Video: Religie + politiek = geweld?
15 september 2015
Het politieke extremisme van islamisten in het Midden-Oosten heeft de aandacht weer volop gericht op de politieke potentie van religie. Het spectrum van religieus radicalisme is echter veel breder dan de islam, en het is niet per se negatief. Mgr. Johan Bonny, Yasmine Kherbache en Anne Provoost gingen hierover in gesprek.
Het herfstnummer van MO* brengt verhalen over de hel die ontstaat als het paradijs op aarde door religieuze voorhoedes opgelegd wordt, maar ook over de hoop die mensen putten uit heilige overtuigingen en oude profetieën. Op 10 september nodigde MO* drie experts uit om het thema vanuit zeer verschillende standpunten te bekijken. Hieronder kan je hun inleidingen herbekijken. Het debat achteraf kan je op de website van deBuren herbeluisteren.
Yasmine Kherbache: Voor socialisten primeren de wetten van het volk
Yasmine Kherbache (Vlaams volksvertegenwoordigster voor sp.a) groeide als kind op in Algerije, woont sinds haar zevende in België, werkte als advocaat in Brussel en Antwerpen en maakte carrière in de socialistische partij. Die partij worstelt -zoals de hele Belgische samenleving- met de assertieve eis van islamitische Vlamingen om de seculiere staat opnieuw te onderhandelen en vorm te geven.
Kherbache stelt dat de manier waarop de verhouding tussen samenleving en religie georganiseerd werd aan vernieuwing toe is. ‘Mensen kan je niet “neutraliseren”, maar je kan hen in bepaalde fincties wel vragen neutraal te handelen.’
Het basisprincipe waaraan zowel de wetten van het volk als de religieuze overtuigingen moeten voldoen, zjin de universele mensenrechten. Daarop mag je niet toegeven, zegt Kherbache.
Om ervoor te zorgen dat religies zich constructief inschrijven in moderne democratieën -en dat is zeker mogelijk- moeten geloofsopvertuigingen of andere levensbeschouwingen in staat zijn tot grondige zelfkritiek, zegt Kherbache nog.
Anne Provoost: Ik ben geen poppetje in het plan van andermans god
Anne Provoost (auteur van o.a. De arkvaarders en Vallen) is een van de opvallende stemmen in literair Vlaanderen. Daarnaast neemt ze uitdrukkelijk deel aan het actuele debat over de positie van religie in de samenleving, onder andere met haar essay Beminde ongelovigen. Hoe kijkt zij als ongelovige aan tegen de krimpende macht van de katholieke kerk en het toenemende, islamitisch gemotiveerde activisme?
Anne Provoost heeft geen probleem met mensen die geloven, ze heeft geen openstaande rekeningen te vereffenen. Maar ze wil wel haar grenzen afbakenen en daarvoor ontwikkelde ze de religiometer die van (1) atheïsme evolueert naar (10) het geloof in een God die een plan heeft voor de hele mensheid, waarvoor regels en wetten nageleefd en desnoods afgedwongen moeten worden.
Om de onvrijheid die in haar schema toeneemt te bestrijden, moet er meer macht gaan naar actieve mensen -vergelijkbaar met de noodzaak om de vertegenwoordigende democratie te hervormen.
Mgr. Johan Bonny: Het geloof heeft geen politieke kleur, maar geeft wel politieke kracht
Mgr. Bonny (bisschop van Antwerpen) vertegenwoordigt de Belgische katholieke kerk op de veelbesproken synode over het gezin, die in 2014 begon en later dit jaar verdergezet wordt in Rome. Die synode heeft niet alleen binnenkerkelijk belang. Onlangs schreef paus Franciscus een opgemerkte encycliek over klimaat en de zorg voor de aarde, waarmee hij de boodschap van de kerk een uitdrukkelijk ecologische kleur gaf.
Religie en politiek liggen dicht bij elkaar, zegt mgr. Bonny, omdat ze allebei begaan zijn met het organiseren van de wereld. Mensen die aan politiek doen vanuit hun geloof zijn niet noodzakelijk “heiligen”, maar er zijn de voorbije decennia wel miljoenen “martelaren” geweest als gevolg van hun inzet.
Religie is een van de bronnen van moraal, en kan op die manier een waardevolle bijdrage leveren aan het opbouwen van een menselijke samenleving. Dat uit zich onder andere in het opzetten van zorg en onderwijs. Dé opdracht voor religies die aan politiek handelen willen doen in de gemondialiseerde wereld, is zich eerst los te koppelen van een bepaald volk of particulier belang, om zo hun vredespotentieel te kunnen realiseren.
‘Er zal geen vredevolle wereld komen als religies geen kans krijgen om mee te werken aan de opbouw ervan. Maar er is ook geen toekomst voor godsdiensten als ze niet samen bouwen aan een betere wereld’, besloot mgr. Bonny.