De Belgische ontwikkelingssamenwerking bespaarde vorig jaar 327 miljoen euro op een begroting van 1,3 miljard euro, zegt 11.11.11. Minister De Croo betwist die cijfers niet, maar zegt dat hij de besparingen gebruikt als hefboom om meer en beter te doen met minder middelen. 11.11.11 beklemtoont dat de bodem bereikt is.
Meest opvallend in het rapport zijn de besparingen, en dat is niet het eerste jaar dat het Jaarrapport dat vaststelt. Op een begroting van 1,3 miljard euro sneuvelde vorig jaar 327 miljoen of een kwart van de middelen. Voor meer cijfers: zie onderaan dit artikel.
‘Dit zijn niet enkel abstracte cijfers’, zegt 11.11.11-directeur Bogdan Vanden Berghe in een commentaar op het Jaarverslag van de Belgische Ontwikkelingssamenwerking dat zjin organisatie gisteren publiceerde. ‘Het gaat ook over concrete ontwikkelingsprojecten die sneuvelen.’
1 miljard + 609 miljoen besparen = armen treffen
Tijdens de regeringsonderhandelingen werd afgesproken dat er deze legislatuur een besparing van 1 miljard op OS zou gebeuren. Maar het Jaarrapport stelt dat daar wellicht nog eens 609 miljoen aan ‘onderbenutting’ bovenop komt: geld dat op vraag van de regering bij de schatkist wordt geblokkeerd. Dat gaat ten koste van concrete projecten. Zo blokkeerde België in 2015 de steun aan de VN-vredesmissie in Oost-Congo en droegen we 18 miljoen minder bij aan internationale klimaatfondsen dan oorspronkelijk voorzien. In Afghanistan verloor een project voor maatschappijopbouw de beloofde steun, in Congo een plan voor extra stimulansen in de Kivustreek.
Ook in 2016 zagen al verschillende projecten de begrote steun verdwijnen. Mozambique zal meer dan 30 miljoen minder krijgen, waarvan 25 miljoen voor een project dat boeren ondersteunt bij de opbouw van hun veestapel. DR Congo verliest om en bij de 45 miljoen, waaronder 4 miljoen voor gezondheidszorg.
Elk nadeel heeft zijn voordeel
Minister van Ontwikkelingssamenwerking Alexander De Croo erkent in een reactie dat het departement Ontwikkelingssamenwerking belangrijke budgettaire inspanningen levert en hij betwist darbij de geciteerde cijfers niet. MO* vroeg zijn kabinet of die formulering inhoudt dat de minister de cijfers bevestigt die 11.11.11 geeft? Het antwoord was bijna letterlijk een herhaling van de originele reactie: ‘Het is inderdaad zo dat ontwikkelingssamenwerking budgettaire inspanningen levert. Maar het is belangrijker om te kijken naar de fundamentele hervorming van het ontwikkelingslandschap, want deze is de belangrijkste in 20 jaar.’
In zijn eerste reactie stelde minister De Croo al dat hij ‘in plaats van blind te besparen, dit moment aangegrepen heeft om het Belgisch ontwikkelingsbeleid grondig te hervormen met meer focus op impact en resultaat’. Alexander De Croo: ‘Dit is de grondigste hervorming van de voorbije twintig jaar. De doelstelling is duidelijk: de middelen van de Belgische belastingbetaler die we op het terrein inzetten moeten beter renderen. Ook moeten we de ontwikkelingsfinanciering verder verbreden door een sterkere samenwerking met de privésector. Internationale ontwikkeling is geen liefdadigheid.’ (Voor meer informatie over de hervormingen: zie onderaan dit artikel)
Besparen kan niet meer
11.11.11 vraagt dan bij de voorstelling van het rapport uitdrukkelijk dat de regering in de huidige begrotingsbespreking niet verder bespaart op ontwikkelingssamenwerking. Die oproep moet gehoord worden op de huidige begrotingsbesprekingen, waar 4,2 miljard gevonden moet worden om de federale begroting in evenwicht te houden, vindt 11.11.11.
‘Deze regering wil orde op zaken stellen in eigen land en dat is hun goed recht’, zegt 11.11.11-directeur Bogdan Vanden Berghe. ‘Er zijn politieke keuzes gemaakt met een sterke focus op de sanering van de overheidsfinanciën. We vragen ons af in hoeverre die keuzes ten koste moeten gaan van de mensen in een aantal straatarme partnerlanden. Zowel tijdens deze legislatuur als tijdens de vorige is al zeer veel bespaard op ontwikkelingssamenwerking.’
