De Parlementaire Vergadering van de Raad van Europa heeft een rapport goedgekeurd waarin ze het veiligheidsbeleid van overheden zwaar op de korrel neemt. Onder meer het gebrek aan transparantie en de behandeling van klokkenluiders zoals Bradley Manning wordt aangeklaagd.
‘A license to kill bestaat alleen in bepaalde films en in dictatoriale regimes. In democratische systemen hebben parlementen het recht en de plicht om te weten wat de overheid doet’, stelt Dick Marty, opsteller van het rapport en liberaal senator in Zwitserland.
De Raad van Europa telt 47 lidstaten en houdt zich bezig met mensenrechten, de rechtsstaat en democratie. Naar aanleiding van de ontdekking van illegale CIA-gevangenissen in Europa kreeg Dick Marty in 2009 de opdracht een onderzoek uit te voeren naar de praktijken van inlichtingendiensten in Europa.
Misbruik van staatsgeheimen
Marty’s rapport Abuse of state secrecy and national security (‘Misbruik van staatsgeheimen en nationale veiligheid’) hekelt onder meer het gebrek aan parlementaire controle op geheime diensten. ‘Een democratische rechtsstaat moet juridische en parlementaire mechanismen hebben om ernstige mensenrechtenschendingen, gepleegd door geheime agenten van de overheid, te onderzoeken’, stelt het rapport.
Volgens Marty wordt dat principe niet altijd toegepast in de strijd tegen terrorisme, waarbij er al meerdere misbruiken en schendingen zijn geweest van de mensenrechten. De trend van toenemende mensenrechtenschendingen heeft volgens het rapport alleen maar geleid tot nog meer rekruten voor terroristische organisaties.
Wikileaks
Wikileaks wordt in het rapport als een positieve evolutie beschouwd, niet in het minst omdat de website het bestaan van geheime CIA-gevangenissen in Europa bevestigde. De verschijning van Wikileaks is volgens het rapport een ‘logisch gevolg van onvoldoende informatie en een verontrustend gebrek aan transparantie van overheden’.
In het rapport worden dan ook zorgen geuit over de manier waarop Bradley Manning behandeld wordt door de Amerikaanse overheid. Manning is een klokkenluider die Wikileaks aan een groot aantal Amerikaanse overheidsdocumenten heeft geholpen en sinds juli 2010 in een Amerikaanse gevangenis is opgesloten.
Europees kenniscentrum
Tijdens een studiedag over parlementaire controle op inlichtingendiensten, die eind 2010 in Brussel plaatsvond in het kader van het Belgische EU-voorzitterschap, lanceerde senaatsvoorzitter Danny Pieters (N-VA) het idee voor de oprichting van een Europees kenniscentrum rond parlementair overzicht van geheime diensten. Zo’n European Intelligence Review Agencies Knowledge Centre zou contacten moeten opzetten tussen verschillende parlementaire comités in Europa om te komen tot een beter toezicht op inlichtingendiensten. Pieters is ook voorzitter van de begeleidinscommissie van het Comité I, dat namens het parlement de Staatsveiligheid en de militaire inlichtingendienst ADIV controleert.
In het rapport van de Raad van Europa wordt Pieters’ voorzet toegejuicht als een eerste stap in de goede richting. Volgens de Raad van Europa zouden soortgelijke initiatieven moeten opgevoerd worden om te verhinderen dat inlichtingendiensten uitgroeien tot “een staat binnen een staat”.
Link naar het rapport: http://www.assembly.coe.int/CommitteeDocs/2011/State%20secrecy_MartyE.pdf