Jarenlange inzet om degelijke informatie te combineren met eerlijke inzet werd voor Brigitte Herremans (Broederlijk Delen / Pax Christi) het voorbije weekend “beloond” met een nacht in de cel, uitzetting en een inreisverbod dat 10 jaar duurt. Geen uitzondering, zegt Herremans, maar een duidelijk teken van de richting die Israël uitgaat.
Brigitte Herremans, Midden-Oosten expert van Broederlijk Delen en Pax Christi, arriveerde afgelopen vrijdag om 15 uur op de luchthaven van Ben-Gurion in Tel Aviv. Ze werd er apart genomen en een uur of zes vastgehouden en ondervraagd. De voornaamste vraag die de Israëlische ondervrager bleef herhalen, ging over haar voornaamste contacten in Israël, de Westelijke Jordaanoever en de Gazastrook. Mét hun telefoonnummer.
‘Ik werd gevraagd alle contactgegevens van mijn partnerorganisaties en contacten bloot te geven aan de Israëlische veiligheidsdienst. Dat is een vraag waar ik uiteraard niet op in ben gegaan’, zegt Herremans in een gesprek met MO*.
Brigitte Herremans: De veiligheidsdiensten traceren en volgen mensen, en schrikken ook niet terug voor intimidatie. Ik vreesde vooral voor mijn contacten in de Gazastrook en de Westbank. Omdat zij niet genieten van bescherming waar Israëlische burgers wel van genieten. De vraag was totaal onredelijk en het was onmogelijk om er op in te gaan.
Ik vreesde vooral voor mijn contacten in de Gazastrook en de Westbank. Omdat zij niet genieten van bescherming waar Israëlische burgers wel van genieten.
Die man zei: ‘Je weet wat de consequenties zijn van je weigering om mee te werken?’ Ik heb dat bevestigd. Om zeven uur ben ik dan geïnformeerd dat ik gedeporteerd zou worden en dat ik een inreisverbod van tien jaar zou krijgen. Dan ben ik naar een detentiecentrum weggebracht en heb ik de nacht daar in de cel doorgebracht. Om vijf uur ’s ochtends ben ik op het vliegtuig naar België gezet.
Hebben ze je computer doorzocht?
Brigitte Herremans: Neen, mijn bagage is wel onderzocht. Dat heb ik gezien. Maar van mijn computer zijn ze afgebleven. Als je nog meewerkt, vraagt men meestal: ‘Klap eens je computer open’, ‘Toon ons eens je facebookprofiel, of je twitteraccoun, toon ons je reisprogramma…’ Maar we zijn zo ver niet geraakt, omdat ik van in het begin eigenlijk niet heb willen meewerken.
Brigitte Herremans (Jeruzalem, 2004): ‘Ik reis al 22 jaar naar Israël. Wat is er veranderd? Israël weet dat het weggeraakt met ongeveer alle schendingen van het internationaal recht’
Heb je enig idee waarom je nu plots zo streng aangepakt werd? Na zo veel reizen naar Israël?
Brigitte Herremans: Ik reis al 22 jaar naar Israël. De laatste 15 jaar gemiddeld twee keer per jaar. Wat is er veranderd? Ik zie twee factoren. Israël weet dat het weggeraakt met ongeveer alle schendingen van het internationaal recht, en dat niemand hen een strobreed in de weg legt. Israël weet dat niemand in de internationale gemeenschap de nederzettingenbouw stopt, of de detentie van minderjarigen,…
De regering opent nu een nieuw front: het stilleggen van dissidente stemmen
En de regering opent nu een nieuw front: het stilleggen van dissidente stemmen. Israël is daarin niet uniek, kijk naar Rusland of China.
Israël heeft de jacht geopend op de Israëlische ngo’s, in juni, met de nieuwe NGO Wet. In juli is een task force opgericht in het ministerie van Buitenlandse Zaken, om alle activisten die actief zijn in de BDS-beweging op te sporen. [BDS: Boycot Desinvestering Sancties] Broederlijk Delen behoort niet tot de BDS-beweging. Maar voor Israël maakt het niet uit of je gewoon oproept tot een boycot van nederzettingsgoederen, of dat je volledig voor de BDS gaat. Voor Israël behoren wij tot degenen die onredelijke kritiek geven en stilgelegd moeten worden.
