70 Griekse activisten die vluchtelingen opvangen in kraakpanden zelf veroordeeld

Activisten van de anarchistische beweging, teleurgesteld over de manier waarop de 57.000 vluchtelingen in Griekenland worden opgevangen, besloten het zelf te doen. Ze boden de vluchtelingen onderdak in leegstaande gebouwen waar vaak al jaren niemand meer naar omkeek.

Zo zouden er nu rond de 2000 vluchtelingen in zulke kraakpanden verblijven, schrijft het nieuwsnetwerk Al Jazeera. De linkse SYRIZA-overheid (Coalitie van Radicaal-Links) knijpt een oogje toe, maar de lokale autoriteiten treden er hard tegen op.

Weeshuis in puin

Het Orfanotrofeio, een verlaten weeshuis, werd in puin gelegd

© Haris Tsavdaroglou

Zo viel de politie drie kraakpanden binnen in de Griekse stad Thessaloniki op 27 juli nadat de respectievelijke eigenaars klacht hadden ingediend. Daarbij pakten ze 74 activisten op en stuurden ze het dertigtal vluchtelingen dat er toen verbleef naar de Griekse asielcentra. Dat melden het mediaplatform Open Democracy, het magazine Ceasefire en de Open Border beweging.

De activisten werden veroordeeld voor verstoring van de openbare orde en vandalisme. Meerdere activisten kregen een voorwaardelijke gevangenisstraf van vier maanden of meer en een geldboete tot 2000 euro.

‘De overheid vindt dat we in kampen moeten verblijven, ver van de wereld, in omstandigheden die zelfs dieren niet zouden tolereren. De mensenrechten gelden niet voor ons.’

Een van de gebouwen werd in puin gelegd, namelijk het Orfanotrofeio, een verlaten weeshuis dat eigendom was van de kerk van Griekenland. Het gebouw bood onderdak aan zo’n 400 vluchtelingen over de jaren heen.

De bewoners van het verlaten weeshuis schreven een statement op de website van Open Border.

‘We kwamen van over heel de wereld, maar we leefden er als een grote familie. Dat was ook de bedoeling van deze plek, om mensen samen te brengen. We willen gewoon in vrede leven, maar de overheid vindt dat we in kampen moeten verblijven, ver van de wereld, in omstandigheden die zelfs dieren niet zouden tolereren. De mensenrechten gelden niet voor ons.’

Van stille tolerantie naar harde aanpak

De twee andere kraakpanden, het Huriya en Nikis universiteitsgebouw, stonden net zoals het weeshuis al jaren leeg. De universiteit tolereerde de activisten eerst in stilte, en had nooit eerder gevraagd om het gebouw te verlaten.

De activisten vrezen dan ook dat de Griekse overheid nu een stap verder gaat om de initiatieven van het burgeractivisme te onderdrukken. Op dezelfde dag ontruimde de politie namelijk ook het kamp in de haven van Piraeus en de No Border Kitchen op Lesbos.

Die acties kwamen opvallend genoeg allemaal een week na het No Border Camp in Thessaloniki. Dat kamp duurde tien dagen en organiseerde activiteiten en workshops rond migratie en de vluchtelingencrisis. Daarbij ging het ook over het huidige migratiebeleid, en kwamen alternatieve ideeën aan bod.

‘De Griekse overheid wil bewijzen dat ze de situatie onder controle heeft.’

Journaliste Marianna Karakoulaki die ter plaatste was tijdens de politieacties in Thessaloniki maakt ook de link met het No Border Camp, maar merkt een bredere trend op. ‘Ik heb de indruk dat de Griekse overheid vooral hard optreedt als ze kritiek krijgen van de media of van de rechtse oppositie’, zegt ze. ‘Dan willen ze bewijzen dat ze de situatie wel onder controle heeft en de zogenaamde problemen met de activisten die hun migratiebeleid verstoren, efficiënt kan aanpakken. De politie zag het ook als een kans om ineens schoon schip te maken in de kraakpanden.’

Een week na de politieacties protesteerde een groep activisten in de kathedraal van Thessaloniki. Volgens Al Jazeera renden ze in de kerk en verspreidden ze blaadjes met de boodschap ‘solidariteit voor de vluchtelingen’. Daarbij werden er opnieuw 26 activisten aangehouden – en later vrijgesproken – omdat ze de kerkdienst hadden verstoord.

Solidariteitsactie voor de Vluchtelingen

© City Plaza​

Criminele solidariteit

Ook Open Democracy uit felle kritiek op het Griekse beleid. ‘Daklozen slapen buiten voor de deur van lege gebouwen. Het is gewoon absurd.’

‘Daklozen slapen buiten voor de deur van lege gebouwen. Het is gewoon absurd.’

‘Ze willen de situatie onder controle krijgen, maar het gaat hun middelen te boven’, schrijft een van de activisten in Ceasefire. ‘Solidariteit wordt gecriminaliseerd en bestraft.’

