Wie draagt de broek in Burundi?

Naar aanleiding van de omstreden presidentskandidatuur van Pierre Nkurunziza vonden de voorbije weken gewelddadige manifestaties plaats in Burundi.

Zijn wil om een derde mandaat door te breken druist in tegen de Burundese grondwet en de Vredesakkoorden van Arusha.

Gisteren kwam dit protest tot een hoogtepunt nadat generaal-majoor Godefroid Niyombare een staatsgreep aankondigde op Bonesha FM, een vrije radiozender in Bujumbura. Er werd uitbundig gevierd en er heerstte even een gemoedelijke sfeer, maar deze ochtend ontwaakte Bujumbura met een kater. Wat is er nu precies gaande in het land van de duizend heuvels? 

Een wankel evenwicht tussen specualtie en realiteit

Er is sprake van grote verwarring in Bujumbura. Het is niet duidelijk wie op dit moment de macht in handen heeft. Deze nacht brak er opnieuw geweld uit in de binnenstad wanneer loyalisten (aanhangers van president Nkurunziza) verschillende private radiozenders binnenstormden. Zowel RPA, Bonesha, Renaissance als Isanganiro werden met de grond gelijk gemaakt.

Putschisten of aanhangers van Niyombare, die gisteren een staatsgreep zouden gepleegd hebben, laten weten dat zij nog niet gereageerd hebben op deze provocaties omdat ze geen ‘onnodig bloed  willen verspillen’. 

De lokale media hebben het bijzonder moeilijk om greep te krijgen op de situatie. Op dit moment lijkt het erop dat loyalisten en putschisten elkaar bekampen nabij de RTNB (Radio et Télévision Nationale du Burundi) in een strijd voor de ‘spreekstoel’. Beide kampen willen namelijk de controle krijgen over de berichtgeving, zeker die vanuit offiële hoek.

Niyombare of Niyongabo; Shizofrenie van het Burundese leger? 

Het Burundese leger lijkt last te hebben van acute shizofrenie nadat president Nkurunziza gisteren het land verliet voor de regionale top in Dar-Es-Salaam om er de politieke crisis in zijn land te bespreken. Tijdens zijn afwezigheid kondigde Godefroid Niyombare een staatsgreep aan wat tot nu toe ontkent wordt door Nkurunziza en zijn entourage. 

Niyombare is een oud rebellenleider van de CNDD-FDD (Conseil National pour la Défense de la Démocratie-Forces de Défense de la Démocratie), partij van president Nkurunziza. Hij was ook de eerste Hutu dat in 2009 opperbevelhebber werd van het Burundese leger. In 2013 werd Niyombare uitgezonden naar Nairobi waar hij benoemd werd als ambassadeur van Burundi. In November 2014 werd hij echter teruggehaald uit Kenia en aangesteld als hoofd van de Burundese inlichtingendienst. Nadat Niyombare eerder dit jaar publiekelijk bekend maakte tegen een derde mandaat te zijn van Nkurunziza, werd hij uit zijn functie ontheven. Dit zorgde voor de nodige faam en steun van het Burundese middenveld om gisteren een staatscoup te plegen. 

De shizofrene toestand van het Burundese leger is bijzonder onrustwekkend voor de nabije toekomst van het land.

De loyalisten worden gesteund door Niyongabo, stafchef van het Burundese leger die, in tegenstelling tot de naar-voor-geschoven ‘neutraliteit’ van het leger, op 4 mei claimde dat “het Burundese leger een republikeinse en loyalistische instantie blijft dat respectvol is tegenover van de Burundese wetgeving en zij die regeren”. Met deze filosofie in het achterhoofd strijden de loyalisten van het Burundese leger tegen Niyombare en zijn entourage. 

De shizofrene toestand van het Burundese leger is bijzonder onrustwekkend voor de nabije toekomst van het land. Oppositieleden en leden van het maatschappelijk middenveld zitten gevangen tussen een tweekamp terwijl onrust en geweld toenemen in de Burundese hoofdstad.

Burundi bevindt zich op labiel evenwicht tussen een toestand van belegering en een vreedzame aanloop naar de presidentsverkiezingen. 

Stemmen vanuit Burundi

Onze informanten in het binneland lieten weten dat nieuws vanuit de hoofdstad maar met mondjesmaat binnensijpelt. De situatie in de hoofdstad is weinig representatief voor de toestand in het binnenland.  Daar blijft het voorlopig rustig, al doen er geruchten de ronde dat verschillende groeperingen van de militante jongerenbeweging van de partij van Nkurunziza; de ‘imbonerakure’, zich voorbereiden om mee te strijden tegen de putschisten. 

Nkurunziza zou op een ‘veilige locatie’ in Tanzania ondergebracht zijn.

Onze Belgische informanten lieten weten dat ze nauwgezet de aanbevelingen van de Belgische ambassade opvolgen. België zou een mogelijke evacuatie van alle buitenlandse expats coördineren au cas de besoin. 

Nkurunziza zou op een ‘veilige locatie’ in Tanzania ondergebracht zijn. Hij riep wel op om de rust te bewaren in de hoofdstad via zijn officieel twitter-account: 

Toekomstperspectieven? 

Momenteel lijkt het erop dat zowel loyalisten als putschisten monopolie willen veroveren over de lokale media om een draagvlak te creëren voor hun ‘progagandacampagnes’. Beide kampen lijken te benadrukken dat ze hierbij geweld tegenover burgers willen vermijden. Verschillende bronnen bevestigen echter dat beide kanten hun voornemens voor vreedzaam overleg niet respecteren. 

Ook blijft de grote vraag hoe het binnenland zal reageren op de omwentelingen in de hoofdstad. Ook over de ‘imbonerakure’, waarvan het officieus geweten is dat zij eerder bewapend werden, blijft het voorlopig stil. 

De internationale gemeenschap reageert scherp op de staatsgreep. Een eenduidige reactie bleef echter uit. 

Het lijkt erop dat het voorlopig nog onduidelijk blijft wie nu precies de broek draagt in Burundi. Onze informanten hopen echter alsnog op een vreedzame aanloop naar democratische verkiezingen.