Costa Ricaanse artsen weigeren abortus uit te voeren

Volgens het Costa Ricaanse strafwetboek is abortus toegestaan als het leven of de gezondheid van de moeder in gevaar is en er geen andere manier is om dat op te lossen. Maar in de praktijk staan de gezondheidsdiensten alleen abortus toe als er levensgevaar is.

‘Veel vrouwen voldoen aan de voorwaarden, maar er wordt hen een therapeutische abortus geweigerd om dat er geen levensgevaar is’, zegt advocate Larissa Arroyo, lid van de vrouwenrechtenorganisatie Colectiva por el Derecho a Decidir (collectief voor het recht om zelf te beslissen). ‘Het probleem is niet de wet, wel de interpretatie van de wet.’

Drie jaar cel

Door het gebrek aan duidelijkheid weigeren artsen in openbare ziekenhuizen vaak een abortus uit te voeren. Op een niet-therapeutische abortus staat een gevangenisstraf van drie jaar, die bij sommige verzwarende omstandigheden zelfs nog langer kan uitvallen.

‘Het is een complex verhaal’, zegt Arroyo. “Artsen vertellen ons dat: ‘Kijk, ik zou het wel doen, maar ze staan het mij niet toe.’ Andere artsen roepen gewetensbezwaren in, een gevolg van de dominantie van de Rooms-Katholieke Kerk in Costa Rica.

Duidelijk kader

Het debat woedt volop. In maart zei minister van Volksgezondheid Fernando Llorca dat er nood is aan een duidelijk kader voor therapeutische abortus.

Vrouwenrechtenorganisaties pleiten voor de toepassing van het protocol dat de Costa Ricaanse Kas voor Sociale Zekerheid heeft voorgesteld, de instantie die de gezondheidszorg in het land beheert. De invoering van dat protocol zit sinds 2009 in de koelkast.

Zo’n protocol is vooral dringend voor vrouwen ‘die niet de middelen hebben om een clandestiene medische dienst te betalen’, zegt Ligia Picado van Asociación Demográfica Costarricense (ADC), een van de actiefste organisaties op het vlak van seksuele en reproductieve rechten. Volgens ADC vinden jaarlijks 27.000 clandestiene abortussen plaats in het land.

Ook niet bij misvorming

Ook de wet zelf is te beperkend, zeggen vrouwenrechtenactivisten. Het strafwetboek staat geen abortus toe bij verkrachting, incest of misvorming van de foetus. Maar volgens organisaties als Colectiva por el Derecho a Decidir komt de emotionele gezondheid van de vrouw in deze situaties in het gedrang.

Daardoor komen vrouwen als Ana in kritieke situaties terecht, zegt Arroyo. Ana werd in 2006 zwanger van een foetus die na zes weken niet levensvatbaar bleek. De artsen stonden geen abortus toe. Het Hooggerechtshof bevestigde die weigering. De foetus werd dood geboren.

Het Center for Reproductive Rights in Washington brengt de zaak van Ana en nog een andere Costa Ricaanse vrouw nu voor de Inter-Amerikaanse Commissie voor Mensenrechten. Volgens het centrum heeft Costa Rica beide vrouwen hun recht op een therapeutische abortus ontzegd.