Indiase verkiezingen: ‘Echte verandering moet vanuit de basis komen’

De meer dan 200 miljoen Indiase Dalits of “onaanraakbaren” hebben als kastenlozen in een hiërarchische kastensysteem moeilijk toegang tot werk, woningen, publieke voorzieningen, onderwijs en land. Velen doen noodgedwongen het vuilste werk zoals het manueel opruimen van menselijke uitwerpselen.

Hoewel onaanraakbaarheid gebaseerd op kaste officieel werd verboden door de Indiase grondwet in 1950, worden Dalits nog steeds achtergesteld. Hoe komt dit?

Asha Kowtal: Onaanraakbaarheid is bij wet verboden, maar het kastensysteem beïnvloedt nog steeds elk aspect van de Indiase maatschappij. Het is een hiërarchisch systeem gebaseerd op het geloof dat mensen niet gelijk zijn en het laat een geprivilegieerde top toe om diegenen onderaan de sociale ladder uit te buiten.

Henri Tiphagne: Kastendiscriminatie duurt niet enkel voort op vlak van tewerkstelling, onderwijs en gezondheid, maar ook binnen het bestuur en de wetshandhaving. De ingebouwde notie van ongelijkheid is immers deel gaan uitmaken van ieders wereldbeeld, ook van dat van politieke leiders.

Wie of wat is de Dalit-beweging in India precies?

Asha Kowtal: De Dalit-beweging komt voort uit de gemeenschap die zich in het verleden zelf mobiliseerde als reactie op verschillende situaties van geweld. De beweging is bijzonder divers en bestaat onder andere uit jongeren, studenten, vrouwen, ambtenaren, federaties, advocaten en ngo’s die rond zeer uiteenlopende thema’s werken.

Henri Tiphagne: Het is een echte grassroots beweging die niet voortkomt uit de ngo-wereld. Ngo’s zijn namelijk evengoed instellingen met een zekere mate van sociale macht, die voor lange tijd niet werd overgedragen aan Dalits. Nu ze geleidelijk aan meer ruimte laten voor Dalit-leiders, zorgt dat ervoor dat de gemeenschap meer begint na te denken over mensenrechtenstandaarden en standaarden voor onderwijs en veiligheid. Dit zijn vragen die ngo’s hebben bijgedragen aan de Dalit-beweging.

De verkiezingen

Bij de afgelopen verkiezingen waren de blikken voornamelijk gericht op twee partijen: Congress en de Bhartiya Janata Party (BJP). Congress bestuurde het land de afgelopen tien jaar, maar boette aan populariteit in omwille van de stagnerende economische groei, het gebrek aan ontwikkeling en de hoge mate van corruptie. In haar campagne focuste de partij vooral op haar sociale programma’s.

De hindoe-nationalistische BJP dankt haar populariteit aan Narendra Modi, de premier van de economisch succesvolle deelstaat Gujarat. Omwille van zijn betrokkenheid bij etnische rellen tegen de moslimbevolking in Gujarat in 2002 is hij een controversieel figuur. Zijn partij is sterk pro-hindoe en gefocust op de bedrijfswereld en economische liberalisering.

Welke gevolgen zal de overwinning van de BJP hebben op de Dalit-gemeenschap?

Asha Kowtal: Het aan de macht komen van een rechtse, hindoe-fundamentalistische partij betekent een zware klap voor de minderheden en onderdrukten.

Henri Tiphagne: Het zal ongetwijfeld moeilijker zijn voor de Dalit-beweging om een alliantie aan te gaan met een BJP-overheid dan met Congress aangezien de BJP sterk gelooft in het behoud van de hiërarchische structuren. De Dalit-gemeenschap zal samen met de adivasi (inheemse stammen) en andere minderheden moeten strijden voor ruimte in de onderhandelingen met de toekomstige overheid.

Zijn er al samenwerkingsverbanden tussen de Dalit-beweging en adivasi?

Asha Kowtal: Zeker. Veel van de speciale wetgevingen rond minderheden in India gelden zowel voor de Dalits als voor de Adivasi. Beide groepen hebben er dus belang bij om een sterke coalitie te vormen.

De centrale thema’s van de gemeenschappen verschillen echter ook op sommige vlakken. Voor inheemse volkeren in het bos gaat het bijvoorbeeld vooral over het recht op zelfbeschikking. Dit is een ander paradigma dan dat van Dalits die worstelen met geweld en discriminatie omwille van hun onaanraakbaarheid.

Sommige media stellen dat meer en meer Dalits de BJP steunen omwille van de economische liberalisering die de partij belooft. Klopt dit?

Asha Kowtal: Dit beeld dat in de Indiase media gecreëerd wordt, vind ik problematisch en klopt volgens mij niet. Bovendien geloof ik niet dat economische liberalisering een antwoord kan bieden op de discriminatie van Dalits.