Volgens de huidige raming zullen we deze legislatuur dus 1,6 miljard en niet 1 miljard minder uitgeven voor ontwikkelingssamenwerking, terwijl de uitdagingen er zeker niet kleiner op worden. ‘Klimaatverandering, migratie, de landbouwproblematiek of fiscale ontduiking wegen eens zo hard in de allerarmste landen’, zegt Vanden Berghe. ‘Het gaat ook over onze internationale engagementen. Zo is er vandaag al 2.500 miljard per jaar te weinig om de duurzame ontwikkelingsdoelen te realiseren. Doelen die ook België ondertekend heeft.’
————
Cijfers uit het Jaarrapport Belgische Ontwikkelingssamenwerking (11.11.11)
België gaf in 2015 0,42% van haar welvaart aan als officiële ontwikkelingshulp (ODA), dat is minder dan in 2014 toen 0.46% werd aangegeven bij de OESO.
12% van de bij de OESO aangegeven uitgaven die meetellen voor de totale ODA gaat naar de opvang van vluchtelingen in eigen land (205,64 miljoen). Opvallend: België is na Nederland het land dat het grootste bedrag aanrekent per vluchteling. Belangrijk: federaal valt dit budget onder de bevoegdheid van de staatssecretaris voor Asiel en Migratie.
Op het budget dat specifiek bedoeld is voor het departement ontwikkelingssamenwerking is 327 miljoen minder uitgegeven dan voorzien in referentiejaar 2014 (1,3 miljard). 132 miljoen minder bij opmaak van de begroting en 195 miljoen minder door onderbenutting
Tijdens de regering Di Rupo werd bijna 630 miljoen ‘bespaard’ via onderbenutting. Tijdens de regering Michel zal dat volgens de huidige planning nog eens 609 miljoen zijn. Zonder compensatie betekent dit een extra besparing naast de begroting (en dus niet goed te keuren door het parlement) van meer dan 1,2 miljard op 2 legislaturen.
15% van de bij de OESO aangegeven ontwikkelingshulp (ODA) is geen echte hulp volgens de standaarden van internationale ngo’s. Zo rekenen zij bv. de opvangkost van vluchtelingen niet mee in de totale ODA. Volgens die standaarden zou België nog maar 0,36% van het BNP aan ontwikkelingshulp uitgeven.
Op de Belgische steun voor rampsituaties (humanitaire hulp) werd in 2015 niet bespaard. Er werd uitgegeven wat begroot was. In 2016 zullen deze uitgaven zelfs stijgen. Een goede zaak.
Hervorming Belgisch ontwikkelingsbeleid (ministerie Ontwikkelingssamenwerking)
Vermindering van het aantal partnerlanden en partnerorganisaties om versnippering tegen te gaan en impact te vergroten.
De privésector krijgt een belangrijke rol in het Belgisch ontwikkelingsbeleid. Het kapitaal van de Belgische Investeringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden (BIO) wordt opengesteld voor private investeerders. Bovendien wordt over twee weken met Belgische bedrijven en middenveldorganisaties een Belgisch Charter voor de Sustainable Development Goals afgesloten. Dat moet toelaten om de financiering van het ontwikkelingsbeleid verder te verbreden, een evolutie die internationaal al langer bezig is.
Het uitvoeringsorgaan van de gouvernementele samenwerking BTC (Belgische Technische Coöperatie) wordt omgevormd tot een coördinerend en uitvoerend orgaan voor het Belgische ontwikkelingsbeleid.
De niet-gouvernementele samenwerking werd hervormd om ook daar meer concentratie en synergie in te voeren.
Humanitaire noodhulp wordt steeds belangrijker (Alexander De Croo: ‘België behoort tot de groep van de belangrijkste humanitaire donoren. Nu conflicten steeds langer duren en meer mensen op de vlucht slaan, heb ik beslist om nog meer middelen voor humanitaire noodhulp uit te trekken. Vorig jaar steeg het budget voor humanitaire noodhulp tot 150 miljoen euro, een historisch hoog bedrag. Dit jaar stijgt het budget verder naar 170 miljoen euro. Op die manier geven we een antwoord op de meest essentiële noden van mensen op de vlucht, zoals voedsel, medicatie en onderwijs voor de kinderen.’)