Malaria eist jaarlijks half miljoen doden

Op 25 april wil de Wereldgezondheidsorganisatie wereldwijd de aandacht voor malaria vergroten.

© Gates Foundation

Malaria is een parasitaire ziekte die door muggen wordt overgebracht en tot de dood kan leiden als een behandeling uitblijft. Ondanks dat er de afgelopen jaren een enorme vooruitgang is geboekt in de strijd tegen malaria, heeft de ziekte nog steeds een impact op het leven van meer dan 198 miljoen mensen.

Maar liefst 584.000 mensen – voornamelijk kinderen in Afrika – sterven jaarlijks aan de ziekte. Dat blijkt uit het World Malaria Report van de Wereldgezondheidsorganisatie.

Schrijnende situatie

Malaria heeft nog steeds een impact op het leven van meer dan 198 miljoen mensen.

De ngo Drive Against Malaria werd eind de jaren ‘80 opgericht en groeide uit tot een pioniersorganisatie in de strijd tegen malaria. Het is de enige officieel erkende partner van de Wereldgezondheidsorganisatie in de strijd tegen malaria.

Ondanks de berichten over vooruitgang wordt Drive Against Malaria nog steeds geconfronteerd met schrijnende aantallen malaria-infecties. MO* sprak met Julia Samuel, een Nederlandse ex-presentatrice die samen met stichter David Robertson en een uitgebreid team van vrijwilligers dagelijks in Afrika strijdt tegen malaria.

‘Op Wereld Malariadag moeten we malaria extra aandacht geven omdat het de grootste parasitaire ziekte in de wereld is, die nog steeds vooral kinderen treft. We zien als hulpverleners dagelijks dat kinderen, en vooral kinderen onder de vijf jaar, zeer zwaar lijden onder malaria. Dat is enorm aangrijpend’, zegt Samuel.

‘Omdat er in de afgelegen gebieden geen medicijnen zijn, leven ouders constant in angst dat hun kinderen malaria gaan krijgen. We ontmoeten elke dag moeders die een kind verloren hebben aan malaria.’

De ziekte is en blijft de grootste doodsoorzaak bij jonge kinderen in Afrika. Elke minuut sterft een kind aan de gevolgen van Malaria. Op jaarbasis zijn dit meer dan 450.000 kinderen.

© Georgina Goodwin and Vestergaard Frandsen

Armoede aan de basis

Malaria eist in Afrika meer slachtoffers dan aids, tuberculose en andere ziektes.

Samuel: ‘Vooral in de afgelegen gebieden waar de armste mensen wonen is onze hulp enorm nodig. Je moet je voorstellen dat elke week 10.000 kinderen in Afrika sterven. Met een malariakuur die jij en ik bij wijze van spreken bij de apotheek kopen, kan je dat voorkomen. In de afgelegen gebieden in Afrika is die medicatie er niet.’

‘Gezondheidszorg is een recht. Zeker kinderen moeten gezond kunnen opgroeien. Dat malaria nog steeds de meest voorkomende ziekte onder kinderen in Afrika is, heeft natuurlijk ook te maken met armoede. In de afgelegen gebieden is die armoede groter. Meer dan de helft van ziekte- en sterfgevallen onder kinderen is deels oorzaak van armoede.’

‘Drive Against Malaria biedt daarom hulp in de meest geïsoleerde gebieden. We richten ons op alle aspecten die nodig zijn om malaria te bestrijden, zoals malariadiagnoses en behandelingen. Daarnaast betrekken we ook de lokale bevolking bij onze projecten. We geven hen een opleiding en stimuleren “zelfredzaamheid”. Ons werk levert dus niet enkel op korte termijn resultaten op. We focussen ook op verbetering in de toekomst.’

Elk jaar heeft malaria een impact op het leven van meer dan 198 miljoen mensen.

Bron: WHO World Malaria Report 2014

Muggennetten

Tussen 2000 en 2013 werd het aantal dodelijke malariaslachtoffers met ongeveer de helft teruggedrongen. Dat blijkt uit cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie.

‘Die vooruitgang is natuurlijk positief, maar om malaria volledig uit te roeien, moeten we rekening houden met resistentieproblemen’, waarschuwt  Marc Coosemans, malaria-expert van het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG)

‘Enerzijds zien we een opkomende resistentie tegen artemisinine, een actief bestandsdeel in geneesmiddelen tegen malaria. In Cambodja namen we al resistente parasieten waar. Het gevaar bestaat erin dat die resistente parasiet zich nu verspreidt naar bijvoorbeeld Afrika. Dat zou dramatische gevolgen hebben voor de strijd tegen malaria en opnieuw hoge sterfcijfers met zich meebrengen.’

‘Een ander probleem ligt in de bestrijding van de overdracht van malaria. Daar zet men al jaren geïmpregneerde muggennetten voor in. Maar ook daar merken we dat een resistentie ontstaat tegen het insecticide waarmee die muggennetten behandeld zijn.’

‘Die resistentieproblemen zorgen er dus voor dat er nood is aan nieuwe, effectieve controlemiddelen indien we deze positieve vooruitgang willen behouden. We zijn dan ook volop bezig met onderzoek naar nieuwe middelen’, aldus Coosemans.

Een blik op de toekomst

‘De wereld moet zich nu richten op de mensen die in de meest afgelegen gebieden wonen, waar geen hulporganisaties zijn.’

In 2000 spraken alle lidstaten van de Verenigde Naties af om armoede in de wereld te bestrijden. Hiervoor werden acht doelstellingen opgesteld die tegen 31 december 2015 bereikt moeten zijn: de Millenniumdoelen.

Doelstelling 6 is het terugdringen van ziekten als malaria en aids. Het aantal slachtoffers van malaria moet tegen eind 2015 met 75 procent zijn afgenomen.

In de strijd tegen malaria werd de laatste jaren flinke winst geboekt. In 2013 zag het er naar uit dat 55 van de 97 landen die door malaria geteisterd worden de doelstelling van 75 procent zullen behalen. Tegen 2030 willen de VN die 75 procent optrekken tot 90 procent.

‘Deze doelstelling lijkt me zeker haalbaar, op voorwaarde dat de resistentieproblemen aangepakt worden. En er moet natuurlijk voldoende commitment blijven van de landen waar malaria nog heerst’, zegt Marc Coosemans.

Ook Julia Samuel denkt dat dit een haalbare doelstelling is, althans in bevolkte gebieden en dorpen waar hulpcentra aanwezig zijn.

‘We zien nu al dat sommige gebieden door intensieve behandeling, begeleiding en opleiding malariavrij verklaard zijn. Maar de wereld moet zich nu richten op de mensen die in de meest afgelegen gebieden wonen, waar geen hulporganisaties zijn. Zeker als we die doelstelling willen halen.’