Onderwijs met een toekomst en scholen met een achterstand in Namibië

De school situeert zich in een landelijke en arme regio van Namibië, waar onderwijs niet vanzelfsprekend is en er nog vele uitdagingen zijn.

Ik wil het hebben over de uitdagingen voor het onderwijs in dit arm en op verscheidene vlakken achtergesteld gebied. De Kavango regio, waar de Ncamagoro Combined School zich bevindt, huist namelijk Namibië’s grootste aantal inwoners onder de armoedegrens.

Veel van de problemen die ik bespreek, zijn bijgevolg niet van toepassing voor alle scholen in Namibië.

Leerlingen in rijkere en/of stedelijke gebieden hebben vaak betere toegang tot bronnen, materialen en ondersteuning, zowel op school als thuis. In tegenstelling tot kinderen uit landelijke regio’s, worden stadskinderen uit middenklassegezinnen bijvoorbeeld al op jonge leeftijd naar de kleuterschool gestuurd en leren ze, nog voor ze naar de basisschool gaan, de beginselen van het Engels via de televisie. Bovendien bieden de betalende private scholen over het algemeen een betere kwaliteit van onderwijs dan overheidsscholen.

Goede morgen, goede dag

De meeste leerkrachten van Ncamagoro pendelen elke dag heen en weer vanuit Rundu en moeten dus vroeg uit de veren. Om vervoerskosten te drukken, worden er zoveel mogelijk leerkrachten in één auto gepropt, ook de kofferbak wordt daarbij benuttigd. Nadat alle passagiers zijn opgepikt in Rundu, moet de rit van meer dan een half uur nog beginnen.

Bijgevolg komt bijna dagelijks een deel van de leerkrachten te laat voor de stafbijeenkomst om half zeven. Ook een deel van de scholieren komt steevast te laat, de lessen beginnen immers al om zeven uur en sommigen moeten ver wandelen om de school te bereiken.

Iedere maandagochtend is er een schoolbijeenkomst, waarbij het koor zingt en de nationale vlag wordt gehesen. Ook op andere vlakken kenmerkt de school zich door formaliteiten. Telkens een leerkracht de klas binnen komt, wordt iedereen verwacht recht te staan om hem in koor te begroeten.

Verder dragen de leerlingen allemaal een uniform. Ook de leerkrachten zijn zeer net gekleed. De eerste dag voelde ik me dan ook als de enige die casual naar het feest was gekomen.

Leren in de taal die je aan het leren bent

In de meeste scholen in Namibië is de voertaal vanaf het vierde leerjaar Engels. Omdat de schooltaal niet dezelfde is als hun moedertaal, hebben leerlingen soms moeite om te begrijpen wat hun aangeleerd wordt. Ook voor leerkrachten is en blijft het Engels een tweede taal.

In deze regio hebben de familieleden van de leerlingen meestal ook geen uitgebreide kennis van het Engels en zijn ze dus niet in staat hun kinderen te helpen met hun huiswerk. De scholieren in dit gebied komen bovendien minder vaak in contact met televisies en kranten, die in dit land ook het Engels als standaard hebben.

Vijf boeken voor twintig leerlingen

Zowel thuis als op school ontbreekt het veel leerlingen van Ncamagoro aan voldoende materialen om op een degelijke manier bij te leren. Het gebrek aan boeken is hallucinant. In een klas waar ik lesgaf, waren er maar vijf handboeken voor meer dan twintig leerlingen. Leerkrachten getuigden dat dit komt omdat er elk jaar meer boeken verloren gaan dan dat er terug worden ingeleverd, veelal door een gebrek aan organisatie.

Er zijn wel computers, maar geen stoelen om achter die computers te zetten.

Nieuwe boeken worden door de overheid voorzien, maar het duurt bijna een jaar voor ze geleverd kunnen worden. Dit jaar zullen veel leerlingen het zonder moeten stellen. De leerkrachten omzeilen dit probleem door leerstof op het bord te schrijven of kopieën te maken van belangrijke pagina’s.

Verder bezitten de leerlingen zelf ook niet altijd alle materialen die ze nodig hebben om succesvol onderricht te genieten. Sommigen komen zonder trui naar school, hoewel het ’s morgens echt nog koud is.

De meeste leerlingen beschikken ook over een beperkte collectie schrijfmateriaal. Minga is wiskundeleerkracht en vertelde me dat veel leerlingen hun huiswerk niet maken, simpelweg omdat ze geen passer of geodriehoek hebben.

Ook is er thuis niet altijd een rustige plek waar scholieren hun huiswerk kunnen maken. In de hutten waar ze wonen, is er vaak geen degelijke verlichting, laat staan een goed uitgerust bureau. Daarom hebben leerlingen het vaak moeilijk om thuis hun schoolverplichtingen te volbrengen. De school erkent dit probleem en er worden maatregelen genomen.

Er is verder een gebrek aan infrastructuur op Ncamagoro. Er zijn bijvoorbeeld wel een aantal computers beschikbaar, maar geen stoelen om achter die computers te zetten. Ook de gebouwen zijn verouderd. Uit de stafbijeenkomsten werd duidelijk dat de school kampt met een serieus geldgebrek, maar de overheid beloofde een verbetering van de infrastructuur.

Let’s talk about sex

In de regio van deze school zijn hiv, aids en tienerzwangerschappen een groot probleem. Een Amerikaanse vrijwilliger die op deze school lesgeeft, getuigde dat er in één van haar klassen dat jaar zes meisjes zwanger raakten.

