“‘Rio 2016: Moord en Spelen’

De Olympische Spelen spreken al eeuwenlang tot de verbeelding. Van Athene tot Atlanta en van Peking tot Parijs. Niet alleen voor sporters en supporters zijn de Spelen een vaste afspraak en soms zelfs een levensdoel. Ze zijn een sportief monument dat mensen wereldwijd samenbrengt en politieke spanningen, oorlog en ander kwaad even moet doen vergeten.

Ooit was de ‘Olympische vrede’ zelfs een begrip: een wapenstilstand tussen alle deelnemers en geen executies zolang de laurierkransen niet verdeeld waren. Niet gek dus dat ook in Brazilië de verwachtingen hoog gespannen stonden om in Rio de Olympische vlam te koesteren. En de ambities lagen zo mogelijk nog hoger: ‘A New World’ is de slogan van Rio2016.

Morgen is het zover. Dan knalt het vuurwerk de Zomerspelen van de 31e Olympiade in Rio op gang. Maar enkele dagen voor de start van de spelen oogt het Braziliaanse plaatje echter somber. Er is een perfecte storm ontstaan die aangewakkerd wordt door politieke instabiliteit en financiële problemen. Die storm brengt niet alleen de Spelen in gevaar, maar dreigt ook het groeiend aantal mensenrechtenschendingen aan het zicht te onttrekken.

Sinds Rio-stad de Spelen beet kreeg in 2009 kwamen meer dan 2.500 mensen om door politiegeweld.

We mogen niet blind zijn voor het onrecht achter de façade van de Olympische droom. In naam van een grove veiligheidskuis voor de Spelen verspreidde zich een epidemie van onaanvaardbaar geweld door ordediensten. Sinds Rio-stad de Spelen beet kreeg in 2009 kwamen meer dan 2.500 mensen om door politiegeweld. Vooral in de arme, gekleurde favelas is het motto ‘eerst schieten, dan vragen’.

De voorbije maanden zagen we nog een crescendo in het bloedspoor naar de openingsceremonie. In april werden in Rio stad 35 mensen gedood door de politie, in mei 40 en in juni 49. Dat is een stijging met 103% tegenover diezelfde periode vorig jaar. Getuigenissen zijn duidelijk over de onnodige en blinde executies. Geloofwaardig onderzoek en gerechtigheid blijven bovendien uit.

Inwoners van Rio kijken naar de militaire politie in de Complexo da Mare favela, een doelwit voor ‘pacificatie’ door de regering naar aanleiding van het WK voetbal in 2014 en de Olympische Spelen van 2016.

© Mario Tama/Getty Images​

Mondiale sportontmoetingen maken doden

De inwoners van Rio beleven een bittere déjà vu. Toen Brazilië in 2014 gastland was voor het WK voetbal steeg in de staat Rio het aantal doden bij politieacties ook met 40%. Nochtans kan sport niet alleen voor deelnemers en internationale gasten een feest zijn. De Olympische Spelen hebben alles in huis om een hefboom te zijn voor een betere toekomst van het gastland.

Jammer genoeg zien we vooral veel slachtoffers vallen, ook bij andere mondiale sportontmoetingen. Het verloop van de Olympische Winterspelen in Sochi in 2014 voorspelt weinig goeds voor de mensenrechtensituatie in aanloop naar het WK voetbal in Rusland in 2018. Of denk aan de onaanvaardbare behandeling van gastarbeiders die de stadions bouwen voor het WK in Qatar in 2022.

Link

Lees hier het Amnesty-rapport ‘Violence Has No Place In These Games’

Elke supporter kan zijn stem verheffen.

Om het wereldwijde maatschappelijke potentieel van sport waar te maken, is er dus werk aan de winkel. We moeten ons sportplezier niet laten varen voor schuldgevoel, maar evenmin de ogen sluiten voor de onnodige ‘collateral damage’. De internationale sportorganisaties moeten meer garanties inbouwen wanneer ze een gastland toewijzen.

Nationale Olympische Comités, sportfederaties en atleten moeten voorwaarden stellen. De schare toppolitici die hun landgenoten gaan aanmoedigen, moeten hun invloed aanwenden. En elke supporter kan zijn stem verheffen. Rio heeft het vandaag heel hard nodig. Laat ons de eeuwenoude Olympische gedachte niet langer geweld aandoen.

Wies De Graeve is directeur van Amnesty International Vlaanderen