China breidt invloed in Latijns-Amerika uit
Mario Osava (IPS)
29 april 2015
Diverse Latijns-Amerikaanse landen die met financiële problemen kampen zien China als laatste strohalm. Onder meer Argentinië en Venezuela hebben geen toegang tot internationale kredieten maar kregen grote leningen van Chinese banken.
In tegenstelling tot andere kredietverstrekkers weigert China geen leningen aan landen met een sterke landbouwproductie, of landen die genoeg grondstoffen zoals olie en gas bezitten. Hun producten garanderen hun kredietwaardigheid, ondanks de oorzaken van de financiële problemen, luidt de redenering.
Het Braziliaanse staatsoliebedrijf Petrobras kondigde op 1 april een Chinese injectie van 3,5 miljoen dollar aan. Petrobras heeft te lijden onder een corruptieschandaal dat sinds vorig jaar de economie, grote bedrijven en diverse politieke partijen raakte.
De lening van de Chinese Ontwikkelingsbank helpt Petrobras ook de gevolgen te doorstaan van grote fouten op het gebied van planning en management. Daardoor stegen de kosten van de bouw van twee raffinaderijen, de aankoop van een fabriek in de Amerikaanse stad Pasadena in Texas (VS) en andere projecten met tientallen miljarden.
De Chinese Ontwikkelingsbank leende Petrobras in 2009 al 10 miljard dollar. Het oliebedrijf leek toen in een bloeiende fase te zijn en had recentelijk grote reserves ontdekt voor de Braziliaanse kust. Deze lening wordt afbetaald met minimaal tien jaar van olieleveranties aan China.
Onbalans
Als landen of hele regio’s praktisch alleen grondstoffen exporteren naar China, en verwerkte goederen importeren uit China, is sprake van een onbalans, zegt Luis Afonso Lima, voorzitter van de Braziliaanse Maatschappij voor de Studie van Transnationale Bedrijven en Economische Globalisering (Sobeet).
IJzererts en soja zijn goed voor 75 procent van de Braziliaanse export naar China
IJzererts en soja zijn goed voor 75 procent van de Braziliaanse export naar China, zegt hij, terwijl bijna alle import uit het land bijna volledig bestaat uit fabricaten. ‘Maar China is een handelspartner met een hoge graad van complementariteit. Er kan een win-winsituatie gecreëerd worden als we weten hoe we deze kans het beste kunnen benutten. Brazilië moet zijn huiswerk doen en erachter komen wat het op lange termijn van China wil. Daarna moet er onderhandeld worden, in plaats van vooral passief te reageren op Chinese eisen.’
Volgens Lima is het tijd om iets te doen aan de ongelijke uitwisseling, omdat China het vooruitzicht heeft dat de export minder wordt en de interne markt belangrijker. In Brazilië is het omgekeerde het geval: daar verzwakt de binnenlandse markt en is meer export nodig. Hij erkent echter dat de economische en politieke problemen in Brazilië geen ideale uitgangssituatie vormen voor het bepalen van een langetermijnstrategie in onderhandelingen met een opkomende macht als China.
Groeiende investeringen
De groeiende Chinese betrokkenheid bij Latijns-Amerika wordt gekenmerkt door groeiende investeringen. Sobeet zette 69 projecten op een rij die sinds 2010 werden aangekondigd door Brazilië. In de meeste gevallen ging het om middelgrote investeringen van minder dan 100 miljoen dollar in de verwerkende industrie
Slechts drie investeringen gingen verder dan een miljard dollar. In het eerste geval investeerde het de Chinese netwerkbeheerder SGCC 5 miljard dollar in hoogspanningskabels. In het tweede geval ging het om de winning en exporter van ijzererts en in het derde geval om de verwerking van soja. De lijst is niet compleet, omdat het moeilijk is Chinese investeringen die via andere landen lopen te monitoren.
De Chinese directe buitenlandse investeringen groeien al sinds het begin van de 21ste eeuw.
De Chinese directe buitenlandse investeringen groeien al sinds het begin van de 21ste eeuw. Ze bereikten een bedrag van 206,8 miljard dollar in 2013, volgens cijfers van de Verenigde Naties die Sobeet publiceerde.
Latijns-Amerika was in de afgelopen jaren geen prioriteit voor Chinese investeringen. Slechts 4,1 procent van het totaal ging naar de regio, blijkt uit cijfers van de Economische Commissie voor Latijns-Amerika en het Caraïbische gebied (CEPAL).
In de komende tien jaar zal dat echter veranderen. De Chinese president Xi Jinping zei in januari dat China in die periode 250 miljard dollar wil investeren in de regio. Sommige projecten zijn uitzonderlijk, zoals het interoceanische kanaal in Nicaragua. Dat moet de concurrentie aangaan met het Panamakanaal en zal naar schatting 40 miljard dollar gaan kosten, vier maal het bruto binnenlands product (bbp) van Nicaragua.
Een groot deel van de investeringen gaat naar de olie-industrie.
Een groot deel van de investeringen gaat naar de olie-industrie. Chinese staatsoliebedrijven participeren al in olie- en gaswinning in Argentinië, Brazilië, Ecuador, Peru en Venezuela.
Tussen 2000 en 2013 vertweeënwintigvoudigde de handel tussen beide regio’s, om in 2013 een bedrag van 275 miljard dollar te bereiken. Xi voorspelt dat dat bedrag binnen tien jaar opnieuw zal verdubbelen.
Venezuela
De Chinese leningen aan de regio zijn lager dan de handelscijfers, maar reflecteren de Aziatische expansie en de belangstelling voor olie, mineralen en landbouwproductie. Tussen 2005 en 2014 leende Latijns-Amerika 119 miljard dollar van China, volgens de databank van de Inter-Amerikaanse Dialoog, een forum voor politici en het bedrijfsleven. Bijna de helft hiervan – 56,3 miljard dollar – ging naar Venezuela, dat de grootste oliereserves bezit. Qua belangrijkheid volgen daarna Brazilië en Argentinië, als grote exporteurs van soja. Deze landen ontvingen respectievelijk 22 miljard en 19 miljard dollar.
Mexico, de tweede economie van Latijns-Amerika, staat met 2,4 miljard dollar op de zesde plaats als het gaat om leningen die verstrekt zijn door Chinese staatsbanken. Dat is minder dan een kwart van het bedrag dat naar Ecuador ging (10,8 miljard dollar) en ook minder dan het krediet dat verleend werd aan de Bahama’s (2,9 miljard dollar).