“‘Het profijt van privacy’
Zouden ze nu dan ophouden, de evangelisten die ons wilden wijsmaken dat de afbraak van privacy tot het nieuwe normaal behoort en we er niet moeten om malen? Zouden ze nu ’t schaamrood op de wangen voelen, de op snelle winst verlustigden die bekommerde mensen denigrerend voorstellen als verliezers of booswichten?
Staan ze niet heel erg in hun blootje, nu ze niet langer alleen maar door logische argumenten, (weliswaar fragmentarisch) onderzoek en morele principes worden tegengesproken, maar ook door de veranderende praktijk van commerciële bedrijven die tot voor kort zelf hun best deden (en dat in het geniep nog altijd doen) om privacy om zeep te helpen. Nu duidelijk wordt dat niet alleen de inbreuken op privacy winst opleveren en privacy als een Unique Selling Proposition kan renderen?
De kans is klein dat we ons Edward Snowden zullen herinneren als een held die er alles voor over had om ons te waarschuwen voor de wanpraktijken van de uitvoerende machten.
De kans is klein dat we ons Edward Snowden zullen herinneren als een held die er alles voor over had om ons te waarschuwen voor de wanpraktijken van de uitvoerende machten. Dat is jammer, maar het is niet anders, in een cultuur die door kortstondigheid, onverschilligheid en een absolute voorkeur voor stupiditeit wordt gekenmerkt.
Heel even stond Snowden in het middelpunt van de belangstelling. Corporatieve media liepen elkaar voor de voeten om de schokkende revelaties zo smeuïg mogelijk te brengen. Heel even waren heel veel mensen verontwaardigd. Toen gaven ze zich weer over aan de afleiding van de dag en veranderde niets. Zo leek het toch.
De stroom van berichten over de straffeloosheid waarmee Westerse overheden de privacy van hun burgers schonden hebben dan niet geleid tot een aanhoudend protest van de getroffenen, ze hebben effecten gesorteerd die Snowden en Greenwald wellicht niet hadden bedacht toen ze hun onthullingsstrategie uitkienden.
Zo was er Zuckerbergs uitval aan het adres van Obama, die verweten werd opdracht te geven aan praktijken die schadelijk zijn voor Facebook. Dat Zuckerberg geen moer geeft om privacy is al lang geweten. Zijn colère heeft dan ook niets met bekommernis om het vrijwaren van een democratische rechtsstaat te maken maar alles met het behartigen van zijn commerciële belangen. Misschien wou Zuckerberg ook duidelijk maken dat Facebook ondertussen zo groot is geworden dat hij zich een publieke kijvende vinger kan veroorloven. Veel reden tot paniek heeft Zuckerberg nooit gehad. Facebook bestaat bij de gratie van gebruikers die doorgaans handelen zonder nadenken en met het grootste gemak konden afgeleid worden van de boodschap die Snowden ons bracht.
Andere bedrijven hadden meer redenen tot bezorgdheid. Zij halen hun winsten niet uit de gratis arbeid van vrolijk kwetterende consumenten maar uit de bereidheid van andere commerciële spelers om gegevens en toepassingen in hun Cloud te plaatsen. Zoiets veronderstelt vertrouwen, en dat vertrouwen werd door Snowdens verhaal plots minder evident. Een crisis dreigde, een crisis die om het juiste management vroeg. Aangezien het probleem niet kon genegeerd of ontkend worden, diende een moeilijkere maar potentieel winstgevender strategie gekozen.
Privacy als verkoopsargument
Een wonder geschiedde. Privacy werd uit de dood teruggeroepen en omgevormd tot een verkoopargument. Gevestigde waarden putten zich uit om ons in detail in te lichten over de maatregelen die getroffen werden om onze gegevens te beschermen. Nieuwkomers zagen hun kans schoon om zich alsnog in overvolle markten te positioneren. Zelfs Facebook voerde een paar veranderingen door: wie nu een account aanmaakt hoeft niet meer op zoek naar manieren om berichten enkel met “vriendjes” te delen.
Het is de betrokken bedrijven er niet om te doen om onze privacy echt te beschermen, wel om er aan te verdienen.
Uiteraard is deze plotse ommezwaai niets meer dan een poging om de schade te beperken. Het is de betrokken bedrijven er niet om te doen om onze privacy echt te beschermen, wel om er aan te verdienen. In door winstmaximalisatie gedreven markten is deze evolutie logisch en acceptabel. Bovendien hebben niet enkel de commerciële spelers er voordeel bij. Ook de mensen die echt om privacy geven zijn gebaat bij het manoeuvre.
Als er iets duidelijk is geworden, is het wel hoe misleidend het discours van de propagandisten van het nieuwe normaal is geweest. Nu privacy profijt oplevert, doet privacy er plots wel weer toe. Laten wij ons ook deze keer geen zand in de ogen strooien en vooral zelf zorgvuldig omgaan met ons recht om met rust gelaten te worden. Daar worden wij alvast beter van.