Amerikaans bombardement op ziekenhuis Kunduz schendt “orde van de mensheid”

Is dit een oorlogsmisdaad of erger? Een misdaad tegen de menselijkheid verschilt van de juridische definitie van oorlogsmisdaad omdat deze niet zozeer een wet breekt, maar een bedreiging vormt voor het fundament van het recht als zodanig. Maar is die categorisatie van misdaden zo eenduidend?

De Conventies van Geneve (1949) en de aanvullende protocollen (1977) over internationaal humanitair recht beschermen personen die niet of niet langer aan de vijandelijkheden deelnemen, zoals gewonden, zieken, krijgsgevangenen en ook burgers. Ze beperken ook de middelen en methoden van oorlogvoering. Beide regels werden geschonden door het bombardement op het ziekenhuis in Kunduz.

Een minimum aan respect

Respect tonen voor elke structuur waarin mensen andere mensen verzorgen betekent ziekenhuizen, rusthuizen en dispensaria beschouwen als onpartijdige vlekjes op deze aarde. Die praktijk behoort sinds het Handvest van het Militair Tribunaal in Nürnberg en de Straftribunalen voor voormalig Joegoslavië en Rwanda tot de “orde van de mensheid”.

Op de wereld van slachtoffers, onschuldige burgers, kinderen en ouderen zonder verweer een aanslag plegen is niet alleen een schuldig verzuim, het is een aantasting van het universeel erfgoed van mens-zijn. Ongeacht of er technologische fouten of menselijke vergissingen ingeroepen worden.

De “orde van de mensheid”, zoals Hannah Arendt het formuleerde, gaat in feite wetten, universele verklaringen en veroordelingen door de Verenigde Naties vooraf. Want geen van deze drie categorieën heeft ooit een leger, een staat, een terrorist of een perverse crimineel weerhouden om oorlog te voeren, wapens te fabriceren en te verhndelen, of aanslagen te plegen. De orde der mensheid daarentegen bepaalt onze graad van menselijkheid.

Doden zullen niet herrijzen

Als humanitairen werken wij vaak in conflictgebieden. We nemen maximale veiligheidsmaatregelen, beseffend dat we een risico nemen dat hoger ligt dan wanneer we in België op een autosnelweg rijden. De verantwoordelijken trachten altijd de lokale, nationale en internationale oorlogsvoerders op de hoogte te brengen van onze acties. Hoe is het dan in godsnaam mogelijk, in deze eeuw van technologische snufjes, waarin een gps alle boswegen in een brousse kan aanduiden, dat er toch nog zulke schadelijke en moorddadige blunders begaan worden?

Nadien zal geen enkel onderzoek de doden doen herrijzen of de wonden van de gekwetsten helen. Zelfs indien zo’n herhaald bombardement op een volgepropt ziekenhuis een technische vergissing zou kunnen zijn en niet intentioneel, dan nog ontslaat dat de oorlogvoerende partijen er niet van de absolute voorzorgen te nemen om weerloze mensen niet te treffen.

De precieziebombardementen waar men ons alle dagen op TV over bericht, behoren blijkbaar tot een andere tijd. De collaterale schade is een pseudoniem voor acties waarbij ook burgers, die als schild door strijders zouden worden misbruikt, getroffen worden. In de oorlog van vandaag moeten we schijnbaar aanvaarden dat dit concept iedereen doet meedraaien in de molen van verwoesting en moord.

Mijn sympathie met de slachtoffers kan ik alleen uiten door deze woorden in eigen naam neer te pennen. De dode patiënten en gezondheidswerkers behoren tot de onsterfelijkheid der nagedachtenis, de gekwetsten kunnen nog wat hoop koesteren op fysisch en psychologisch herstel.

De auteur schrijft deze opinie in eigen naam.