“‘Hoogseizoen voor de koppelbaas’

De laatste week van juni, dan ruikt het al naar zonnecrème en Aperol Spritz. Maar het is gek genoeg de week dat ik het meeste met “werk” bezig ben. Ik ben een soort van amateur koppelbaas. Hoe dat zo gekomen is, dat weet ik niet zo goed. Maar ik schep er een enorm plezier in om mensen te linken aan de job van hun leven. Dat lukt soms ook nog. En eenmaal de mensen dat van je weten, krijg je steeds vaker de vraag: ‘zeg ken jij niet iemand die…’

De persoon vinden met wie je de rest van je leven wil doorbrengen, dat is het summum. Maar een dagbesteding vinden waar jouw kunnen samenvalt met wat je graag doet én daar voor betaald worden, dat is toch ook niet min.

Samen met anderen beheer ik dan ook een pagina op Facebook die werkzoekenden wil linken aan mensen met fijne jobs in de aanbieding. Elk jaar dienen zich in die laatste week een pak jongeren aan op zoek naar een last minute vakantiejob.

We willen met die pagina vooral jongeren die niet over een groot netwerk beschikken, de kans geven om zich in een groep in te schrijven. Naar het voorbeeld van de Facebookgroep “Werken in Gent” vragen we leden om hun ogen open te houden en foto’s te maken van briefjes die in etalages hangen en die verzoeken om aan kappers en horecapersoneel om zich kenbaar te maken.

Het zijn deze vacatures aan de onderkant van de arbeidsmarkt, waar je snel kan instappen, die we op onze pagina vooral beogen. Zelfs in een aanzwengelende economie blijft er een mismatch tussen mensen die hun eerste stappen op de arbeidsmarkt zetten en werkgevers, alle (Europese) maatregelen daartoe ten spijt.

Zo’n pagina beheren is een leuk hobbyprojectje maar vergt toch enige waakzaamheid. Wekelijks wieden we er verdachte aanbiedingen uit, daar waar we vermoeden dat het om precaire arbeid gaat, piramidespelen of verdoken prostitutie. Interimkantoren maken op slinkse wijze vooral reclame voor zichzelf. Werklozen brengen ook iets op, dus zijn op zich ook een “commodity”.

Wat is dat eigenlijk, precaire arbeid? Waar trekken we de lijn? Is dat bij zwart werk?

We twijfelen vaak als we zo’n aanbieding verwijderen. Want wat is dat eigenlijk, precaire arbeid? Waar trekken we de lijn? Is dat bij zwart werk? Mensen zonder papieren, en die zijn er bij duizenden in deze stad, die werken per definitie, anders hebben ze geen inkomen. En ze werken per definitie in het zwart. In de ruime sociale sector werken ze eventueel met bij elkaar gepuzzelde vrijwilligersvergoedingen, maar ook daar zonder het opbouwen van sociale rechten.

Een vergoeding krijgen voor een medisch experiment? Laten we dat staan?

Niet iedereen vindt in de doorsnede van de noodzaak en de passie zijn topjob. Op een strand in Sardinië zie ik Senegalese verkopers op en neer door het mulle strand sjokken met zonnebrillen, manden en strandlakens. De twintigers die dat doen, lijken zich nog wel te amuseren en komen graag een praatje slaan. Maar er zitten ook mensen bij van een zekere leeftijd voor wie de lol er duidelijk af is. Een beetje afzien tijdens een vakantiejob als je jong bent, daar zie ik nog de pedagogische waarde van in. Maar na een paar zomers heb je je les wel geleerd.

Dichter bij huis wachten dagloners rond het IJzerplein op een busje dat al dan niet komt. Ze staan er al zolang ik me kan herinneren. In uitbuiting schuilt al helemaal geen enkele pedagogische waarde.

Zelf ben ik, zonder al te grote malheuren in het verschiet, halfweg mijn leven, maar nog lang niet halfweg mijn werkende leven. Daar heb ik misschien een derde van ingevuld. Tussen twee jobs valt er een zelfgekozen gat van twee maanden. Twee maanden zonder contract. Langer durf ik dat niet. Want wie ben ik eigenlijk zonder job?

Ik zie rondom mij heel wat leeftijdsgenoten die experimenteren met een leven met minder dan voltijdse betaalde arbeid. Met als simpel recept: minder consumeren en met wat je aan geld over houdt, tijd kopen. Tijd die je in staat stelt om wat je dan toch verbruikt, bewust te doen, wat je nog meer geld bespaart.

