaruit ze een campagne tegen de regering opzetten. Toen bij tegenacties van de overheid doden vielen, werden de confrontaties steeds gewelddadiger. De regering riep de hulp in van een internationale vredesmacht om de orde te herstellen. Begin maart vorig jaar vielen de Australische troepen het hoofdkwartier van Reinado aan, maar die kon toen ontsnappen.