Heb je het gevoel dat de afgelopen maanden meer mensen in die situatie verkeerd hebben? Of is dit voor jou toch nog een beetje een donderslag bij heldere hemel?
Brigitte Herremans: Het was zeker geen donderslag bij heldere hemel. Ik was er op voorbereid en wist ook dat het misschien ging gebeuren. Ook omdat ik al langer werd lastiggevallen door een groep, The NGO Monitor, die heel haatdragende berichten stuurt op Twitter en die heel dicht bij de Israëlische regering staat. En ik weet dat er nog incidenten zijn van mensen, Europese activisten die worden uitgezet.
Maar het is redelijk uitzonderlijk dat met Belgen gebeurt. Vroeger gebeurde het vooral bij activisten en solidariteitsorganisaties. Nu is dus duidelijk dat er een tandje wordt bijgestoken voor de grote ngo’s en dat men die dus ook over één kam scheert met alle activisten.
Betekent dit ook dat de democratische ruimte binnen Israël krimpt?
Brigitte Herremans: Oh ja. Zienderogen. Een paar jaar geleden was mijn stelling: Israël is geen perfecte democratie, ze maakt een onderscheid tussen Arabieren en Joden, met een voorkeur voor die laatsten, maar mensen kunnen toch rekenen op de rechtstaat. Ik beschouw mezelf ook altijd, het klinkt een beetje sentimenteel, een vriendin van Israël. Israël heeft zaken te bieden die andere, omliggende staten niet te bieden hebben.
‘Ze willen ons gewoon via arbeidsintensieve procedures afhouden van ons echte werk.’
Maar ik zie dat die democratische positie de voorbije vier jaar tegen een razend tempo wordt uitgehold. Het is eigenlijk begonnen met de Transparency Law, een vijftal jaar geleden, waarmee ngo’s verplicht werden meer te rapporteren.
Ze moeten nu drie tot vier keer per jaar een boekhouding aangeven bij de Israëlische overheid. Het is goed dat ngo’s transparant zijn, maar of je nu één of vier keer per jaar rapporteert, dat maakt gewoon niet uit.
Brigitte Herremans in Jaffa (2014): ‘Israël wil geen compromissen en daardoor radicaliseert het vanbinnenuit’
Veel van mijn collega’s zeiden toen: ‘Ze willen ons gewoon via arbeidsintensieve procedures afhouden van ons echte werk.’ Zo is dat begonnen: de pesterijtjes, dan heb je de NGO Bill die bij elke publieke communicatie verplicht aan te geven dat de organisatie middelen uit het buitenland krijgt. En dan zijn er in toenemende mate de fysieke bedreigingen. Bijna al mij Israëlische collega’s hebben al fysieke bedreigingen gekregen, doodsbedreigingen. De verhalen zijn gewoon… tja, ontzettend erg. Ik heb daar ook gezien, de afgelopen jaren op het terrein, als ik met Israëlische vrienden en collega’s rondtrok, dat zij vaak op hun ongemak waren, over hun schouder keken.
En je voelt dat de overheid dat eigenlijk stimuleert. Want een aantal ngo’s, eigenlijk privé gefinancierde organisaties ontsnappen aan de eis tot transparantie en krijgen van de overheid een vrijgeleide om haat te verspreiden. En dan heb je de kolonisten. Het geweld van de kolonisten.
Eigenlijk denk ik dat religieus nationalisten, de fundamentalisten, de Israëlische staat aan het overnemen zijn
Er begint ook in Israël zelf een heel discours door te dringen tot de basisfundamenten van de staat en het leger.. Vroeger heerste in het leger de overtuiging dat als de verkozen overheid een beslissing had genomen, bijvoorbeeld om zich terug te trekken uit Gaza, dat niet kon worden aangevochten.
Nu zie je veel meer officieren vanuit de National Religious Movement, dus de nationalistische kolonisatiebeweging, die tegen de fundamenten van de machtsverdeling in de staat beginnen ingaan. Eigenlijk denk ik dat religieus nationalisten, de fundamentalisten, de Israëlische staat een beetje aan het overnemen zijn. En de staat laat dat gebeuren want zij is bezig met de maximale kolonisatie van Palestijns land.
Wordt deze evolutie gestuurd en geleid door Netanyahu?
