Palestijnse clown achter tralies

De 23-jarige circustrainer was op 14 december 2015 onderweg naar Ramallah toen Israëlische soldaten het busje waarin hij reisde, tegenhielden aan het Zaatara checkpoint. Mohammed werd gevraagd om uit te stappen en werd meegenomen naar een militair detentiecentrum.

Mohammed is sinds 2007 actief bij de Palestijnse Circusschool, die in 2006 opgericht werd met Belgische steun. De school ontving de afgelopen jaren steun van de Belgische overheid en verschillende Belgische organisaties. In december 2012 trad Mohammed voor het laatst op in ons land met de circusshow Kol Saber over de bittere dagelijkse realiteit opgelegd door een controlerende macht en de droom om de zee te zien.

Mohammed Abu Sakha (links in beeld), trainer en artiest bij de circusschool, tijdens een voorstelling

© Max Hirzel​

Een woordvoerder van ministerie van Buitenlandse Zaken liet weten dat België de zaak opvolgt. ‘De Belgische ambassade in Tel Aviv en het consulaat in Jeruzalem hebben onze bezorgdheid overgemaakt aan de bevoegde Israëlische autoriteiten en informatie omtrent de reden van zijn aanhouding gevraagd.’ Volgens COGAT, het Israëlische agentschap bevoegd voor de coördinatie van overheidszaken in de Palestijnse gebieden, zou het om ‘een preventieve veiligheidsmaatregel’ gaan.

#freeabusakha

Op 22 december veroordeelde een Israëlische militaire rechtbank Mohammed tot zes maanden administratieve detentie, een procedure waarmee militaire bevelhebbers gevangenen kunnen vasthouden zonder aanklacht of proces.

© Palestinian Circus School​

Mohammeds collega’s en de 150 studenten die elke week zijn lessen bijwonen, zijn in shock. ‘Mohammed geeft al enkele jaren privéles aan een jongetje met hersenverlamming. Hij is er kapot van. De circuslessen droegen enorm bij tot zijn mentale en fysieke welzijn’, vertelt de secretaris van de Belgische vzw Friends of the Palestinian Circus School.

‘Sinds hij een maand geleden gearresteerd werd, heeft nog niemand rechtstreeks contact kunnen opnemen met Mohammed’, vertelt ze. ‘Noch zijn advocaat, noch zijn familie krijgen de toestemming om met hem te praten. We maken ons zorgen om zijn fysieke en mentale welzijn.’

Via een online campagne vragen Mohammeds collega’s en vrienden ondertussen om zijn vrijlating. ‘De petitie op Avaaz werd al meer dan 10.000 keer ondertekend’, aldus de secretaris. ‘Van over heel de wereld posten sympathisanten ook foto’s en video’s van zichzelf op sociale media met een bordje #freeabusakha en sturen ze brieven aan de Israëlische legerwoordvoerder. Internationale druk is ons enige middel om administratieve detentie aan te kaarten.’

Ook Amnesty International publiceerde ondertussen een schrijfactie rond Mohammeds zaak. In brieven aan verschillende Israëlische instanties kunnen vrijwilligers oproepen om hem vrij te laten of eerlijk te berechten. Ook vragen ze om Mohammed toestemming te geven zijn familie te zien en met een advocaat naar keuze te communiceren.

Forse stijging aantal administratieve detenties

Mohammed is niet de enige. In november 2015 zaten 527 administratieve gevangenen vast in Israëlische detentiecentra, oftewel 212 meer dan twee maanden eerder. Dit blijkt uit cijfers van het Israëlische leger die mensenrechtenorganisatie B’Tselem publiceerde. Volgens Palestijnse ngo Addameer liep het aantal administratieve gevangenen eind december zelfs op tot 660.

De juridische grond voor administratieve detentie in Israël is terug te vinden in de Emergency Regulations Law, die geldt wanneer de noodtoestand is uitgeroepen. De noodtoestand is echter al van kracht in Israël sinds 15 mei 1948, de dag dat het land zijn onafhankelijkheid uitriep.

© Palestinian Circus School​

Administratieve detentie mag volgens de Vierde Conventie van Genève (Art. 78) slechts gebruikt worden tegen burgers in bezet gebied bij “dwingende veiligheidsredenen”. De routineuze wijze waarop Israël gebruik maakt van de procedure kan dan ook op heel wat kritiek rekenen. Zo riep het United Nations Human Rights Office Israël in april vorig jaar op om alle administratieve gevangenen ofwel onmiddellijk vrij te laten ofwel spoedig te berechten.

Door de gevangene niet officieel aan te klagen en advocaten geen inzage te geven in het bewijsmateriaal, wordt een verdediging uitbouwen onmogelijk. Dit gaat in tegen artikel negen van het International Covenant on Civil and Political Rights, dat stelt dat niemand onderworpen mag worden aan willekeurige arrestatie en detentie. Bovendien heeft elke gevangene zo snel mogelijk recht op een eerlijk proces.

Israëlische mensenrechtenorganisatie B’Tselem wijst er bovendien op dat administratieve straffen in Israël niet beperkt zijn in de tijd. Het aanhoudingsbevel kan immers steeds met zes maanden verlengd worden. Volgens een studie uitgevoerd door het Knesset Research and Information Center zat begin november meer dan 75 procent van de administratieve gevangenen al meer dan zes maand vast. 40 procent zou zelfs meer dan een jaar aangehouden zijn zonder proces.

Ook Israëlische burgers in administratieve detentiecentra

Waar administratieve detentie vroeger doorgaans enkel werd toegepast voor Palestijnen, zitten er vandaag voor het eerst in jaren ook Israëlische burgers in administratieve detentiecentra. Volgens cijfers die het Israëlische +972 Magazine ontving van het Knesset Research and Information Center ging het in november 2015 om tien Israëlische burgers: vier Joodse en zes Palestijnse Israëli’s.

© Palestinian Circus School​

De trend gaat terug tot begin augustus, wanneer Israëlische minister van Defensie Moshe Ya’alon verklaarde dat hij de Israëlische geheime diensten en politie had opgedragen om administratieve detentie voortaan ook toe te passen voor ‘rechtse Joodse burgers die verdacht worden van betrokkenheid bij terreurdaden’.

De maatregel kwam er nadat Israëlische kolonisten op 31 juli vuur stichtten in een huis in het Palestijnse dorpje Duma door brandende molotovcocktails door de ramen te werpen. Een 18 maanden oude peuter en zijn ouders kwamen hierbij om het leven.

Opgelopen spanningen

Niet enkel het aantal administratieve gevangenen nam de laatste maanden toe: volgens B’Tselem steeg het totaal aantal Palestijnse gevangenen in Israëlische gevangenissen van 5244 eind september naar 5936 eind november. In oktober arresteerde Israël volgens Al Jazeera 100 Palestijnen met Israëlisch burgerschap bij betogingen in verschillende Israëlische steden.

De sfeer in Israël en de bezette Palestijnse gebieden is de laatste maanden enorm gespannen. Volgens The Guardian doodden Israëlische soldaten en burgers sinds 1 oktober al 139 Palestijnen en kwamen bij Palestijnse aanslagen 21 Israëli’s om het leven. Bovendien berokkenden Israëlische vandalen al heel wat schade aan Palestijnse huizen, moskeeën en kerken.