“‘Beste Wereldbank, trek uw steun aan project Conga terug’

Sinds 1993 bezit het IFC (International Finance Corporation), onderdeel van de Wereldbankgroep, vijf procent van de joint venture Minera Yanacocha, het bedrijf dat reeds twintig jaar de Yanacocha-goudmijn in Cajmarca exploiteert. Reeds jaren geleden planden zij een uitbreiding met een goud- en kopermijn in dezelfde regio, een project genaamd ‘Conga’.

Het project Conga is gesitueerd in de hooglanden van Cajamarca, op de kruising van vier districten; Sorochuco, Huasmín (beiden gelegen in de provincie Celendín), Bambamarca (provincie Hualgayoc) en La Encañada (provincie Cajamarca). Voor de bouw van de mijnsite zullen 4 hooglandmeren moeten verdwijnen. De meren Perol en Mala zullen open mijnpits worden, met een omvang van twee kilometer breed op een kilometer diep. De meren Azul en Chica zullen verdwijnen en dienen als dumpingplaatsen voor afvalmateriaal. Naast de meren zullen ook honderden hectaren wetlands (waterrijke gebieden) verdwijnen om de mijnfaciliteiten te huisvesten.

De desastreuze gevolgen van Conga

De hooglandmeren en wetlands die dreigen te verdwijnen vormen de bron van vijf grote rivieren, die op hun beurt 600 à 700 bronnen voeden, waarvan de gemeenschappen in de directe omgeving afhankelijk zijn. De waterbevoorrading zal sowieso aandoenlijk verminderd worden in de regio, wat omwonenden zal afsnijden van hun traditionele watertoevoer en bovendien een waternood voor de omliggende gemeenschappen kan veroorzaken.

Samen met deze waterbevoorrading dreigt heel wat biodiversiteit verloren te gaan. De bergmeren vormen deel van een ecosysteem dat zich gedurende miljoenen jaren gevormd heeft en een hydrologisch evenwicht heeft opgebouwd dat door menselijke interventie onherroepelijk zal worden vernietigd. Yanacocha belooft om vier artificiële reservoirs aan te leggen om te compenseren voor de vernietiging van de vier bergmeren. Toch kunnen de hydrologische studies van het mijnbedrijf onvoldoende bewijzen dat het complex en ondergronds geconnecteerd grondwatersysteem niet zal aangetast worden wanneer de meren verdwijnen. Verder zouden de reservoirs water voorzien van een lagere kwaliteit; die enkel volstaat voor landbouw en veehouderij, maar niet het verlies aan drinkwater kan compenseren. Het heldere pure bergwater zal vervangen worden door artificiële waterreservoirs die tot in der eeuwigheid zullen moeten gezuiverd worden met een chemische behandeling.

Met de vernietiging van deze bergmeren en bijhorende wetlands zal een fragiel en kostbaar ecosysteem verdwijnen. Peru tekende nochtans de RAMSAR Conventie die wetlands wil beschermen omwille van hun fundamentele ecologische functies. Honderden soorten fauna en flora zullen bedreigd worden door dit project. Hoewel Yanacocha voorstelt om de vernietigde wetlands te herstellen na het sluiten van de mijn, is dit uniek type ecosysteem net gekend om zijn kwetsbaarheid en zal dit kritiek ecologisch proces niet artificieel te reconstrueren zijn.

© Emma Timmerman

Aangrijpende getuigenissen van getroffenen

Reeds vanaf het moment dat de plannen voor Conga op tafel liggen, is er sociaal protest in de regio. Voor het congres van de Wereldbank zakten Maxima Acuña de Chaupe en Elmer Campos af naar Lima om daar te getuigen over de wandaden van de Wereldbank, door hun steun aan Yanacocha.

Tijdens het Alternatief Congres sprak Máxima geëmotioneerd “ik voel me erg verontwaardigd en kwaad, al vijf à zes jaar ben ik in een rechtszaak verwikkeld met Yanacocha, om mijn terreinen te verdedigen”. Ze beschrijft haar situatie, haar kleine huis in de bergen, vlak aan het meer Azul, met als enige buren twee politiekampen. De agenten, betaald door Yanacocha, hebben reeds vanalles vernield op haar terrein, dieren gedood en recentelijk werd ze met de dood bedreigd. “Dit is de ontwikkeling die ze brengen naar Cajamarca”, zegt ze fel, met een stem die bibbert van de tranen. “Dit is de ontwikkeling die Yanacocha meebrengt; ze ontnemen ons het water, ze drogen onze bronnen uit, ze vervuilen onze wateren en onze gronden, ze beroven ons van ons land. Wij, als boeren, wij leven van de aarde, wij leven van het water. Waar moeten wij naartoe?” Ze spreekt zelfzeker, maar je merkt dat de jarenlange strijd op haar weegt, dat het haar energie kost om haar verhaal opnieuw te beleven.

“Dit is de ontwikkeling die Yanacocha meebrengt; ze ontnemen ons het water, ze drogen onze bronnen uit, ze vervuilen onze wateren en onze gronden, ze beroven ons van ons land”.