Brigitte Herremans: Het is breder dan Netanyahu. Hij is natuurlijk wel een van de aanstichters geweest. Hij is de kolonisten gerust gaan stellen in Jeruzalem, hij heeft de lijn uitgestippeld van redelijke of onredelijke verzettelijkheid. ‘Wij gaan nooit weg uit Groot-Jeruzalem, of uit Eretz Israël (Groot Israël). Dat discours heeft vrij spel gegeven aan die nieuwe radicale krachten zoals HaBayit HaYehudi (Joods huis) van (Naftali) Bennett. Dat is eigenlijk de voortzetter van die nationaal-religieuze beweging.
Die groepen hebben wel een gemeenschappelijke visie: geen Palestijnse staat en mensenrechtenactivisten afremmen
Maar Bennett vergeet dat die nationaal-religieuzen vroeger wel humanistische waarden hadden. Hij koppelt dat volledig aan Israël als Joodse staat en Arabieren moeten buiten. Dus ik denk dat Netanhayu de wegbereider was en dat we zien dat, door dat verziekt klimaat er een aantal nieuwe groepen zijn kunnen ontstaan, die vooral die kolonistenbeweging versterken. Die groepen zijn het onderling ook niet altijd eens met elkaar, maar ze hebben wel een gemeenschappelijke visie, denk ik. Die visie is: geen Palestijnse staat en mensenrechtenactivisten afremmen.
**Zou je kunnen zeggen dat er een radicalisering van de Israëlische staat bezig is?
Brigitte Herremans:** Absoluut ja. Europa beschouwt Israël nog altijd als een steunpilaar voor de westerse beschaving in het Midden-Oosten, dat nu volledig aan het radicaliseren en destabiliseren is. En Israël weet dat het een belangrijke partner voor de EU blijft, en dat veel burgers hen nog als een heel democratisch land beschouwen.
Maar wie zich informeert kan niet anders dan toegeven dat Israël twee zaken wil die fundamenteel onverzoenbaar zijn: enerzijds een zo groot mogelijk Israël en een zo klein mogelijke Palestijnse staat en anderzijds vrede en stabiliteit. Israël wil geen compromissen en daardoor radicaliseert het vanbinnenuit, inderdaad. En wij - beleidsmakers en burgers in Europa - hebben enkel aandacht voor Palestijnse radicalisering. Dat is jammer, omdat we daarmee de oorzaken van dat conflict niet blootleggen.
‘Wat Broederlijk Delen betreft; onze passie voor die regio, en vooral onze inzet en onze overtuiging dat wij daar moeten voortwerken met onze partners, die wordt er alleen maar door bevestigd.’
Wat nu? Als jij tien jaar lang niet meer naar Israël mag, kan je dan je werk nog blijven doen? Kan solidariteit met de Palestijnen lamgelegd worden door dit soort optreden?
Israël vergist zich als het gematigde stemmen het land uitzet. Want daardoor zien nog meer mensen waar Israël naartoe gaat.
Brigitte Herremans: Ik was echt verbouwereerd door de massa’s reacties die ik gekregen heb. Dat gaat niet over mij als individu, dat gaat over het feit dat we voor iets staan, als Broederlijk Delen, andere ngo’s of alternatieve media. Het gaat over het feit dat wij staan voor een visie van hoop en verandering. Ik zie vandaag, door die tientallen, honderden zelfs, reacties dat mensen vredeskrachten in Israël en Palestina, willen blijven ondersteunen. Dat zal nog toenemen, denk ik.
Ik denk dat Israël zich toch vergist als het gematigde stemmen als ikzelf, die oog hebben voor zowel Israëlische als Palestijnse bekommernissen, die pleiten voor vrede, het land uitzet. Want daardoor worden nog meer mensen de ogen geopend over waar Israël naartoe gaat.
Wat Broederlijk Delen betreft; onze passie voor die regio, en vooral onze inzet en onze overtuiging dat wij daar moeten voortwerken met onze partners, die wordt er alleen maar door bevestigd. Ik kan mijn werk de komende maanden perfect voortzetten. Ik kan dat ook aanvechten bij de Israëlische ambassade. Voor ons is dit geen einde, integendeel. Voor ons is dat een heel duidelijke bevestiging van de noodzaak om op een gematigde, maar tegelijkertijd ook heel uitgesproken manier onrecht te bestrijden.