Hoe moet het Europees parlement omgaan met LuxLeaks? De groene fractie eist een onderzoekscommissie die alles uit het verleden kan blootleggen. Dat ligt uiterst gevoelig met een voorzitter van de Europese commissie, Juncker, die uit Luxemburg komt. Guy Verhofstadt belandde in het oog van een stormpje omdat hij zondag op de Nederlandse tv nog voor een onderzoekscommissie pleitte, en nu samen met sociaaldemocraten en christendemocraten een zogenaamd “initiatiefrapport” voorstelt. Bart Staes (Groen) verwijt hem met dubbele tong te spreken.
Een ding is zeker. LukLeaks veroorzaakt ook in het Europees parlement heel wat deining. Dat mag niet verwonderen want in dit dossier staat de Europese geloofwaardigheid op het spel. In een tijd dat gewone mensen veel belastingen betalen en alom moeten inleveren, kunnen multinationals en vermogenden in Europa blijkbaar volkomen wettelijk aan het betalen van belastingen ontsnappen.
Vermits het Europese niveau de plek bij uitstek is om daaraan iets te veranderen, is de grote vraag nu: hoe verder? Daarover is de voorbije dagen in de wandelgangen van het Europees parlement heel wat te doen. De groene fractie stuurt aan op een onderzoekscommissie die ruime bevoegdheden heeft om het verleden echt grondig te onderzoeken en zowat iedereen kan ondervragen. Om een dergelijke onderzoekscommissie in overweging te nemen, moet een kwart of 188 van de europarlementairen erom vragen. Momenteel staat de teller op 142, waaronder uiteraard alle groenen, de linkse fractie, een aantal socialisten (de drie PS-ers tekenden bijvoorbeeld), enkele conservatieven en drie liberalen.
Keerde Verhofstadt zijn kazak?
De groenen zijn woest op de leider van de liberale fractie, Guy Verhofstadt, omdat die zich het voorbije weekend in het Nederlandse tv-programma Buitenhof nog uitsprak voor een onderzoekscommissie terwijl hij nu met de twee grote fracties kiest voor een initiatiefrapport in de schoot van de commissie Economie van het parlement.
Verhofstadt verantwoordt zich als volgt: ‘De twee grote blokken, socialisten en christendemocraten, wilden helemaal geen onderzoekscommissie. Ik wel maar vergeet niet: zij hebben een meerderheid, ze hebben ons niet nodig. Dan heb ik er maar het beste van gemaakt door er dit alternatief uit te slepen. Zij die nu roepen dat er een aparte onderzoekscommissie komt, verliezen zich in een woordspelletje. Voor mij telt het resultaat: dat het probleem wordt uitgespit en dat er een Europese, wettelijke oplossing komt.’
Verhofstadt: ‘Zij die nu roepen dat er geen onderzoekscommissie komt, verliezen zich in een woordspelletje’
De principiële beslissing dat er zo’n initiatiefrapport wordt opgesteld, leek genomen maar de goedkeuring werd een week uitgesteld omdat de drie partijen elk een rapporteur willen, terwijl de regelgeving normaal maar één rapporteur voorziet.
Er is veel discussie over wat zo’n initiatiefrapport kan en mag realiseren. De groenen reduceren het tot op het opstellen van een resolutie, met weinig impact. ‘Dit is geen onderzoek, dit is met mensen lachen,’ aldus Bart Staes die met scherp schiet op Verhofstadt: ‘Het is niet de eerste keer dat Verhofstadt wegkomt met dubbelspraak: in de media roepen dat de financiële sector een jungle is die gereguleerd moet worden om vervolgens met zijn liberale troepen in het parlement buiten het zicht van media, regulering te vertragen of te boycotten.’
‘Zijn houding is cynisch en maakt de Europese Unie kapot. Misschien moet de heer Verhofstadt overwegen om zijn geloofwaardigheid op te poetsen door ontslag te nemen uit de raad van bestuur van financiële instellingen als ABP en Sofina? Dat levert royale vergoedingen op maar ik begrijp niet hoe de heer Verhofstadt dit soort belangenvermenging kan combineren met zijn parlementaire werk.’
Van Brempt laat opening
De Vlaamse socialiste Kathleen Van Brempt neemt het dan weer niet dat Verhofstadt zich verbergt achter de onwil van de socialisten: ‘We weten dat Verhofstadt niet aarzelt om te liegen. Hij moet zich voor zijn keuzes niet verbergen achter ons. Hij maakt zijn eigen keuzes. Het klopt dat wij in eerste instantie gericht zijn op de toekomst: er komt een speciale commissie die moet uitzoeken wat we eraan kunnen doen, en die kan uitmonden in een wetgevend initiatief dat paal en perk stelt aan al die fiscale constructies. Dat is het belangrijkste, er is momenteel een groot draagvlak om er iets aan te doen en de commissie Economie wordt geleid door de sterke Italiaanse socialist, Roberto Gualtieri, we hebben er dus veel macht.’
Van Brempt: ‘We weten dat Verhofstadt niet aarzelt om te liegen.’
Duidelijk is dat een onderzoekscommissie vervelend kan zijn voor heel wat politici omdat ze expliciet naar het verleden kijkt en dus ex-premiers als Juncker en Verhofstadt met hun politieke keuzes uit het verleden kan confronteren. Dat verklaart waarom de Europese Volkspartij geen onderzoekscommissie wil. Maar de Duitse krant de Frankfurter Algemeine Zeiting vraagt zich af of Juncker ooit nog echt geloofwaardigheid kan uitstralen, als het parlement niet het recht krijgt om in alle openheid de Luxemburgse deals te onderzoeken.
Van Brempt ontkent Verhofstadts verwijt dat de socialisten geen onderzoekscommissie willen. ‘Het probleem met een onderzoekscommissie is dat ze alleen naar het verleden kijkt. En wat gaan we dan vaststellen? Dat alle lidstaten in deze boter op het hoofd hebben: ook België is op sommige vlakken een belastingparadijs. Daar werd vroeger anders naar gekeken. Laat dit duidelijk zijn: als Juncker onwettelijke dingen heeft gedaan, moet hij natuurlijk gaan. Onze prioriteit is evenwel niet onderzoeken wat gedoogd is geweest, maar de dingen veranderen. Toch zijn we niet per se tegen een onderzoekscommissie. Ik sluit niet uit dat we er ons alsnog achter stellen. De twee kunnen complementair zijn, maar dat vergt wel veel energie.’
Daarmee laat Van Brempt een opening voor een onderzoekscommissie. De drie Waalse socialisten van de PS hebben, net als vijftien andere socialisten, het groene initiatief voor een onderzoekscommissie alvast ondertekend. Wordt ongetwijfeld vervolgd.