Hirak 2.0: volkse verontwaardiging in Marokko

Een portret van Nasser Zefzafi bij een manifestatie voor zijn vrijlating.

Arm News (CC0)​

Op dinsdag 21 november 2017 verschenen ze weer voor het Hof van Beroep in Casablanca: de drie beklaagdengroepen van de Hirak, een volksbeweging die sinds de afgelopen lente voor deining zorgt in het koninkrijk.

Wat begon als een breed gedragen eis voor sociaal-economische hervormingen in de noordelijke Rifregio, mondde uit in een grootschalige repressie door de ordediensten met willekeurige arrestaties en strenge veroordelingen tot gevolg.

Vier minderjarigen die al sinds de zomer in de cel zaten, werden eindelijk vrijgesproken.

Een deel van de manifestanten van toen zit nog altijd in de cel op een proces te wachten. Ook afgelopen dinsdag werd de zitting verdaagd naar volgende week, en zo gebeurt dat nu al drie maanden. Wel werden vier minderjarigen, die al sinds de zomer in de cel zaten, eindelijk vrijgesproken.

De beklaagden worden vervolgd voor een hele resem aan beschuldigingen, gaande van “sabotage” en “aanzetten tot geweld en ongehoorzaamheid” tot “aanslag op de interne veiligheid van de staat” en zelfs “aanslag op de eenheid en soevereiniteit van het Koninkrijk”. Dat brengt hen in een lastig parket, met straffen tot 20 jaar en zelfs de doodstraf in het verschiet.

De politieke gevangenis

Nasser Zefzafi is alvast een van degenen die geen rooskleurige toekomst te wachten staat. Er wordt verwacht dat het gerecht niet mals zal zijn voor hem, hoewel hij naar eigen zeggen altijd heeft opgeroepen tot “silmya”, of vreedzaam protest.

Sinds de Marokkaanse regering besloot om de Hirakbeweging de kop in te drukken, neemt het aantal cases van mensenrechtenschendingen in heel het land toe.

Als officieus leider van de Hirakbeweging werd hij op 29 mei van dit jaar opgepakt en sindsdien zit hij vast in een isoleercel in Casablanca. Daar zou hij mishandeld worden. Hij is niet de enige.

Sinds de Marokkaanse regering besloot om de Hirakbeweging de kop in te drukken, neemt het aantal cases van mensenrechtenschendingen in heel het land toe.

‘Het begon met het politiegeweld in mei, en nu zitten we met 500 illegaal opgesloten manifestanten, zelfs kinderen. In elke straat in Al Hoceima (het zwaartepunt van de protesten, nvdr) zit er wel iemand in de gevangenis. We horen steeds meer verontrustende verhalen van marteling en psychologische mishandeling’, vertelt Zohra Koubla van Association Marocaine des Droits Humains (AMDH).

Hirak 2.0

Bezorgdheden rond de rechten van de politieke gevangenen beginnen meer en meer (inter)nationale weerklank te krijgen. Afgelopen maandag werd in de Nederlandse Tweede Kamer een quasi unanieme motie gestemd om de regering aan te sporen om hun bezorgdheid uit te spreken over de aanpak van hun Marokkaanse collega’s.

‘Wij vertegenwoordigen de Hirak niet, maar we kunnen dit niet langer pikken’

De mensenrechtenschendingen zorgen er ook voor dat de Hirak is uitgegroeid tot een zaak van het hele volk, in binnen- en buitenland.

‘Wij vertegenwoordigen de Hirak niet, maar we kunnen dit niet langer pikken. Het Marokkaanse recht wordt met de voeten getreden, de overheid is onze jeugd aan het wegvagen’, zegt Said Fawzi van de Franse Association de Défense des Droits de l’Homme au Maroc (ASDHOM).

Ook de gevangenen zelf zitten niet stil. Nasser Zefzafi laat geregeld van zich horen via audioboodschappen vanuit zijn isoleercel, waarbij hij zich sterk als leider profileert. ‘Als ik de doodstraf krijg voor het opkomen voor het volk en het zeggen van de waarheid, dan zal ik mij vereerd voelen en hoop ik dat Allah mij accepteert als martelaar. (…) Ik hou van jullie.’

Sinds deze zomer zijn hongerstakingen onder de Hirakgevangenen alvast schering en inslag. Deze week kondigde Hamid El Mahdaoui aan ook in hongerstaking te gaan.

Een beeld van de Hirakprotesten in het voorjaar van 2017.

Arm News (CC0)​

De zaak El Mahdaoui en het einde van de persvrijheid

De zaak rond journalist El Mahdaoui is van een heel ander kaliber. Hoewel hij vervolgd wordt voor opruiing in de context van de Hirakprotesten, werd zijn zaak een symbool voor de belabberde persvrijheid in Marokko. Hij werd tot een jaar cel veroordeeld en zijn kritische nieuwssite Badil.net werd het faillissement in geduwd.

Sinds de Hirak staat de Marokkaanse overheid steeds meer met de rug tegen de muur als het om persvrijheid gaat. Een dieptepunt was alvast de uitzetting van The Guardian-journalist Saeed Kamali Dehghan eind september toen die verslag uitbracht vanuit de Rif.

Onlangs verlaagde Reporters Zonder Grenzen (RsF) het Koninkrijk in haar wereldranglijst tot een schamele 133e plaats. Ook Human Rights Watch (HRW) was in een recent rapport vernietigend, ondanks de hervormingen die Marokko doorvoerde in de wetgeving rond vrije meningsuiting.

‘Red lines stay red’

‘Red lines stay red’ kopte het rapport, verwijzend naar de rode lijnen die een Marokkaanse journalist best niet overschrijdt: de positie van de islam, de koning en het Westelijke Saharadossier (lees: ’s lands territoriale integriteit).

Dat laatste speelt in het nadeel van El Mahdaoui, gezien de manier waarop de Hirak steevast weggezet wordt als separatistische Amazighbeweging. ‘Wij hebben nooit of te nimmer opgeroepen tot afsplitsing noch anarchie, maar dit wordt ons wel ten laste gelegd’, kaatst Zefzafi de bal terug in zijn recentelijke audioboodschap.

‘We willen in waardigheid leven en sociale rechtvaardigheid. Als we deze simpele basisrechten hebben, dan keren we terug naar onze huizen en hebben we geen reden om nog de straat op te gaan.’

Martelaren van de honger

Helaas zijn er opnieuw redenen te over na de tragedie in Essaouira. Daarbij werden 15 vrouwen tussen de 32 en 80 jaar oud vertrappeld tijdens een voedselbedeling. Een pakkend voorbeeld van hoe Marokko ondanks haar uitmuntende ontwikkelingscijfers nog steeds een aanzienlijk precariaat voortbrengt.

Deze week trokken dan ook heel wat mensen opnieuw de straat op, onder de leuze #MartelarenVanDeHonger. Hun taal verschilt lang niet zo hard van die van de Hirakmanifestanten die een paar straten verder wegkwijnen in hun cel. Toch blijven ze hardnekkig hopen op een luisterend oor in het paleis van Koning Mohammed VI en zijn regering.

Vertaling audioboodschap Nasser Zefzafi (21/11/2017) door Karim Boulidam.