Afgewezen door een algoritme

Het perspectief van iemand die nog geen loopbaan heeft is natuurlijk eerst en vooral werk vinden. Daar zijn in vergelijking met “in mijn tijd” nieuwe kansen bijgekomen. Je kan een Youtube kanaal beginnen. Een eigen start up beginnen. Je kan algoritmestrateeg en influencermanager worden. Maar er zijn evenzeer genoeg nieuwe shitjobs bij gekomen.

Zo kan je het internet schoonmaken, althans als je in de Filipijnen woont. In de documentaire “The cleaners” zie je hoe mensen in kleine hokjes het internet zitten op te ruimen. Algoritmes kunnen patronen ontwaren maar ze kunnen geen filmpjes bekijken.

Duizenden jonge Filipino’s van vaak nog geen twintig kijken dagelijks naar onthoofdingen, kinderporno en fatale verkeersongevallen. Zonder daar enige psychologische ondersteuning bij te krijgen. Deze content evaluators zijn met 20.000, alleen al voor Facebook, maar daar zou een veelvoud van uitbestede contracten bijgeteld moeten worden.

Zijn zorgbedrijf bestaat uit kleinere autonome teams die zich organiseren… via Facebookgroepen.

In tijden waarin je als werkzoekende afgewezen kan worden door een algoritme dat voorspelt dat je wel eens langdurig ziek zou kunnen worden, zijn het net de meest eenvoudige concepten die aanslaan. Jos De Blok is de bezieler en directeur van een buurtzorgorganisatie in Nederland. Zijn zorgbedrijf bestaat uit kleinere autonome teams die zich organiseren… via Facebookgroepen.

Ik volg al jaren het reilen en zeilen van deze zorgprofeet. Hij reist de wereld rond om uit te leggen wat de kracht is van zijn organisatie die al jaren wordt verkozen tot beste werkgever van het land. Hij heeft niet alleen zinnige dingen te zeggen over zorg, maar ook over arbeid in het algemeen. Met zijn basisideeën van zelfsturende teams, gelukkige werknemers, en autonomie stelt hij nu ruim 14.000 mensen te werk en verzorgt honderdduizenden mensen in Nederland.

Geen ingewikkelde managementtheorieën maar een “niet lullen maar poetsen”-mentaliteit gecombineerd met als uitgangspunt de ode aan de verpleger. Op een conferentie legt hij uit dat de kleine teams onderling hun vakantie regelen. Dat als iemand zegt: ‘ik wil eigenlijk eens twee maanden naar India’, dat gewoon onder elkaar geregeld wordt.

Iemand vraagt hen wat er gebeurt als iedereen twee maanden naar India wil. ‘Nu redeneert u als een manager, een verpleger zou me deze vraag, nooit stellen.’ Autonomie voor je werknemers kan je alleen maar adopteren als je er zelf in gelooft. Managers zijn overbodig. Hij raadt hen aan iets zinvollers en leukers te doen. Overal ter wereld is er interesse in zijn toverformule en hij reist onophoudelijk om zijn verhaal te doen. Zijn agenda? Die organiseert zich ook vanzelf. Die autonome teams, die zorgen voor zichzelf, dat vraagt niet meer zoveel van hem. Aaah Jos de Blok. Wat een held!

De laatste keer dat ik iets van hem las, zei hij dat hij een zorgverzekeringsmaatschappij wou oprichten, om ook in die sector zijn handlingsprincipes te introduceren. Ik google hem, om te zien hoe ver hij daar mee staat.

Jos de Blok onderging dit jaar openhartchirurgie na een infarct. Te hard gewerkt. Ok. Niet iedereen neemt zijn eigen adviezen ter harte, daar heb ik ook een handje van weg.

Verder lees ik ook dat Jos De Blok in opspraak is wegens belangenverstrengeling. Hij zou buurtzorggeld, publieke middelen, hebben doorgesluisd naar een rist van buitenlandse constructies. Zelf beweert hij dat het is om zijn evangelie verder te kunnen verkondigen in het buitenland en hij er niet zelf rijker is van geworden. Maar hij die overal de eenvoud gaat prediken, houdt er een kerstboom van kleine privébedrijfjes op na, waarvan de namen verdacht veel klinken als het soort management dat hij net wil bestrijden. Geen idee of een algoritme deze ontsporing heeft voorspeld.

Zelfs voor arbeidsgoeroes is er nog werk aan de winkel.