“‘Nieuwjaarsbrief: Strijdbare Lucy Anaïs’

Strijdbare Lucy Anaïs, (Niet liefste, want jouw mama wil geen prinsesje opvoeden.)

Het was een moeilijk jaar

Evelyn, Irma, Tatiana, Marisela, Joselyn Rosa, Diana, Eva, Angélica, Lenny, Nancy.

Dit zijn maar enkele van de meisjes en vrouwen die overleden door het geweld van de man die hen zou moeten liefhebben of door ander bruut geweld.

Het spijt me dat ik jou dit moet vertellen Lucy-lief. Als ik jou als meter iets wil meegeven is het een glimlach.

Ik leerde afgelopen jaar dat momenten delen met familie en vrienden kracht geeft. Ook Latijns-Amerikaanse vrouwen kleurden hun machteloosheid in met sororidad, of zusterschap. Vrouwen en meisjes van alle leeftijden beslisten dat het genoeg was geweest en kwamen de straat op voor hun rechten.

Een roep om Ni Una Menos, niet nog een meisje of vrouw te verliezen aan geweld, klonk luid op heel het continent.

Een roep om Ni Una Menos, niet nog een meisje of vrouw te verliezen aan geweld, klonk luid op heel het continent.

De moord op vrouwen, femicidio genoemd, is dan wel een groot probleem in Latijns-Amerika. Ook in België en Europa zijn we er nog lang niet. De cijfers tonen dat er zich achter gesloten deuren vaak geweld afspeelt. Wij moesten hier afgelopen jaar in de krant lezen dat één op drie vrouwen in Europa ooit slachtoffer was van fysiek of seksueel geweld. Ook in België is dat zo. In Ecuador kwamen zes van de tien vrouwen in contact met gendergeweld. Geweld tegen de vrouw en genderongelijkheid is een wereldwijd probleem, ook in landen waar officieel geen conflict aan de gang is.

In landen in oorlog is verkrachting een wapen. In Mexico nemen Centraal-Amerikaanse migranten op hun tocht naar een beter leven hun voorzorgen tegen geweld. Meisjes verkleden zich als jongens en nemen de pil om niet zwanger te geraken bij seksueel misbruik.

Ik herinner mij als jong meisje de boodschap op de trap in de metro: Een op drie vrouwen vallen van de trap.

De Latijns-Amerikaanse vrouwen wisten goed wat zeiden toen ze na maanden opkomen voor vrouwenrechten hun strijdkreet boos aanpasten: ‘We zeiden Niet Een Minder en het werden er veel meer’.

Ik stootte dit jaar keer op keer op verschrikkelijke geweldplegingen tegen vrouwen. Nieuws over geweld dat initieel vooral op alternatieve media te lezen was, vindt meer en meer zijn weg naar de reguliere media in Latijns-Amerika. En laat een groter deel van de bevolking geschokt achter.

Ademloos

Ik geef toe, Lu, het ontneemt me de adem. Maar ondanks de harde cijfers is er iets veranderd afgelopen jaar.

Activisten uit Argentinië, Peru, en Ecuador spraken deze zomer in MO* over een verandering in mentaliteit. De problematiek van geweld tegen vrouwen vond zijn weg van de privésfeer naar de openbare ruimte. Geweld is zo een door de gemeenschap op te lossen probleem geworden.

Vrouwen uit Ecuador, Argentinië en Mexico werken aan een project om feminicidios geografisch op de kaart te plaatsen, en meisjes die niet meer voor zichzelf kunnen schreeuwen zichtbaarheid te geven.

Dankzij het massale optreden van de Latijns-Amerikaanse vrouw afgelopen jaar is gendergeweld van de keukentafel op de politieke tafel gelegd.

Dankzij het massale optreden van de Latijns-Amerikaanse vrouw afgelopen jaar is gendergeweld van de keukentafel op de politieke tafel gelegd.

Latijns-Amerika verschoof politiek naar rechts, en zag sociale rechten teruggeschroefd worden. Tegelijkertijd trok de Ni Una Menos-beweging een sociale strijd voor vrouwenrechten op gang.

Afgelopen jaar kwamen vrouwen massaal op straat en zetten zo een trage politieke verandering in gang. De constante aanwezigheid in de straat en de voorstellen van vrouwenbewegingen en feministische collectieven zorgden er voor dat macho-geweld en strijdpunten zoals abortus op de agenda blijven.

