Luxleaks aanpakken vergt meer dan alleen woorden

Hoeveel exact is niet duidelijk, maar de cijfers doen duizelen. Voormalige Europees Commissaris Semeta, verantwoordelijk voor fiscale zaken, schatte de verliezen voor de Europese schatkisten op 1 triljoen euro. 1 triljoen? Moeilijk om bij je dergelijke cijfers een voorstelling te maken, maar als je een toren van 1 triljoen euromuntjes zou maken zou die tot de maan reiken, en terug.

Armste landen grootste slachtoffers

Luxleaks maakt het wel bijzonder moeilijk om nog te geloven in het verhaal dat onze regeringen vandaag vertellen. Er zou geen andere optie zijn dan ingrijpend te besparen, dan te snoeien in publieke investeringen, dan de buikriem aan te halen. Snoeien om te groeien klinkt niet meer geloofwaardig als je weet dat miljarden euro’s onbelast blijven en verdwijnen naar belastingparadijzen.

De verontwaardiging is volledig terecht. Maar we mogen niet vergeten dat de armste landen de grootste slachtoffers zijn van deze belastingcarrousels. De armste landen verliezen drie keer zo veel door belastingontwijking dan ze ontvangen aan hulp. Ontwikkelingslanden verliezen jaarlijks 160 miljard dollar aan belastinginkomsten. Dat is voldoende om de nood aan universeel basisonderwijs te lenigen. In die landen gaat het, hoe pijnlijk ook, niet om een indexsprong of verhoging van de pensioenleeftijd.

De armste landen verliezen drie keer zo veel door belastingontwijking dan ze ontvangen aan hulp.

De miljarden euro’s die aan het oog van de fiscus ontsnappen naar Luxemburg en andere paradijselijke oorden maken een enorm verschil voor massa’s mensen die honger lijden (nog altijd meer dan 800 miljoen) of in absolute armoede leven (meer dan 1 miljard). Het grote verschil is dat die landen er vaak niet voor kiezen om bedrijven fiscale cadeaus te geven maar niet de middelen hebben om een efficiënte inning te garanderen.

Niet geraakt aan de fundamenten

Het zou gelogen zijn als we zeggen dat er vandaag niets gebeurt. Inderdaad, de OESO – een club van de 44 rijkste economieën – werkt aan een plan dat ervoor moet zorgen dat ook multinationals hun deel betalen (het fameuze BEPS-plan of ‘Base Erosion en Profit Shifting’).

De armste landen verliezen drie keer zo veel door belastingontwijking dan ze ontvangen aan hulp.

De vraag is maar of het werkelijk zoden aan de dijk zal zetten. De echte tanden van het plan worden onder druk van de bedrijfslobby stevig afgevijld terwijl er geen enkele garantie is dat ook de armste landen voordeel zullen halen uit die maatregelen. Meer dan 100 ontwikkelingslanden worden uitgenodigd voor interessante vergaderingen en powerpointpresentaties, maar wanneer de tijd komt om beslissingen te nemen gaan de deuren dicht.

Bovendien beperkt het BEPS-plan zicht tot het aanscherpen van de bestaande instrumenten zonder die fundamenteel in vraag te stellen. Vandaag vindt ook het IMF dat die aanpak niet zal volstaan en de basisprincipes - zoals het zogenaamde ‘arms length principe’, dat vestingen van eenzelfde groep als individuele bedrijven beschouwt - op tafel moet komen om belastingontwijking echt aan te pakken.

België moet kansen grijpen

De Belgische regering zegt grote moeite te hebben met ‘dergelijke constructies’. Dat is helemaal terecht, maar de vraag is wat die regering daadwerkelijk gaat doen. Dat moet veel verder gaan dan de zogenaamde ‘Kaaimantaks’ die vooral over private vermogens gaat.

De regering moet een concreet actieplan uitwerken voor de aanpak van grensoverschrijdende belastingontwijking, vandaag totaal afwezig in het regeerakkoord. Bovendien liggen heel wat Europese initiatieven op de plank waar België mee aan de kar kan trekken, zoals de rapportageverplichting per land waar ondernemingen actief zijn en het voorstel om te zorgen voor publieke registers van de feitelijke eigenaars van juridische constructies zoals trusts.

In de loop van volgende weken publiceren de ministers hun beleidsnota voor het volgende jaar. We hopen dan ook dat deze regering die kans zal grijpen.

Jan Van de Poel
Beleidsmedewerker fiscaliteit 11.11.11