Ik was onlangs in de Verenigde Staten voor een seminarie rond kastengeweld en ontmoette er zowel hogere kasten als Dalits in de diaspora. Dankzij de zogenaamde liberalisering hebben de hindoe-fundamentalistische hogere kasten er toegang tot goed onderwijs en hoge lonen, terwijl de Dalits nog steeds gediscrimineerd worden op vlak van werkgelegenheid, onderdak en relaties. De hogere kasten blijven er ook een haatcampagne voeren tegen minderheden.

Henri Tiphagne: Als kaste kan overleven in de Amerikaanse maatschappij, die verondersteld wordt gebouwd te zijn op principes van gelijkheid, kan je je afvragen hoe het er in India aan toe zou gaan.

Zal de overwinning van de BJP gevolgen hebben voor de sociale programma’s in het land?

Asha Kowtal: Modi wil het beleid van positieve discriminatie beperken dat een aantal jobs in de publieke sector en studieplaatsen aan openbare universiteiten voorbehoudt voor mensen uit achtergestelde groepen. Dit soort overheid zal de sociale verschillen en tussen de gemeenschappen enkel bestendigen.

Onze media hebben het voornamelijk over BJP en Congress, maar wat met een partij als de Bahujan Samaj Party (BSP) onder leiding van Dalit-politica Mayawati?

Henri Tiphagne: Dalit-partijen hebben het moeilijk binnen het politieke system van ongelijkheid. Hoewel ik het vaak eens ben met kritieken op de BSP, valt het op dat andere partijen een veel minder kritische behandeling ondergaan.

Asha Kowtal: Dalit-partijen worden er telkens uitgepikt en stap voor stap geanalyseerd. We kunnen Mayawati veel verwijten, maar het valt op dat de media bijvoorbeeld telkens commentaar geven op haar kleren of haar haar, terwijl je zo’n zaken zou je nooit horen over andere vrouwelijke politici.

Vrouwen

Zijn Dalit-vrouwen vertegenwoordigd in de samenleving en de politiek?

Asha Kowtal: Veel te weinig. De opkomende Dalit-leidsters hebben nog een lange weg af te leggen. In het verleden slaagden vooral mannen uit onze gemeenschap erin om leidersposities te bekomen. Nu is het tijd dat meer Dalit-vrouwen opstaan.

Jij bent secretaris-generaal van de nationale Dalit-vrouwenbeweging AIDMAM (All India Dalit Mahila Adhikar Manch). Wat zijn jullie doelen en verwezenlijkingen?

Asha Kowtal: AIDMAM is een forum voor Dalit-vrouwenrechten. We willen de vrouwen informeren en bepaalde vaardigheden aanleren zodat ze leiderschap kunnen opnemen, hun rechten kunnen eisen en toegang tot justitie en middelen kunnen zoeken.

Gehoor vinden voor een feministische anti-kastenstem is zeer moeilijk en de situatie gaat niet van de ene dag op de andere verbeteren. Maar we blijven campagne voeren en de instellingen met een mandaat om op lokaal niveau gerechtigheid te brengen om verantwoording vragen. Het feit dat de vrouwen dit vandaag zelf doen, is voor mij al een zeer positieve stap.

Hoe zie je de situatie van Dalit-vrouwen evolueren met de verkiezingen?

Asha Kowtal: Niet goed. Er heerst een zeer schadelijk discours over Dalit-vrouwen. Zo zei Baba Ramdev, een invloedrijke hindoe yogagoeroe die zijn steun uitspreekt voor Modi, onlangs dat Rahul Gandhi van Congress de huizen van Dalit-vrouwen bezoekt voor “honeymoons” en “picknicks”. Uit zijn discours blijkt dat de lichamen van Dalit-vrouwen voor ieders gebruik ter beschikking staan.

Henri Tiphagne: Het goede nieuws is echter dat zo’n stellingen enkele jaren geleden niet publiek weerlegd zouden worden, maar dat er vandaag al honderden officiële klachten zijn ingediend in verschillende delen van het land. Het idee van protest heeft zijn intrede gevonden in de gemeenschap.

Achten jullie een positieve evolutie voor de Dalit-gemeenschap na de verkiezingen mogelijk?

Henri Tiphagne: Verkiezingen zijn zowel een moment waarop opportunisten samenkomen als een moment waarop een onderdrukte gemeenschap kan opkomen voor haar rechten. Wij blijven geloven dat de enige duurzame weg voorwaarts in een grootschalige mobilisatie van het volk ligt. Politieke engagementen rond nationale en internationale standaarden zijn slechts tijdelijke maatregelen. Echte verandering moet vanuit de basis komen.

Wanneer de politieke scène er na verkiezingen deprimerend uitziet, kan dit ons helpen om meer mensen die zich voordien niet engageerden samen te brengen. Hier halen we onze hoop voor de toekomst uit.