Rusland bouwt “Berlijnse Muur” in Georgië

Dvani is een pittoresk dorpje op de grens tussen Georgië en de naar onafhankelijkheid strevende regio Zuid-Ossetië. Voor het “beveiligen van de grens” bouwt Rusland aan een hek met prikkeldraad dat pal langs het dorp loopt. De duizend inwoners worden op deze manier afgescheiden van hun landbouwgronden, oude huizen, begraafplaatsen en buren.

Sinds het einde van de kortdurende oorlog tussen Georgië en Rusland in augustus 2008, zorgt Moskou voor de grensbescherming van de door Rusland autonoom verklaarde staat Zuid-Ossetië. Volgens Moskou is grensbeveiliging hun verantwoordelijkheid, aangezien de Georgische deelstaat daar niet zelf in kan voorzien. Vanaf 2008 werden hekken en blokkades geplaatst op de 400 kilometer lange grensstrook tussen Zuid-Ossetië en Georgië. Maia Panjikidze, Georgisch minister van Binnenlandse Zaken, uitte vorige week haar bezorgdheid omtrent de plaatsing van prikkeldraad, hekken en blokkades: ‘Waar zijn de Russen mee bezig?’

Naweeën van de Vijfdaagse Oorlog

In de zomer van 2008 vochten Rusland en Georgië een bloedige oorlog uit in Zuid-Ossetië. De “Vijfdaagse Oorlog” kostte het leven van een ongeveer duizend mensen. Volgens het UNHCR waren bijna 160.000 burgers op de vlucht. Provocaties kwamen van zowel Russische als Georgische kant, al valt er geen twijfel te bestaan dat Georgisch president Saakasjvili de oorlog op 7 augustus 2008 begon. Georgische troepen vielen de Zuid-Ossetische hoofdstad Tsinvali binnen, waarop de dag nadien een Russisch antwoord kwam. De Russen namen snel controle over het gebeid, waarna ze over de grenzen trokken, verder in Georgië. De NAVO, de Europese Unie en de Amerikanen veroordeelden de Russische inval als ‘disproportioneel met de Georgische aanval op Zuid-Ossetië’. Op 15 augustus werd een vredesakkoord ondertekend en iets later verklaarde Rusland Zuid-Ossetië als onafhankelijke republiek. Slechts een handvol VN-lidstaten hebben Zuid-Ossetië als autonome staat erkend.

Hekken met prikkeldraad

Begin oktober onderzocht het Veiligheidscomité van de Europese Unie de negatieve gevolgen van de blokkades op de grens. NAVO-topman Anders Fogh Rasmussen uitte vorige week zijn bezorgdheid en liet weten dat het gedrag van Rusland ‘in tegenspraak is met de internationale afspraken’. Rasmussen riep op dat Moskou de erkenning van Zuid-Ossetië als onafhankelijke staat moet terugdraaien. ‘De activiteiten dragen niet bij tot een vreedzame oplossing voor het conflict tussen Georgië en buurland Rusland over de status van de het gebied’, aldus Rasmussen. De Georgische regering ziet het hek als onmiddellijke provocatie. Rusland wil naar eigen zeggen “de staatsgrenzen” van Zuid-Ossetië versterken. Ook Abchazië, een andere door Rusland autonoom verklaarde staat, wordt door de Russen “beveiligd” met hekken en blokkades.

Stabiliteit en veiligheid in gevaar

De afscheiding langs de grensstrook beperkt vooral de bewegingsvrijheid van de lokale bevolking. Journalisten Andrew Connelly en Jacob Balzani Loov onderzochten voor Al Jazeera de situatie aan de grens. Boer Baruashvili zag een deel van zijn grond verloren gaan wanneer het hek dwars door zijn land werd gebouwd. De tachtigjarige Venera Edisherashvili kan het graf van haar overleden man niet meer bezoeken omdat de begraafplaats zich aan de andere kant van het hek bevindt.

Volgens de European Union Monitoring Mission (EUMM), die dagelijks grenscontroles in de regio uitvoert, is bijna tachtig procent van de hekken dit jaar bijgebouwd.  Vooral in de voorbije weken werden vele kilometers aan blokkades geplaatst. EU woordvoerster voor Internationale Aangelegenheden Catherine Ashton benadrukt dat de afscheiding ingaat tegen de territoriale integriteit van Georgië en de stabiliteit en veiligheid van de grensregio in gevaar brengt. ‘Deze grens is niet internationaal erkend. Wij vragen Rusland Zuid-Ossetië niet meer te erkennen als onafhankelijke staat en de bouw van blokkades zo snel mogelijk te stoppen’, Aldus Ashton.

“Nieuwe Berlijnse Muur”

Volgens Georgisch minister van Binnenlandse Zaken Maia Panjikidze zou reeds vijfendertig kilometer aan hekken en prikkeldraad langs de grens lopen. ‘Vijfenzestig Georgische families hebben directe invloed van de afscheiding en sommigen moesten reeds hun woonplaats verlaten. ‘De illegale acties van Rusland veroorzaken moeilijkheden op ons grondgebied en komen niet overeen met het vredesverdrag. Het Russische gedrag is bovendien sterk in contrast met de constructieve pogingen van georgië om de diplomatieke relatie tussen beide landen te verbeteren.’

Keti Tsikhelashvili, Georgisch minister van integratie, noemt de bouw van het hek een humanitaire schande: ‘De bevolking van Zuid-Ossetië heeft al genoeg afgezien in de naweeën van de oorlog van 2008. De meeste mensen zijn sterk afhankelijk van hun landbouwgronden en deze “nieuwe Berlijnse Muur” beperkt hun fundamentele vrijheid.’

De spanning tussen Georgië en Rusland lijkt met deze toestand opnieuw op te laaien. De vraag is wat Rusland zal doen nadat Georgië en ook de internationale gemeenschap hun ongenoegen lieten blijken. ‘Georgië blijft in ieder geval vasthouden aan het vredesverdrag en zal niet reageren op deze provocaties’, aldus de Georgische regering. Rusland: ‘Dit zijn geen provocaties. De grens moet beveiligd worden.’