Daarna getuigt Elmer Campos. Hij werd tijdens de protesten tegen het project Conga in 2012 getroffen door een politiekogel. “Ze hebben mijn milt, nier en ruggegraat kapotgemaakt. En zo laten ze mij achter, in een rolstoel, voor de rest van mijn leven”. Ook hij kaart de legitimiteit van het mijnbouwbedrijf aan: “Wat doet Yanacocha? Zonder een sociale licentie te hebben, blijven ze opereren en ze ondertussen houden ze het hele land voor de gek dat ze het project zouden hebben opgeschort”. “Ze blijven iedereen misleiden door hen voor te houden dat er economische vooruitgang is, desalniettemin in Cajamarca de armste provincie. Wij willen dit project onlevensvatbaar verklaard zien. Ze zijn onze meren aan het vervuilen. Wij willen dat dit project stil gelegd wordt, en dat er geen bloed meer vergoten wordt, we willen geen doden meer.”

Het officieel Congres

Maxima en Elmer waren ook uitgenodigd om op het officieel congres te spreken. Binnengeraken op het congres bleek geen evidentie. Vier blokken rondom de gebouwen waar het congres doorgingen waren afgezet en behoorlijk beveiligd en bewaakt door politie. Genodigden werden begeleid door zwaantjes. Iedereen die binnen wou, werd grondig gescreend. Met wat geluk en hulp van MO* raakte ik toch binnen met een persbadge en zo kon ik de getuigenis van Máxima bijwonen. Opnieuw roerden haar woorden de hele zaal (¹).

Toch bleef ik met een frustrerend gevoel zitten, de getuigenissen gingen door in één van de vele zaaltjes, in een gebouw dat enkel voorzien was voor middenveldorganisaties. De grote piefen van de Wereldbank kwamen uiteraard niet luisteren. Daarna was er de gelegenheid om vragen te stellen aan het directiecomité, maar pers werd daar niet toegelaten. Een beetje balend zoek ik de exit, en wanneer ik op het gelijkvloers uit de lift stap, wandelt Christine Lagarde naast mij. Terwijl Maxima haar interventie doet, maakt zij haar klaar voor de foto, samen met de aanwezige ministers van financiën, de aankondigingsfoto voor de G20 in Turkije. Ik voel niet echt de noodzaak om daar naar te blijven kijken en wandel ten midden van een afgezette lege viervaksbaan richting de drukte van Lima. Ergens onderweg vergeet ik de aktetas vol gadgets die alle congresleden kregen – een cadeautje van de Peruaanse regering.

Conga niet levensvatbaar volgens normen IFC

Het IFC vormt onderdeel van de Wereldbank en heeft als doelstelling om armoede te bestrijden door te investeren in duurzame ontwikkelingsinitiatieven van private bedrijven. Vanuit die redenering wordt Yanacocha dus al meer dan twintig jaar financieel gesteund. Toch heeft Yanacocha Cajamarca niet uit de armoede getrokken, integendeel. Daar Cajamarca vóór de komst van het mijnbouwbedrijf “slechts” de vierde armste provincie van Peru was, staat ze nu op nummer één. Tussen 20 en 24% van de provincie leeft in extreme armoede en de Human Development Index ligt in Cajamarca behoorlijk onder het nationaal gemiddelde.

Het IFC benadrukt dat duurzame ontwikkeling cruciaal is voor de toekenning van fondsen. Het IFC Sustainability Framework voorziet een kader met sociale en ecologische standaarden waaraan zowel het IFC zelf als zijn klanten aan worden afgetoetst.

Nu druist het Conga project in tegen alle standaarden die het IFC zichzelf heeft aangemeten. Conga zal onherroepelijke schade toebrengen aan lokale waterbevoorrading, cultureel erfgoed en biodiversiteit en het zal een negatieve impact hebben om de menselijke gezondheid en het levensonderhoud in de regio. Deze effecten zullen de rechten van duizenden mensen aantasten die in de regio wonen, inclusief inheemse landbouwers.

Met andere woorden, het Conga project is volgens de eigen normen van het IFC onuitvoerbaar (²). Daarom klinkt de boodschap aan de Wereldbank(³) luid en duidelijk: ‘Verklaar het project Conga onlevensvatbaar en trek uw steun terug’

© Emma Timmerman

(¹)Máxima Acuña del Chaupe is genomineerd voor de Stop the Killings Human Rights Award 2015 vanwege haar strijd voor een ecologisch alternatief, toon je solidariteit en stem op haar.

(²)De volledige aanklacht; het rapport ‘Conga No Va’ opgesteld door een coalitie van sociale organisaties uit de provincies Celndín en Hualgayoc, Cajamarca, Peru, in samenwerking met de Columbia Law School Human Rights Clinic lees je hier.

(³)Wil je deze boodschap delen? Stuur een mail naar Stuur een brief naar de President van Peru, de President van de Wereldbank, de aartsbisschop van Lima en/of het hoofd van Communicatie en Publieke Zaken van het IMF, en vraag hen de steun aan project Conga terug te trekken