Sterilisatie is vaak geen keuze in India

In de Indiase deelstaat Chhattisgarh overleden in 2014 twaalf vrouwen na een “massasterilisatie”. Zo’n tachtig vrouwen waren bijeengebracht in een kamp voor de operaties, die waren georganiseerd door de overheid. Slechts één arts zou in zes uur tijd alle vrouwen hebben geopereerd. Bij een ander incident in 2013, arresteerde de politie in de oostelijke staat Bihar drie mannen die op amateuristische wijze 53 vrouwen hadden gesteriliseerd in de buitenlucht, zonder verdoving.

Tussen 2003 en 2012 vielen in India 1.434 doden bij sterilisaties

Er vallen al jaren doden bij sterilisaties in India. Volgens cijfers van het ministerie van Gezondheid, zijn in 2013 en 2014 meer dan 4 miljoen operaties uitgevoerd. Tussen 2003 en 2012 vielen 1.434 doden. De regering betaalde tussen 2009 en 2012 compensatie aan de familie van 586 slachtoffers.

Gezondheidsactivisten leggen de schuld bij een te sterke nadruk op sterilisatie van vrouwen in het gezinsplanningsprogramma van de overheid. Andere anticonceptie-methoden komen nauwelijks aan bod en zijn ook onvoldoende beschikbaar vanwege het gebrek aan gezondheidsfacilititeiten.

Sterilisatie van mannen wordt in de Indiase maatschappij vaak niet als een aanvaardbare optie gezien. Daardoor ligt de verantwoordelijkheid voor gezinsplanning volledig bij vrouwen. In 74,4 procent van de gevallen wordt in India vrouwensterilisatie toegepast als anticonceptie-methode.

Sterilisatie van mannen komt slechts in 2,3 procent van de gevallen voor. In 11,4 procent van de gevallen worden condooms gebruikt en 7,5 procent van de gevallen pillen. Injecties en implantaten worden nauwelijks gebruikt.

Gratis wasmachine

Experts wijten de genderkloof aan de patriarchale cultuur en ingesleten sociale gewoonten. Daarom zijn het vooral vrouwen, zeggen zij, die een sterilisatie ondergaan, terwijl de procedure bij een man veel minder ingrijpend is.

Vrouwen op het platteland zouden onder enorme druk staan van hun man en schoonfamilie om geen pillen of injecties te gebruiken.

Vrouwen op het platteland zouden onder enorme druk staan van hun man en schoonfamilie om geen pillen of injecties te gebruiken. Daardoor lijkt een operatie de enige overgebleven optie. Vrouwen worden ook aangemoedigd om zich te laten steriliseren. Daarbij wordt gewezen op de risico’s van het krijgen van kinderen in een situatie van armoede. Ook worden er financiële stimulansen gebruikt. De vrouwen krijgen bijvoorbeeld een wasmachine, blender of contant geld als ze zich laten steriliseren.

‘De overheid kiest de gemakkelijke weg en vermijdt zo de moeilijke taak om de bevolking voor te lichten over andere mogelijkheden’, zegt Neha Kakkar, vrijwilliger bij de non-profitorganisatie Family Planning Association of India. ‘Ongeletterde vrouwen in afgelegen gebieden leren hoe ze met pillen moeten of andere voorbehoedmiddelen moeten omgaan, is veel duurder dan het opzetten van massasterilisatiecampagnes.’

Berucht

Volgens experts is het zorgelijk dat het aantal mannen dat zich laat steriliseren, in de afgelopen vijf jaar gedaald is. In Delhi werd 20 procent van de sterilisaties in 2009/2010 uitgevoerd bij mannen. In 2010/2011 was dat 14 procent en in de daaropvolgende jaren daalde het percentage steeds verder, tot 5 procent in 2014/2015.

India begon in de jaren zeventig met hulp van het VN-Bevolkingsfonds en de Wereldbank met sterilisatiekampen. Deze kampen werden berucht toen de toenmalig premier Indira Gandhi als gevolg van politieke onrust de noodtoestand uitriep. Staatsinstellingen begonnen in die periode een draconische campagne om arme mannen gedwongen te steriliseren. Deze mannen, waaronder ook 16 en 17-jarigen, werden in vrachtwagens naar geïmproviseerde sterilisatiekampen gebracht. Wie weigerde, kreeg te maken met intimidatie door de politie.

‘Er moet een goed geregisseerde campagne komen om mannen voor te lichten over sterilisatie.’

Gezondheidsactivisten zeggen dat dwang nooit effectief is. ‘Er moet een goed geregisseerde campagne komen om mannen voor te lichten over sterilisatie. De meeste mannen zijn bang dat ze seksueel gezien slechter gaan presteren als ze zich laten steriliseren. Dat is niet waar. Vrouwen laten zich onder zware druk overhalen om de verantwoordelijkheid te nemen voor anticonceptie, maar hun mannen hebben een even grote verantwoordelijkheid’, zegt Pratibha Mittal, gynaecoloog in het Fortis Hospital in New Delhi.

Mentaliteitsverandering

Experts stellen dat een mentaliteitsverandering nodig is om de sterilisatietrend in het land te veranderen. India zal naar verwachting in 2030 China inhalen als land met de meeste inwoners ter wereld. De Indiase bevolking zal dan volgens demografen gegroeid zijn tot bijna 1,5 miljard mensen.

Onder druk van de media heeft de overheid onlangs het gezinsplanningsprogramma uitgebreid met injecties. Kakkar is groot voorstander van meer keuzevrijheid als het gaat om voorbehoedmiddelen. ‘Voorlichtingscampagnes over de voordelen van gezinsplanning en het vervangen van gedwongen operaties door een keuze uit verschillende moderne anticonceptie-methoden, moet de basis worden van onze gezondheidsstrategie.’