Paso por paso volgt de politiek. Het Ministerie van Binnenlandse zaken in Peru kondigde afgelopen maand een decreet af dat bepaalt dat politiemannen die wegkijken van een klacht tegen gendergeweld uit hun ambt zullen worden ontzet.

In Ecuador organiseren vrouwenbewegingen zich opnieuw om een voorstel klaar te hebben voor de politieke wissel na de presidentsverkiezingen in februari.

Wees altijd jezelf tenzij je een eenhoorn kan zijn

Lulu, wees altijd jezelf, kijk om je heen en omring je met inspirerende vrouwen. Gezien het magische matriarchaat waarbinnen jij opgroeit, is dat zeker geen probleem.

Ook in de internationale arena namen vrouwen afgelopen jaar een voorbeeldrol en -positie in. Sommige meisjes vanuit een meer bevoorrechte positie dan anderen.

Madonna nam in november de Billboard Vrouw van het Jaar-prijs in ontvangst. Vrouwen-vrienden van alle delen in de wereld deelden haar toespraak op Facebook: ‘Ik ben een ander soort feministe, ik ben een bad feminist. Wat ik wil zeggen aan alle vrouwen van vandaag: Vrouwen zijn zo lang onderdrukt geweest dat ze geloven wat mannen over hen zeggen. Ze geloven dat ze een man moeten steunen om de taak geklaard te krijgen. En er zijn zeker mannen die het waard zijn te steunen, maar niet omdat ze man zijn. Omdat ze het waard zijn. Als vrouwen moeten we onze eigenwaarde en die van anderen respecteren. Zoek sterke vrouwen om mee bevriend te zijn, om mee samen te zitten, om van te leren, om door geïnspireerd te geraken, om mee samen te werken, om te steunen.’

Jouw mama en papa strijden ook dagelijks voor meer gelijkheid. Met een groot hart. Want liefste Lucy, het is ook helemaal niet erg om lief en zacht te zijn.

Vrouwen waren het beu, en kunnen dat wat hen was aangeleerd als een sterkte gebruiken: empathie. Uit de pijn van andere vrouwen haalde de Latijns-Amerikaanse vrouw haar strijdkracht.

Latijns-Amerikaanse Vrouw van het Jaar

Met jou komt het zo goed, ik zie het in jouw diepe donkere wijze ogen. Dochter van feministische moeder, en beter nog, feministische vader. De haantjes hebben het dit jaar bont gemaakt en ondanks – dankzij? – hun machogedrag verkiezingen gewonnen.

Je weet wel wie - maar die ik hier niet wil noemen - was volgens Time-magazine Man van het Jaar, Colombia was volgens The Economist Land van het Jaar. Wel, de Latijns-Amerikaanse vrouw is voor mij de Vrouw van het Jaar:

Argentijnse meisjes organiseerden op 19 oktober een staking van de vrouw.

In november herdacht Latijns-Amerika zijn geliefden met altaren, versiering en hun lievelingsgerechten. Het feministisch collectief Mas de Ocho, waar jouw mama deel van uitmaakt, bouwde een altaar voor de Ecuadoraanse meisjes die overleden door geweld.

Jouw mama trok op de Internationale Dag voor de Eliminatie van Geweld tegen Vrouwen op 26 november naar Quito om tijdens een wandeling door de stad gelijke behandeling van meisjes en jongens te vragen.

Jouw mama trok op de Internationale Dag voor de Eliminatie van Geweld tegen Vrouwen op 26 november naar Quito om tijdens een wandeling door de stad gelijke behandeling van meisjes en jongens te vragen. Met duizenden scandeerden ze geen slachtoffers door geweld tegen vrouwen meer te tolereren. Ook willen ze geen meisjes meer verliezen omdat deze niet zelf mogen kiezen of ze mama willen worden of niet.

Weet je, ik leerde jouw mama Paula kennen op een avondje graffiti spuiten.

Die avond beschilderden we de muren met poëzie, maar Pau trok er ook vaak op uit om telefoonnummers van centra voor veilige abortus op de muren te schilderen.

