Ramadan tijdens de lockdown: anders, maar toch hetzelfde

sayyed shahab-o- din vajedi / Wikimedia (CC BY 4.0)

Op 23 april start de ramadan, de vastenmaand voor moslims over de hele wereld. Maar hoe zal deze heilige maand dit jaar verlopen, nu moslims door de coronamaatregelen niet met vrienden of familie kunnen afspreken, of bidden in de moskee?

Katholieke christenen ondervonden met Pasen al dat die feestdag toch anders aanvoelt zonder familie, en ook joden vierden Pesach dit jaar in beperkte kring. Nu moslims aan hun jaarlijkse vastenmaand beginnen, vragen ze zich af hoe anders de ramadan dit jaar zal verlopen.

In de islamitische traditie verrichten moslims namelijk het avondgebed in de moskee of bij familie en vrienden, en samen breken ze de vasten. ‘De ramadan is een belangrijke periode voor moslims’, zegt arabiste Amani El Haddad. ‘Ze staan stil en denken aan de mensen die het moeilijk hebben. Het is een periode van introspectie en solidariteit.’

Solidariteit

Amani El Haddad is medewerkster bij de Vereniging voor Ontwikkeling en Emancipatie van Moslims (VOEM). ‘Het is jammer dat onze activiteiten niet kunnen doorgaan, zoals onze internationale iftars.' Een iftar is de maaltijd waarbij de vasten gebroken wordt. 'We noemen die iftars internationaal omdat mensen met verschillende culturele achtergronden welkom zijn, zowel moslims als niet-moslims. We willen dat mensen elkaar leren kennen door samen te eten. Niet-moslims kunnen dan een kijkje nemen in de wereld van moslims, en zo ontdekken dat moslims ook maar gewone mensen zijn.’

El Haddad staat achter de coronamaatregelen en wil onderstrepen dat het belangrijk is dat moslims zich er ook tijdens de vastenperiode aan houden. ‘Nu kunnen we, als moslim, solidair zijn met onze medemens en de zorgkundigen die elke dag paraat staan tijdens deze crisis. Het is belangrijk dat we de maatregelen blijven opvolgen, ook al is het voor ons een bijzondere maand waarin we samenkomen met vrienden en familie.’

Ook voor VOEM zal dit jaar er anders uit zien, maar dat heeft de organisatie al deels kunnen opvangen. ‘VOEM heeft besloten om samen te werken met de moskeeën’, zegt El Haddad. ‘We willen voedsel uitdelen aan minderbedeelden tijdens de ramadan, zoals we ook deden bij onze internationale iftars. Zo dragen wij als organisatie ons steentje bij.’

Take away iftars

Al Ikram blijft, net zoals altijd, voedsel uitdelen aan armen en minderbedeelden. De organisatie is opgericht in Antwerpen om armoede aan te pakken. Ze wil hetzelfde blijven betekenen voor mensen in armoede, ook tijdens de coronamaatregelen. ‘Tijdens de ramadan organiseren we normaal gezien iftars. Nu denken we erover na om take-away iftars te organiseren’, zegt voorzitter Nordine Cherkaoui.

‘We zijn vanuit de moskee nog aan het bekijken wat we nu kunnen betekenen. Pakketjes uitdelen met iftar-maaltijden zou een goede optie kunnen zijn.’

‘De maand ramadan is een periode waarin je jezelf reinigt, aan je naasten denkt en God in je gedachten hebt. Meestal is de ramadan voor ons een van de drukste periodes. Mensen zijn vrijgevig in deze maand. Maar ik zou het fijn vinden als mensen dat doorheen heel het jaar zijn.’

Ramdane Rahmani is bestuurslid van de moskee Arrahmaan in Turnhout. Hij wil ook graag extra initiatieven nemen. Momenteel is de moskee gesloten, en dat zal ook zo blijven tijdens de maand ramadan. ‘We willen gelovigen blijven bereiken via sociale media’, zegt Rahmani. ‘Normaal gezien kunnen we iedereen gemakkelijk bereiken als de moskee open is. Vooral mensen die ons nodig hebben, zoals mensen zonder papieren of alleenstaanden. We zijn, als moskee, nog aan het bekijken wat we nu kunnen betekenen. Pakketjes uitdelen met iftar-maaltijden zou een goede optie kunnen zijn.’

‘Het is nu belangrijk dat iedereen thuisblijft’, vervolgt hij. ‘Je kunt als gelovige thuis bidden met je familie en de koran lezen. Ook kun je online lezingen beluisteren, die zullen we delen op onze Facebookpagina. Het is voor velen de traditie om tijdens de ramadan samen te bidden in de moskee, maar dat is dit jaar niet mogelijk.’

Intieme kring

Samenkomen is ook belangrijk voor Fatima-Zahra Naimi (26). Tijdens de maand Ramadan gaat ze normaal gezien vaak bij haar ouders eten. Ze bezoekt ook openbare iftars of nodigt vrienden bij haar thuis uit. ‘Dit jaar kan dat allemaal niet’, zegt Fatima-Zahra. ‘Dat is jammer, want samenkomen met je geliefden is een belangrijk onderdeel van deze periode. Een beetje zoals bij de kerstdagen, maar dan langer.’

Toch kan ze ook nuanceren. ‘Het is natuurlijk ook geen ramp. Het is maar één van de vele aspecten en ook niet het belangrijkste. De spirituele zuivering van jezelf – zo vind ik het mooi verwoord – is wat er toe doet.’ Dat kan Soukaina Benamar (20) bevestigen. ‘Eigenlijk verandert er niet veel. Alleen dat je nu altijd thuis moet zijn en alles in intiemere kring beleeft.’

Gezondheidsadvies

Amina Pasha (26) wil benadrukken dat het belangrijk is dat moslims zich aan de maatregelen houden. Ze werkt als arts-assistent in Het Groene Hart Ziekenhuis in Gouda, Nederland. ‘In de islamitische godsdienst wordt er afgeraden om iets te doen dat schadelijk is voor jezelf en voor anderen. Ook moet je de regels van het land volgen waarin je verblijft. Bidden in de moskee, bijvoorbeeld, is niet verplicht volgens de islam’, zegt Pasha.

De arts-assistent wil ook vermelden dat andere voorwaarden om te mogen vasten gewoon blijven gelden. ‘Chronisch zieke mensen, kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven, mogen niet vasten’, zegt Pasha. ‘Ik weet dat veel gelovigen blijven vasten ook als ze zich ziek voelen. Dat zou ik in deze tijden zeker afraden. Zelfs al denk je dat het maar een verkoudheid is of een beetje koorts. Ons immuunsysteem verzwakt tijdens het vasten en dat is niet goed als het virus je te pakken krijgt.’

Ze raadt andere moslims aan om de ramadan op een spirituele manier te beleven. ‘Moskeeën zenden lezingen live uit. Ik hoop dat ze dat ook blijven doen tijdens de ramadan. Dan kunnen we daar naar luisteren van thuis uit. De verplichte gebeden kun je samen met je familie doen, zodat je toch nog dat gevoel van samenhorigheid hebt.’