"Europa mag Birma niet te snel belonen"

De Europese Unie kondigde donderdag aan haar inreisverbod voor president Thein Sein en 86 andere Birmese topfiguren in te trekken. De EU wees daarbij op het “opmerkelijke programma van politieke hervormingen” in het Aziatische land. Tegen eind april gaat de Unie ook andere sancties tegen Birma herbekijken.

Birma, Libië en Tunesië

Veel experts beamen dat Birma hervormingen doorvoert sinds Thein Sein in maart vorig jaar president werd. Maar Graham Watson, lid van de commissie Buitenlandse Zaken van het Europees Parlement, blijft voorzichtig. “Laten we eerst zeker zijn dat de Birmese regering zich echt engageert in wat ze doet, en dit niet iets van korte duur is.”

Watson is altijd zeer kritisch geweest voor de manier waarop de EU met de autoritaire regimes in Birma, Libië en Tunesië is omgegaan. In een rapport dat het Europees Parlement eerder deze maand aannam, hekelt hij dat Europa niet kon voorkomen dat dictators en hun families ongestraft hun fortuinen uit EU-landen weghaalden.

Aung San Suu Kyi

In Birma zijn de voorbije maanden honderden politieke gevangenen vrijgelaten, er is een begin gemaakt met de afschaffing van de mediacensuur, de reisbeperkingen zijn versoepeld, en buitenlandse investeringen worden aangemoedigd.

Oppositieleider en Nobelprijswinnaar Aung San Suu Kyi, wier huisarrest in november 2010 was opgeheven, voert samen met haar Nationale Liga voor Democratie campagne voor de tussentijdse verkiezingen van 1 april, bijna 22 jaar nadat haar nationale verkiezingsoverwinning door de militaire junta geannuleerd werd.

Door de hervormingen gingen de Verenigde Staten hun sancties versoepelen en de diplomatieke banden herstellen. Hillary Clinton werd in december de eerste Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken die Birma bezocht in meer dan vijftig jaar. Catherine Ashton, Hoge Vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken van de EU, brengt het land in april een bezoek. Eurocommissaris Andris Piebalgs was er deze maand om er ontwikkelingshulp toe te zeggen.

Totaal ander systeem

De International Crisis Group (ICG), een organisatie met zetel in Brussel, moedigt westerse landen aan om Birma snel te belonen voor de hervormingen. “We zien een totaal ander systeem van regeren, er wordt op een totaal andere manier gewerkt”, zegt Jim Della-Giacoma, ICG-projectcoördinator voor Zuidoost-Azië.

“Wanneer de regering in de richting gaat van wat de bevolking wil, en in de richting van wat de internationale gemeenschap lang heeft gevraagd, dan hebben we niet langer een situatie waarin druk moet worden uitgeoefend, maar is er nood aan een nieuwe manier van aanmoedigen en helpen, en in die context zijn aanhoudende sancties niet echt nuttig.”

Volgens Della-Giacoma komen de hervormingen gedeeltelijk vooruit uit de behoefte aan economische kansen. Decennialang heeft het land die niet gehad door haar geïsoleerde positie en de westerse embargo’s. De westerse landen kunnen een bijdrage leveren door de sancties op te heffen, behalve die op wapens, zegt Della-Giacoma. “De EU moet nu een nieuw beleid uitwerken dat de huidige situatie weerspiegelt, eerder dan nieuwe criteria verzinnen om een beleid te rechtvaardigen dat al lang geleden had moeten worden stopgezet.”

Ashin Gambira gearresteerd

Niettemin blijft er twijfel over hoever de Birmese regering wil gaan. Thein Sein, eerste minister onder de vroegere militaire junta, werd door het parlement aangeduid als president, niet via verkiezingen.

Mensenrechtenactivisten meldden deze maand dat dissident Ashin Gambira opnieuw is aangehouden. De boeddhistische monnik zat in de cel voor zijn rol in de antiregeringsdemonstaties van 2007 en was in januari vrijgelaten.

Het International Press Institute, een organisatie met zetel in Wenen, wijst erop dat sommige journalisten slechts voorwaardelijk vrij zijn. Dat maakt hen kwetsbaar voor regeringsdruk en zelfcensuur, zegt de organisatie.

De Birmese regering zet ook haar zestig jaar oude oorlog tegen de Karen en andere etnische minderheden voort. In december meldde Amnesty International dat het Birmese leger “op wijdverspreide en systematische basis mensenrenrechtenschendingen tegen burgers blijft begaan.”

Europarlementslid vindt daarom dat de EU Birma niet te snel mag belonen. Hoe meer hervormingen, hoe minder sancties, vindt hij. “Hoe meer de Birmese regering doet om de samenleving te openen, om democratische hervormingen door te voeren, hoe meer bereid we moeten zijn om de opgelegde sancties op te heffen. Maar ik denk dat het te vroeg is om alle sancties te beëindigen.”