Fiscus wist van Panama-route Dexia, maar pakte ze niet aan

Bij de Bijzondere Belastinginspectie (BBI) zou de Panama Papers-onthulling over Dexia geen verrassing mogen zijn. Want al midden 2009 was in een concreet dossier aan het licht gekomen dat een Dexia-klant in Luxemburg zijn rekeningen verborgen mocht houden achter een exotische schermvennootschap.

De BBI had in juni 2009 al een concrete aanwijzing dat via Dexia BIL schermconstructies werden opgezet.

Het was de gewestelijke BBI-directie van Gent die het offshoresysteem van Dexia al in juni 2009 ontdekte in een concreet dossier. In dat dossier hadden de belastinginspecteurs opgemerkt hoe Dexia Banque Internationale à Luxembourg (Dexia BIL) een Belgische klant had toegelaten een rekening in Luxemburg te verbergen achter een offshore-vennootschap.

Die offshore met de naam “Kestrel Overseas” was niets meer dan een scherm, terwijl de Dexia-klant de echte eigenaar was van de rekening. Dat heeft de bank, Dexia BIL, zelf toegegeven in een brief van 16 juni 2009. Maar alleen de betrokken Belgische belastingplichtige werd aangepakt door de BBI van Gent. Het systeem dat erachter schuilde, bleef onaangeroerd.

Zo had de BBI al in juni 2009, nadat de Dexia-groep het jaar voordien met drie miljard euro belastinggeld was gered, al een concrete aanwijzing dat via Dexia BIL schermconstructies werden opgezet voor Belgische klanten om belastingen te ontlopen. De gewestelijke BBI-directeur van Gent, Karel Anthonissen, heeft destijds het mechanisme dat opdook in het Kestrel Overseas-dossier, wel aangekaart bij de top van de BBI en aan de bankentoezichthouder. Maar de BBI liet na de hele Panama-route bloot te leggen. De toenmalige bankentoezichthouder CBFA (nu vallen de banken onder het toezicht van de Nationale Bank) nam de informatie wel onder de loep, maar wat daarmee gebeurde, is nog onduidelijk.

Veel meer

Afgelopen weekend raakte bekend dat Dexia Groep rijke klanten op grote schaal heeft geholpen aan schermvennootschapen in Panama en andere exotische belastingparadijzen. De klanten kregen de vennootschappen om bankrekeningen in Luxemburg, Zwitserland en Jersey verborgen te houden. Het systeem begon al in de jaren ‘90 en ging door tot aan de ontmanteling van de groep eind 2011.

Van alle bankfilialen in de wereld bstelde Experta veruit de meeste offshorebedrijven bij Mossack Fonseca.

De Panamaroute van Dexia is georganiseerd via Dexia BIL en het dochterfiliaal Experta. Het systeem was zo omvangrijk dat van alle bankfilialen in de wereld Experta veruit de meeste offshorebedrijven bestelde bij het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca, waar de Panama Papers zijn gelekt. Alleen al het Luxemburgse Experta-filiaal kocht 1.659 vennootschappen in Panama, op de Britse Maagdeneilanden en in andere exotische locaties.

Tussen die lange lijst met 1.659 schermvennootschappen hebben we Kestrel Overseas niet eens teruggevonden, wat er op kan wijzen dat Experta en Dexia BIL nog veel meer, andere offshores gebruikten voor hun klanten dan al blijkt uit het Panama Papers-lek bij kantoor Mossack Fonseca.

Belgische bestuurders

Het lijdt volgens De Tijd geen twijfel dat het Brusselse hoofdkantoor van Dexia Groep op de hoogte was van het offshoresysteem dat zijn private bank in Luxemburg op poten had gezet. Dat bewijzen onder andere nota’s over de contacten tussen Dexia-mensen in Luxemburg en medewerkers van het kantoor Mossack Fonseca. ‘Elke beslissing moet worden goedgekeurd door het hoofdkantoor in Brussel’, lezen we. Bovendien zetelden doorheen de jaren tal van Belgen in de raad van bestuur van Dexia BIL, zoals ex-premier Jean-Luc Dehaene (CD&V) en de Dexia-toplui Axel Miller, Stefaan Decraene en François Narmon.

‘Elke beslissing moet worden goedgekeurd door het hoofdkantoor in Brussel’

BBI-baas Frank Philipsen reageert maandag in “De Ochtend” dat er een intern onderzoek komt bij de BBI om te zien of er iets fout liep in 2009. Als blijkt dat er iets fout gelopen is, zal ook uitgezocht worden wat precies, liet Philipsen verstaan.

Philipsen leek de verantwoordelijkheid ook door te schuiven naar de BBI-directie van Gent. Maar uit artikels die al in 2010 en 2011 verschenen, blijkt dat BBI-directeur Anthonissen wel degelijk aan de alarmbel trok. Onder andere in december 2010 kaartte Anthonissen het “systeem” met de schermvennootschappen al een eerste keer aan in De Tijd, weliswaar zonder namen van de concrete banken te noemen omdat hij dan zijn beroepsgeheim zou schenden. En Anthonissen trok destijds ook naar de bankentoezichthouder met het Dexia-dossier.

Dit artikel van onderzoeksjournalist Lars Bové verscheen eerder op de website van De Tijd