Jouw mama dacht niet het moedertype te zijn. Toch is ze de meest zorgzame van heel onze vriendengroep. Ik heb haar met jouw komst ook een oprecht geluk zien vinden. Je moet het begrijpen vanuit de manier waarop een meisje hoort op te groeien in Ecuador. De strijd van jouw mama, mijn lieve vriendin, ontstond bij een klein meisje dat moest opgroeien als prinses, trouwen, en vriendschappen en eigen dromen opofferen om voor een man en familie te zorgen.

Begrijp me niet verkeerd, het is heel mooi veel te doen voor wie je liefhebt; zonder jezelf weg te cijferen. Of zoals jouw mama zou zeggen ‘je moet niet op zoek naar je betere helft, of media naranja, want je bent al compleet’.

Muurschildering in Boca (Buenos Aires) ter ere van de moeders van de Plaza de Mayo

Wally Gobetz (CC BY-NC-ND 2.0)

Arm in arm

De geschiedenis leert dat de Latijns-Amerikaanse moeder een sterke vrouw is. De Moeders van de Plaza de Mayo in Argentinië gingen de vrouwen vooraf die afgelopen jaar tegen femicidio vochten.

Drie per drie, arm in arm, witte doek op het hoofd, daagden de Moeders van de Plaza de Mayo tijdens de Argentijnse dictatuur het samenscholingsverbod uit. Deze vrouwen werden een symbool van de strijd voor de mensenrechten in Latijns-Amerika. De Grootmoeders van de Plaza de Mayo zijn nog steeds op zoek naar hun kleinkinderen, die ontvoerd werden tijdens het gevangenschap van hun kinderen.

Lichtpuntjes op het Latijns-Amerikaanse continent kwamen ook afgelopen jaar van deze strijdbare vrouwen. In oktober vonden de oma’s Maximiliano Lanzilloto Menna terug, kleinkind 121 en zoon van Ana María Lanzillotto en Domingo Menna.

Al deze vrouwen zijn strijdmakkers, comadres, hermanas, zussen.

Ook in Mexico waren moeders strijdbaar. De Caravaan van Centraal-Amerikaans moeders trok in de voetstappen van verdwenen dochters en zonen langs de migratieroute noordwaarts. De Caravaan herenigde dit jaar drie families.

Van de moeder naar Moeder Aarde, de Pachamama. De Peruaanse Màxima Acuña ontving in juni dit jaar de prestigieuze Goldman Environmental Prize. De Quechua-vrouw ontving de prijs voor haar verzet tegen het Yanacocha-mijnbedrijf. Dit bedrijf probeert schaamteloos Màxima Acuña van haar land te verjagen. Haar strijd en die van zo velen gaat voort.

Een van de foto’s van het jaar volgens Reuters: de blik van een Chileense jonge vrouw die een agent van de oproerpolitie uitdaagt bij een protest ter herinnering van de militaire coup in 11 september 1973. De expressie van de vrouw die de hardheid van het systeem uitdaagt.

Het jaar 2016 was verschrikkelijk, en af en toe prachtig, en mag van mij nu echt wel afgelopen zijn.

Een nieuw begin

Al deze vrouwen zijn strijdmakkers, comadres, hermanas, zussen.

Wat ga je doen volgend jaar? Rebelleren.

Ik hoop dat als je groot bent, Lu, je je met verwondering zal afvragen waarom jouw mama en papa met zo veel overgave voor gendergelijkheid streden; omdat dit dan heel misschien het triviaalste recht in de wereld zal zijn. Geen altaren meer voor vrouwen die stierven als gevolg van partnergeweld. Maar ook geen onzichtbaar geweld meer, zoals (schoonheids)idealen opleggen en ongepast geflirt of ongelijke behandeling op de werkvloer.

Met een beetje rebeldia, empathie en magie komen we ver, Lucy-lief.

Dansen dansen dansen

Liefste, strijdbare Lu. Jouw mama en papa willen geen prinsesje opvoeden, maar voor mij ben je een prachtige prinses. Hoe kan het ook anders als Lucy in the sky with diamonds. Als naamgenoot van de feministische schrijfster Anaïs Nin, zit jouw schoonheid in jouw kracht, vrijheid, en intelligentie. En in alle liefde die je ontvangt. Mijn wens voor jouw 2017: sprookjes over sterke, en gelukkige vrouwen. En dansen, vooral veel dansen, dansen, dansen, dansen lieve Lucy.

Liefs, Lisa