“‘Stop de oorlogstrom met kernwapenvrije zone in het Midden-Oosten’

Op oudejaarsavond gaf de Amerikaanse president Obama zijn goedkeuring aan een wet, die het mogelijk maakt sancties op te leggen aan financiële instellingen die zaken doen met de Iraanse centrale bank. Via de Iraanse centrale bank verlopen de belangrijkste transancties van de olie-inkomsten van het land. Iran reageert door te dreigen met de afsluiting van de smalle Straat van Hormuz, waarlangs 40 procent van de olie uit het Midden-Oosten wordt vervoerd. Dat zorgde dan weer voor Amerikaanse militaire dreigementen.

Met het oog op een mogelijke confrontatie met Iran hebben de VS in een adem beslist om de luchtmacht van het repressieve Saoedi-Arabische regime te versterken met 84 F-15s. Het gaat om een megacontract ter waarde van 29,4 miljard dollar ten gunste van de Amerikaanse wapenindustrie. De Europese Unie lijkt de Amerikaanse oorlogslogica te volgen. Met Frankrijk als drijvende kracht hebben de Europese regeringen al hun principiële goedkeuring gegeven om vanaf eind januari geen Iraanse petroleum meer te importeren.

Overdreven en contraproductieve sancties

Iran is al geruime tijd het voorwerp van internationale sancties als reactie op zijn nucleaire politiek. Daarover wordt – net zoals destijds met de nooit gevonden Iraakse massavernietigingswapens — veel onzin verteld in media en politiek. Zo zag de Amerikaanse mediawaakhond FAIR zich verplicht om scherp te reageren op een artikel in de gezaghebbende New York Times omdat het de lezers ronduit misleidde rond het Iraanse nucleaire dossier. Ook Alain Juppé, de Franse minister van Buitenlandse Zaken, zei onlangs dat Iran werkt aan een kernwapen. “Het internationaal Atoomagentschat (IAEA) is vrij expliciet op dit punt”, aldus Juppé.

Maar het IAEA is daarover helemaal niet expliciet. In het jongste rapport schreef het IAEA dat het “ernstig bezorgd is over mogelijke militaire dimensies aan het nucleaire programma van Iran” en dat er indicaties zijn dat Iran activiteiten heeft ontplooid die relevant zijn voor zo’n programma. Voor 2003 waren er indicaties van een gestructureerd programma waarvan “een aantal activiteiten nog aan de gang zouden kunnen zijn”. Dat is veel genuanceerder dan wat Juppé beweert, helemaal geen bewijs en staat bovendien niet in verhouding met de opeenvolgende zware sancties tegen Iran.

Het IAEA lijkt bovendien eigenlijk impliciet te suggereren dat het militair nucleair programma van Iran – als dat al bestaan zou hebben – sinds 2003 in afbouw is. Als dat klopt zou je evengoed kunnen concluderen dat dit de vrucht is van een combinatie van inspectieregimes en internationale diplomatieke inspanningen onder leiding van de P5-plus-1 (de vijf permanente leden van de VN-Veiligheidsraad plus Duitsland).

De nieuwe sancties dreigen het toch al labiele onderhandelingsproces verder te ondergraven en treffen in de eerste plaats de Iraanse bevolking. Begin deze maand verloor de Iraanse munt fors aan waarde ten opzicht van de dollar met de nodige gevolgen voor de koopkracht. De nieuwe sancties zijn contraproductief omdat het regime zich kan ingraven tegen de ‘buitenlandse dreigingen’.

Het Westen dreigt bovendien in eigen voet te schieten, want de kans dat de sancties de olieprijzen zullen doen stijgen is groot. Eigenlijk is het onbegrijpelijk dat de landen van de Europese Unie bereid zijn om deze prijs te betalen op het ogenblik dat het alle hens aan dek is om de huidige financieel-economische crisis te bezweren.

Conferentie

Er zijn alternatieven voor de huidige kanonneerbootpolitiek. Dit jaar komt er in Finland een internationale conferentie die werk moet maken van een kernwapenvrije zone in het Midden-Oosten. Iran heeft zich expliciet voorstander verklaard van zo’n zone, deels omdat het zich bedreigd voelt door het kernwapenarsenaal waarover Israël beschikt. Dat land is in tegenstelling tot Iran geen lid van het non-proliferatieverdrag (NPT), dat de verspreiding van kernwapens in de wereld moet tegengaan en waaruit het inspectiesysteem voortspruit.

Uit een opiniepeiling bleek dat nochtans ook de Israëlische bevolking voorstander is van een kernwapenvrije zone in de regio. Er liggen dus veel opportuniteiten, maar dat vereist dan ook dat er een eind wordt gemaakt aan de twee-maten-twee-gewichten-politiek. Het zware sanctieregime tegen Iran staat in fel contrast met het tolerantiebeleid ten opzichte van het Israëlische kernwapenarsenaal.

Kernwapenvrije zone

De VS lijken al een hypotheek te leggen op de conferentie door vrede tussen Israël en de Arabische landen als voorwaarde te stellen voor een kernwapenvrije zone. Dat vereist een stopzetting van de Israëlische bezetting- en kolonisatiepolitiek, een kwestie die mede net als gevolg van de Amerikaanse houding in een impasse zit. Verder waarschuwde Washington er voor om Israël niet te viseren — nochtans de enige echte nucleaire staat in de regio — en voor wat het noemt “onrealistische verwachtingen”.

Om Israël uit de wind te zetten verklaarden de VS tenslotte dat een kernwapenvrije zone in de regio slechts een doelstelling kan zijn op lange termijn. Zo’n houding betekent niet alleen een gemiste kans om twee vliegen (Iran en Israël) in een klap te slaan, maar wakkert ook de regionale proliferatie aan. Saudi-Arabië – dat momenteel door Europa en de VS tot de tanden wordt bewapend – heeft immers laten verstaan dat het wel eens zelf een kernwapenprogramma zou kunnen opstarten als antwoord op de vermeende dreigingen vanuit Israël en Iran. Daar is niemand gebaat bij. Een kernwapenvrije zone op korte termijn vormt een veel effectiever antwoord op de Iraanse crisis en op de dreiging van een militaire escalatie.

Ludo De Brabander is woordvoerder van Vrede vzw