“Laag geboortecijfer Cuba is schuld van vrouwen zelf”

De toenemende emigratie van Cubaanse vrouwen is slechts een van de redenen waarom het geboortecijfer op het eiland daalt.

Nightscream (CC BY 2.0)

Op een reportage eind april over het onderwerp, in een nieuwsuitzending van de nationale televisie, kwamen felle reacties van demografische specialisten en feministen. De reportage legt een verband tussen de toenemende sociale participatie van vrouwen in Cuba en het lage geboortecijfer.

“Ik ben het beu om uit de mond van Cubaanse journalisten en zelfs hooggeplaatste leiders te moeten vernemen dat vrouwen hiervoor verantwoordelijk zijn”, protesteert de jonge feministe Helen Hernández in een online opiniestuk dat door verschillende websites werd opgepikt. Eén van de redenen waarom veel jongeren hun moederschap uitstellen is volgens haar het hardnekkige stereotype van de moeder die alles opoffert voor haar gezin.

Vergrijzing

Sinds 1978 al bereikt Cuba niet het verjongingsniveau van minstens één dochter per vrouw. De afname van het aantal boorlingen, het lage sterftecijfer en het negatieve migratiesaldo, deels veroorzaakt door de al meer dan twintig jaar durende economische crisis in het land, leiden ertoe dat de bevolking op het Caribische eiland snel veroudert.

De meerderheid van de 11,2 miljoen Cubanen moet het doen met een gemiddeld salaris van 14 euro per maand. De inefficiënte en gecentraliseerde economie importeert meer dan ze produceert.

Steeds meer Cubaanse vrouwen emigreren. In 2012 bestond 52 procent van de meer dan 6.000 Cubaanse emigranten uit vrouwen. Voor ze een gezin stichten, willen de meesten zich eerst vestigen in de landen van bestemming.

Positieve effecten

Verschillende specialisten zeggen dat de daling van het aantal zwangerschappen het positieve resultaat is van het doorgedreven sociale, educatieve en gezondheidsbeleid. Dat moet nog versterkt worden met verdere veranderingen binnen huishoudens, vinden ze.

Vrouwen in Cuba hebben de genderongelijkheden in de privésfeer nog niet helemaal kunnen overwinnen, hoewel ze vaak hoogopgeleid zijn en actief deelnemen aan de politiek. Ze hebben wel recht op abortus, en voorbehoedsmiddelen geraken steeds breder verspreid, gratis of tegen lage prijzen.

Volgens sociologe Reina Fleitas moeten ook mannen meer verantwoordelijkheid nemen. “Zij moeten er mee voor zorgen dat vrouwen hun moederschap kunnen vervullen zonder stress en verwijten”, zegt ze.