Meer dan 45 miljoen mensen op de vlucht in 2012

Het UNHCR-rapport maakt duidelijk dat 7,6 miljoen mensen doorheen 2012 gedwongen werden hun huis te verlaten. Opvallend is dat het grootste deel van dit totaal opgemaakt wordt door intern ontheemde mensen – vluchtelingen die hun huis moesten verlaten maar niet naar het buitenland zijn gevlucht. Van dit totale aantal kreeg een grote meerderheid van 6,5 miljoen mensen in 2012 de status van intern ontheemde, en 1,1 miljoen die van internationaal vluchteling. De helft van de huidige vluchtelingenbevolking bestaat uit kinderen die jonger zijn dan achttien jaar.

Helft van vluchtelingen afkomstig uit slechts vijf landen

Het totale aantal gedwongen ontheemden in 2012 bedraagt 45,2 miljoen – een stijging van 2,7 miljoen tegenover 2011. Het VN-rapport deelt dit aantal op in vluchtelingen, ontheemden in eigen land en asielzoekers. Het aantal asielzoekers bedraagt wereldwijd 937.000, het aantal inwoners van vluchtelingenkampen vijftien miljoen, en het aantal mensen die hun huis maar niet hun land ontvluchtten 28,8 miljoen. Een opvallende vaststelling die het rapport maakt, is dat de helft van de vluchtelingen slechts uit vijf landen – Afghanistan, Somalië, Irak, Syrië en Soedan – afkomstig is.

De politieke situatie van de vijf meest ontvluchte landen maakt duidelijk dat oorlog nog steeds onbetwist als grootste oorzaak van gedwongen vlucht geldt. Volgens António Guterres, hoofd van UNHCR, “weerspiegelen de hoge cijfers de problemen die de internationale gemeenschap ondervindt bij het zoeken naar snelle oplossingen van conflicten”.

Afghanistan en Syrië blijven koplopers

Volgens UNHCR is het aantal Afghaanse vluchtelingen verreweg het hoogste ter wereld. Doorheen 2012 ontvluchtten 2,6 miljoen mensen het land. Somalië, het land met de tweede grootste gevluchte bevolking, haalt met 1,1 miljoen slechts de helft van dat aantal. Het grote aantal vluchtelingen vanuit Afghanistan naar zijn buurlanden zorgt ervoor dat Pakistan in 2012 wereldwijd de meeste vluchtelingen opving. Eind vorig jaar bood het land onderdak aan 1,6 miljoen vluchtelingen, waarvan een grote meerderheid Afghanen zijn.

Ook Syrië maakt deel uit van de top-vijf van landen met de meeste ontheemden. In 2012 werd het land door 442.300 mensen ontvlucht. Bovendien werden tot op dit moment ook binnenin het land al twee miljoen mensen gedwongen hun huis te verlaten. Het rapport voorspelt dat dat aantal tegen het einde van dit jaar nog met vier miljoen kan oplopen. UNHCR-woordvoerster Vanessa Saenen meldt dat de Syrische situatie zeer snel ontplofte: “Syrië had tot drie jaar geleden de reputatie relatief veilig te zijn, waardoor het land bijvoorbeeld veel vluchtelingen uit Irak telde. Nu zitten die Irakese vluchtelingen ook in Syrië in de val”.

Voorbode van nog meer problemen?

Nu een einde aan de Syrische burgeroorlog en de Afghaanse onstabiele politieke situatie allerminst in zicht is, lijkt het rapport een waarschuwing voor de komende jaren te bevatten. Als de stijging van 2012 zich de komende jaren doorzet, en de aanpak van klimaatgebonden migratie in de toekomst belangrijker zal worden, rijst de vraag of de bestaande internationale hulpverlening en internationale politiek zal kunnen omgaan met een stijging van oorlogs- en klimaatvluchtelingen.

UNHCR-woordvoerster Vanessa Saenen nuanceert de stelling dat vluchtelingencijfers vanaf nu zullen blijven stijgen: “net als in België het aantal asielaanvragen de voorbije jaren steeg, maar nu weer afneemt, bestaat er ook in internationale vluchtelingencijfers een cyclisch patroon. Toch is het belangrijk om te vermelden dat de effectiviteit en mogelijkheden van UNHCR sterk samenhangen met internationale regeringssteun, de medewerking van andere ngo’s en de toestemming en steun van de regeringen in de landen waar we actief zijn”.