Het losgeld van de piraterij voor de kusten van Somalië stroomt door naar het binnenland. Dit blijkt uit een studie van de denktank Chatham House. De piraten pompen driemaal meer geld in het land dan de regering.
‘Aangezien Somalië al sinds 1989 zonder centrale overheid zit, is er een gebrek aan conventionele data over de economische activiteit’, geeft auteur van de studie professor Anja Shortland toe. De professor van Brunel University onderzocht voor de Britse denktank Chatham House wat de impact is van het losgeld, afkomstig van de piraterij.
Volgens een ruwe schatting werd in 2009 zo’n 70 miljoen dollar (54,8 miljoen euro) betaald om gijzelaars los te krijgen. Ter vergelijking was het overheidsbudget van Puntland, de Somalische autonome regio waar het merendeel van de piraterij zijn oorsprong heeft, zo’n 17,6 miljoen dollar (13,8 miljoen euro) in 2009. Het bedrag aan losgeld schommelt dus tussen drie en vier maal het regeringsbudget.
Van dat losgeld gaat volgens vroegere cijfers van de VN zo’n veertig procent naar de lokale bevolking. De helft van het geld vloeit af naar financiers of sponsors van de piraterij, vaak in het buitenland. Het binnenkomende geld wordt vaak slecht besteed, zegt ook de lokale bevolking. En critici waarschuwen voor de inflatie die veroorzaakt wordt door het losgeld, waardoor de armste bevolkingsgroepen in gevaar komen.
Geld gaat rond
Door het bestuderen van satelietfoto’s concludeert Shortland dat het vooral de regionale steden Garowe en Borasso zijn die ontwikkelen door het piratengeld. Hier ziet men huizen bijgebouwd worden, en elektriciteit verspreid worden.
Dit is opmerkelijk, zegt Shortland. Piratenbendes komen namelijk vooral uit de vissersgemeenschappen aan de kustlijn, en in die gemeenschappen lijkt de ontwikkeling beperkt. Ook “piratenhoofdsteden” Eyl en Hobyo lijken weinig te profiteren van de instroom aan geld.
De inkomsten van piraterij worden over een groot sociaal netwerk verspreid en verdeeld
De studie versterkt de stelling dat de inkomsten van piraterij over een zeer grote groep mensen verspreid wordt. Experts duiden op het bestaan van uitgestrekte sociale en persoonlijke netwerken, vaak binnen bepaalde stammen. Het losgeld wordt zo verdeeld in heelder gebieden van het land.
Losgeld broodnodig
De Somalische piraterij teistert de Golf van Aden en zeegebieden in de wijde omtrek. Shortland stelt dat de Somalische piraten meer in open zee opereren, gewelddadiger zijn geworden en op zoek gaan naar schepen die een grotere opbrengsten kunnen opleveren.
Maar de piraterij is tegelijkertijd een strijd om te overleven. Het losgeld van gijzelingen zou tot een derde van het land zijn inkomsten uitmaken, staat in de studie en in eerdere rapporten. Daarnaast krijgen Somaliërs ook grote sommen geld toegestuurd uit diaspora wereldwijd.
De gemiddelde Somaliër overleeft met 300 dollar (235 euro) per jaar –ofwel 64 eurocent per dag. Een kwart van de bevolking overleeft op noodhulp van het VN-wereldvoedselprogramma. De instroom aan kapitaal van de piraterij steeg sterk sinds 2007-2008. De steun wordt echter getemperd door stijgende voedselprijzen en -crisis die de Hoord van Afrika al vier jaar teistert.
Vorig jaar bracht MO* reeds een reportage over de Somalische instroom aan kapitaal via de piraten. Het Forum voor Afrikaanse Onderzoeksjournalisten (FAIR) schreef een dossier over het thema, dat een licht laat schijnen op de individuele verhalen van de naar schatting 1500 Somaliërs die in de piraterij betrokken zijn.