Machocultuur kan letterlijk doodsteek zijn voor meisjes

De meeste Latijns-Amerikaanse landen hebben geen officiële cijfers over vrouwenmoord – een term die verwijst naar het doden van vrouwen vanwege hun vrouw-zijn. Dat maakt het moeilijk om slachtoffers te identificeren op basis van leeftijd.

In Argentinië wijzen enkele organisaties, zoals La Case del Encuentro, erop dat het aantal van dit soort moorden niet alleen in algemene zin toeneemt, maar dat er ook steeds meer slachtoffers komen die jonger zijn dan achttien jaar. “Tussen 2008 en 2014 is hun aantal langzaam gestegen. Dat heeft te maken met geweld in relaties van jonge, ongehuwde stellen of seksueel misbruik gevolgd door de dood”, zegt directeur Fabiana Túñez.

Het Observatorio de Femicidios en Argentina, heeft in een rapport 295 gevallen uit 2013 gedocumenteerd. Tussen 2008 en 2013 zijn er volgens de onderzoekers 1236 vrouwenmoorden geweest. In 124 gevallen ging het om meisjes in de leeftijd van 13 tot 18 jaar oud. Het werkelijke aantal kan hoger liggen, omdat niet in alle gevallen de leeftijd wordt gerapporteerd.

Stalkers

De publicatie van het rapport viel min of meer samen met het moment waarop een vijftienjarig Argentijns meisje in Uruguay werd vermoord. Op 28 december was ze vermist geraakt. Ze was op vakantie in het huis van haar peettante in een Uruguayaanse kuststad. Activist Veróna Lemi schreef onder het pseudoniem Penélope Popplewell op haar Facebookpagina: “Er worden nog steeds vrouwen vermoord en er zijn nog steeds mensen die zeggen: ‘Wat deed dat meisje daar alleen op het strand?’ Op tv wordt gezegd: de moordenaar zag een mooi jong meisje en maakte gebruik van de situatie.”

“Als we beschermd moeten worden, pepperspray mee moeten nemen of niet alleen over het strand kunnen lopen, dan zijn vrouwen niet vrij”

“Als we beschermd moeten worden, pepperspray mee moeten nemen of niet alleen over het strand kunnen lopen, dan zijn vrouwen niet vrij”, schreef ze. “Als we ons gedragen alsof we dezelfde rechten hebben als mannen, lopen we het risico vermoord te worden, alleen omdat we vrouw zijn.”

Daders volgen hun slachtoffers soms op straat: buiten bij een discotheek of op weg naar school of de universiteit. Maar in de meeste gevallen kennen de slachtoffers de moordenaars. Volgens Túñez van Casa del Encuentro, is in de helft van de gevallen sprake van seksueel misbruik gevolgd door moord. In de andere helft van de gevallen gaat het om geweld in relaties. Die zaken worden in de media vaak een passionele misdaad genoemd

Idealiseren

De plaatselijke statistieken reflecteren een wereldwijde tendens. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft drie op de tien tienermeisjes te maken met relatiegeweld. De oorzaken verschillen niet van die bij relatiegeweld tussen volwassenen. “De dader wil controle, is dominant en jaloers. De tienermeisjes, die vaak voor het eerst een relatie krijgen, idealiseren de liefde en denken dat ze de situatie kunnen veranderen. Maar langzaam raken ze verstrikt in een web waar ze niet meer uitkomen”, zegt Túñez.

Ze zegt dat het belangrijk is meisjes dit gedrag af te leren. Ook Ada Rico, medeoprichter van La Case del Encuentro, wijst op het belang van bewustwording bij meisjes. “Het is niet normaal dat vriendjes overdreven jaloers zijn, dat meisjes niet alleen uit kunnen gaan en dat hun vriend hen continu in de gaten houdt, de telefoon controleert, beledigingen uit of slaat”, verklaarde ze tegenover de plaatselijke media.

Op haar Facebookpagina Acción Respeto: por una calle sin acoso (Operatie Respect: voor straten waar je niet lastig wordt gevallen), spreekt de 26-jarige Lemi over een “agressieve, seksistische cultuur”, waarvan vrouwenmoord de ergste uitdrukking is.

“Elke keer als er een meisje wordt misbruikt, wordt beweerd dat ‘ze er zelf wel om gevraagd zal hebben.’ Een vrouw die haar seksuele rechten uitoefent, wordt als een hoer gezien.”

“We hebben enige vooruitgang geboekt als het gaat om het respecteren van vrouwenrechten. Maar we leven nog steeds in een machocultuur, een seksistische cultuur in Argentinië. Als iemand hier iets seksistisch roept naar een vijftienjarig meisje op straat, wordt ze geacht dat op te vatten als een compliment.” De veronderstelde seksuele vrijheid kent volgens haar beperkingen. “Elke keer als er een meisje wordt misbruikt, wordt beweerd dat ‘ze er zelf wel om gevraagd zal hebben.’ Een vrouw die haar seksuele rechten uitoefent, wordt als een hoer gezien.”

Argentinië is een van de Latijns-Amerikaanse landen waar het meeste vooruitgang is geboekt op het gebied van bewustwording over gendergelijkheid en emancipatie. In 2012 nam Argentinië een wet aan waarin de straffen voor gendergeweld waren aangescherpt, hoewel vrouwenmoord daarin niet specifiek wordt genoemd.

“We hebben vooruitgang geboekt als het gaat om participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt en in het onderwijs. Maar dat is op zichzelf niet genoeg om de machocultuur te veranderen”, zegt Natalia Gherardi, directeur van Equipo Latinoamericano de Justicia y Género (Latijns-Amerikaans Team voor Gerechtigheid en Gender). Het ontbreekt volgens haar aan implementatie van plannen, controle en evaluatie van beleid.