Daar is ook Karakoulaki het mee eens. ‘Het lijkt er inderdaad op dat de Griekse overheid de vrijwillige solidariteitsbewegingen van de activisten extra hard aanpakt’, beaamt ze. ‘Ze hebben de eerste tekenen van de vluchtelingencrisis genegeerd. Nu criminaliseren ze solidariteit, als reactie op de kritiek van de oppositie. Die gebruiken de vluchtelingencrisis gewoon voor hun eigen politieke spelletjes.’

Ook activist Theodoros Karyotis betreurt de acties van de Griekse overheid tegen de kraakpanden in ROAR magazine.

‘Ze hebben wel middelen vrijgemaakt om de vluchtelingen op zee te helpen, maar het belangrijkste blijft de openbare orde te bewaren, desnoods gewapend’, schrijft hij. ‘Ze willen de vluchtelingen “onder de mat schuiven”, en stoppen ze in vluchtelingenkampen, in mensonterende omstandigheden.’

De Griekse krakers zijn zelf soms getroffen door de economische problemen waar Griekenland al jaren mee kampt. Daardoor kunnen ze geen huur betalen en zoeken ze dus leegstaande gebouwen om in te wonen. Voor veel activisten was het niet meer dan logisch om hun deur ook voor de vluchtelingen open te zetten.

Geen liefdadigheid

‘De activisten doen aan grassroots solidariteit’, schrijft Karyotis. ‘Zij willen dat de vluchtelingen kunnen deelnemen aan de maatschappij, waar ze kunnen integreren in de samenleving. Ze gaan dan ook met hen aan tafel zitten, om samen te eten en beslissingen te maken, als gelijken.’

De activisten en vluchtelingen regelden dan ook samen de opvang. De activisten noemen hun werk dan ook geen liefdadigheid, en willen geen bijkomende steun van de overheid of ngo’s. De bewoners van de meeste kraakpanden krijgen de hulp en financiële steun van de Griekse activisten en geldschieters, maar onderhouden zichzelf ook. Zo regelen ze vaak zelf allerhande activiteiten en lessen.

De activisten van het kraakpand Notara 26 dat elke dag meer dan 100 vluchtelingen opvangt protesteren na de aanval op het gebouw.

© City Plaza​

School en hotel

Niet alleen in Thessaloniki vinden vluchtelingen onderdak in kraakpanden, ook in Athene zijn er zulke initiatieven. In de verlaten gebouwen van het hotel City Plaza en de School Squat 2 verblijven elk meer dan 400 mensen. In totaal zouden er zo’n zeven Atheense kraakpanden zijn die al zo’n 1500 vluchtelingen opvingen, aldus The Washington Post. Ook in het gebouw Notara krijgen elke nacht meer dan 100 vluchtelingen onderdak.

‘In plaats van ze te ontruimen, zouden ze de gebouwen beter beschermen.’

Karakoulaki ervaarde het groepsgevoel van de vluchtelingen in de kraakpanden toen ze zelf Notara bezocht. ‘Je ziet in de gebouwen zoals Notara mensen met verschillende ideologieën. In andere omstandigheden zouden ze het nooit eens kunnen raken, maar nu komen ze samen om mekaar te steunen en te helpen.’

Notara bevindt zich niet toevallig in de Atheense buurt Exarcheia, de historische thuishaven van de Griekse anarchistische beweging. De activisten zijn er sterk aanwezig, en de overheid of politie hebben er weinig inspraak.

Ook Notara krijgt met vijandigheid te maken. Vorige week nog staken een paar onbekenden – vermoedelijk extreem rechtse groepen – het gebouw in brand door het te bestoken met gasflessen. Daarbij vielen geen dodelijke slachtoffers. ‘In plaats van ze te ontruimen, zouden ze de gebouwen beter beschermen tegen zulke aanvallen’, vindt Karakoulaki.

Last week fascists bombed #refugeesGR squat @Notara26. This week it has been rebuilt. (Photos via @sol2refugees) pic.twitter.com/5z2lUTspAG

— Marianna Karakoulaki (@Faloulah) August 30, 2016

Erkenning in plaats van onderdrukking

Karakoulaki vindt het werk van de activisten dan ook essentieel. ‘De vluchtelingenkraakpanden tonen hoe goed mensen zich zelf kunnen organiseren’, zegt ze. ‘Ze komen met snelle en goede oplossingen en kunnen mensen die het nodig hebben snel onderdak bieden, zonder nodeloze bureaucratie.’

‘Ze zijn erin geslaagd te doen wat de Griekse staat niet kon.’

‘De activisten steken hun vrije tijd in het helpen van anderen, en ze doen het goed. Ze zijn erin geslaagd te doen wat de Griekse staat niet kon of niet wilde. Hun werk zou juist erkend moeten worden.’