Alle seksgerelateerde problemen moeten volgens het curriculum in verschillende vakken besproken worden. Dat gebeurt over het algemeen ook wel, maar omdat alles rond seks taboe is, zowel voor leerlingen als voor leerkrachten, worden deze onderwerpen vaak enkel op een zeer theoretische manier besproken. Hoe die informatie in de praktijk kan worden toegepast, wordt in de lessen vaak vermeden, getuigde de Amerikaanse vrijwilliger. Anderzijds zijn er wel gratis condooms op school te verkrijgen.

In één klas raakten er dit jaar zes meisjes zwanger.

Bovendien gebruiken sommige leerkrachten de tijd voor dergelijke onderwerpen liever voor vakken die als promotional worden aangeduid. Vakken worden onderverdeeld in promotional en non-promotional. Om te slagen, zijn de vakken die de stempel promotional kregen, het belangrijkst. Daarom wordt er, in een poging zoveel mogelijk leerlingen te doen slagen, vaak minder aandacht besteed aan vakken zoals ICT en Life Skills, terwijl die, in het bijzonder in deze regio, ook ontzettend cruciaal zijn.

Tijdens de stafbijeenkomsten die ik bijwoonde, draaiden de discussies rond geslachtsziekten en tienerzwangerschappen nooit op een serieuze oplossing uit. Wanneer iemand erover begon, lachten sommige leerkrachten ze weg uit beschaamdheid, beweerden anderen dat we de mentaliteit van de leerlingen toch niet kunnen veranderen, terwijl nog anderen gewoon zwegen. Uit de gesprekken die ik met de leerkrachten voerde, werd gelukkig duidelijk dat ze allen wel degelijk de ernst van de situatie beseffen.

Geen klus om gemakkelijk te klaren

De meeste leerkrachten hier zijn gemotiveerd voor hun job en gepassioneerd door hun job, maar er is niet altijd veel voeling met de schoolgemeenschap. Omdat de meeste leerkrachten niet in het dorp wonen waar de school zich bevindt, kennen ze de kinderen en hun families niet persoonlijk. Enkele leerkrachten geven hier enkel les in afwachting van een betere job in de stad.

Verschillende leerkrachten getuigden dat lesgeven in deze regio frustrerend kan zijn, onder meer omdat veel leerlingen hun huiswerk niet maken, omdat scholieren soms voor korte of lange periodes uit de school wegblijven en omdat ouders vaak weinig interesse tonen in het onderwijs van hun kinderen.

Hoge armoedecijfers, lage schoolcijfers

Een andere uitdaging zijn de grote niveauverschillen binnen eenzelfde klas. Wanneer een leerling een jaar eenmaal heeft gedubbeld, wordt hij automatisch naar het volgende leerjaar gepromoveerd. Dat betekent dat enkele zwakke leerlingen heel wat klassen doorlopen zonder effectief de leerstof te begrijpen. Hierdoor is het verschil tussen de beste en de slechtste leerlingen van de klas bijna onoverbrugbaar, zoals ik merkte tijdens het lesgeven.

Over het algemeen zijn de slaagcijfers hier ook lager dan op andere scholen en moeten leerkrachten het niveau van de lessen naar beneden halen, opdat alle leerlingen kunnen volgen. Dat kent ongetwijfeld zijn oorzaak in de hierboven besproken uitdagingen waar deze regio mee kampt.

School is cool

Wat me aangenaam verraste, is het algemeen enthousiasme waarmee de leerlingen hier naar school komen. Ik sprak met een meisje uit het zesde leerjaar over haar ervaringen.

Zij getuigde dat ze heel graag naar school ging en bijleerde. Ze wou immers iets bereiken in het leven. Het leukste op haar school vond ze de leerkrachten, haar grootste droom was dan ook om zelf leerkracht te worden.

Al dansend leren

Ncamagoro heeft heel wat leerrijke extracurriculaire activiteiten. Zelf maakte ik entrepeneurship day mee. Dat is een dag waarop leerlingen een minibedrijf opzetten en hun waren aan de rest van de school verkopen. In dezelfde week was er ook een optreden van OYO, een dansgroep en ngo die leerlingen over het hele land op een speelse manier bewust maakt van problemen rond relaties, seks en soa’s.

Zelfde regio, heel andere school

Ik bezocht ten slotte ook kort het St Boniface College, een private school op zo’n dertig kilometer ten Oosten van Rundu. Deze internaatschool is een van de beste scholen van Namibië.

Er heerst duidelijk een ijzersterke discipline. Ik bezocht de school op zaterdag, en zelfs dan was er weinig tijd om de leerlingen te zien, omdat ze moesten studeren. Wie niet goed presteert, wordt onverbiddelijk weggestuurd. De leerlingen die hier afstuderen, gaan een veelbelovende toekomst tegemoet.

Het publiek is er klaar voor

In Namibië is scholing bijzonder toegankelijk. Basisonderwijs in overheidsscholen is al een tijdje gratis en binnenkort wordt ook middelbaar onderwijs gratis. Dat betekent dat er een groot publiek klaarstaat om onderwezen te worden.

De volgende generatie staat te trappelen om hun dromen waar te maken, het is enkel aan de huidige generatie om hen klaar te stomen. De uitdagingen op scholen in kwetsbare regio’s zijn groot en er is op veel vlakken ruimte voor verbetering, maar er bestaat de wil om de problemen aan te pakken en de leerlingen zijn enthousiast. Het onderwijs in Namibië is dus beloftevol.