“‘Vermoorde (on)schuld’

Walter Zinzen

© Brecht Goris

Volgens de media is er geen twijfel mogelijk. Sihame El Kaouakibi is schuldig aan al wat haar ten laste wordt gelegd. En dat alles op basis van lekken, zonder tastbaar bewijs, schrijft Walter Zinzen. De vraag der vragen blijft echter wie allemaal belang heeft bij de georkestreerde beschadiging van El Kaouakabi. Maar die vraag hoort hij niet. Nergens.

Droef te moede is het me bij het aanschouwen van het drama Sihame El Kaouakibi. Een jonge, talentvolle, succesrijke politica die tenonder gaat: wie wordt daar vrolijk van? Maar nog droever word ik van de manier waarop de media met dit treurspel om gaan. De onthullingen die elkaar in snel tempo opvolgen zijn haast allemaal het gevolg van lekken.

Wat mevrouw El Kaouakibi zelf in eerste instantie een karaktermoord noemde, begon met ongeveer het enig echte feit tot nog toe: het ontslag van drie leden van de raad van bestuur en de aanstelling door de handelsrechtbank van een voorlopig bewindvoerder bij Let’s go Urban. Toen die bewindvoerder haar verslag klaar had, belandde het eerst op de redactie van VTM, vervolgens bij andere media, en pas nadien bij het gerecht.

‘Wat de uitspraak ook zal zijn van de rechtbank, haar geloofwaardigheid en imago zijn onherstelbaar beschadigd.’
Mohamed Ouaamari In De Morgen

Wie verantwoordelijk was voor dit lek en met welk motief het gebeurde: niemand vroeg het zich af. Het nieuws dat mevrouw El Kaouakabi wellicht (wellicht!) geknoeid had met de aangifte van haar verkiezingsuitgaven was eveneens het gevolg van een lek, overduidelijk afkomstig uit haar (toen nog) eigen partij. Daar had ze vele vijanden gemaakt die haar onafhankelijke manier van doen als parlementslid niet konden appreciëren.

Dat één van haar vennootschappen een contract had gesloten met de VRT toen ze nog in de raad van bestuur van de omroep zat — wat verboden is — kwamen we al evenzeer te weten dankzij een lek, vermoedelijk (vermoedelijk!) uit de raad van bestuur zelf, waar heel wat politieke tegenstrevers zitten.

Goede journalistiek zegt u? Ik waag het dat te betwijfelen. Al mijn hele professionele leven lang – dat is dus al een tijdje – heb ik een hekel aan lekkenjournalistiek. In de Dutrouxperiode stond het hele land op zijn kop op basis van lekken.

Wie herinnert zich nog dat, volgens die lekken, het gerecht ex-premier Wilfried Martens ervan verdacht met pijl en boog op blote minderjarige meisjes te jagen in het park van het Koninklijk Paleis in Laken? En wie weet nog dat toenmalig vice-premier Di Rupo door Het Laatste Nieuws geheel ten onrechte beschuldigd werd van seks met minderjarige jongens, op basis van een lek?

De vraag der vragen blijft dus wie allemaal belang heeft bij de georkestreerde beschadiging van mevrouw El Kaouakibi. Die vraag hoor ik echter niet, nergens.

Het is toch zonneklaar dat lekken altijd bijbedoelingen hebben. Degene die lekt doet dat meestal niet om de waarheid te dienen en/of te onthullen, maar uit eigenbelang. Vaak wil hij/zij iemand beschadigen. Bovendien krijgt de journalist nooit het hele verhaal te horen of te lezen.

Alles wat ingaat tegen wat de “lekker” wil aantonen, laat hij/zij weg. De journalist is dus niet in staat de informatie die hem/haar wordt toegestuurd op professionele wijze te checken. Uiterste voorzichtigheid is daarom geboden.

De vraag der vragen blijft dus wie allemaal belang heeft bij de georkestreerde beschadiging van mevrouw El Kaouakibi. Die vraag hoor ik echter niet, nergens. Ze blijft bijgevolg onbeantwoord. Het zou nochtans interessant zijn eens te kijken naar de krabbenmand die de Open Vld lijkt (lijkt!) te zijn of naar de gulle sponsoren en subsidieverstrekkers in zowel de zakenwereld als het Antwerps stadsbestuur, die nooit hebben gecontroleerd wat er met het vele geld gedaan werd. Gaan die werkelijk allemaal vrijuit?

De Raad voor Journalistiek heeft een deontologische code opgesteld, die op het bureau van iedere journalist hoort te liggen. Die code vindt het ‘aangewezen dat een journalist, die ernstige beschuldigingen tegen iemand uit, de betrokkene voor de publicatie of de uitzending contacteert en hem loyaal de kans biedt hierop te reageren’.

Is dat in het geval Sihame El Kaouakibi gebeurd? Moeilijk te zeggen. Mevrouw El Kaouakibi geeft er kennelijk de voorkeur aan te reageren op de enige plaats waar ze dit hoort te doen: in de rechtszaal.

Goed, af en toe lees je dat zelfs mevrouw El Kaouakibi onschuldig is zolang ze niet schuldig bevonden is door een rechter. Soms wordt zowaar de voorwaardelijke wijs gebruikt: ze 'zou' facturen vervalst hebben, ze 'zou' subsidies gebruikt hebben om zichzelf te verrijken, ze 'zou' dit en ze 'zou' dat. Maar als haar advocaat beweert dat ze al veroordeeld is door de media, kan ik hem geen ongelijk geven. Zelfs Open Vld-voorzitter Lachaert zei eerst dat hij het gerechtelijk onderzoek wou afwachten, om de volgende dag toch te besluiten dat ze uit de partij gezet moet worden, hoewel het gerechtelijk onderzoek nog niet begonnen is.

De betrokken journalisten zullen me zeggen dat journalistiek zonder lekken niet mogelijk is. Zonder klokkenluiders kunnen wantoestanden, slecht beheer en fraude op grote schaal niet onthuld worden. Zij dienen een maatschappelijk belang. Dat is zeker waar. Maar dan gaat het om onderzoeksjournalistiek, niet om sensatie. De journalist rekent in dit geval niet op lekken maar op geloofwaardige documenten, waarvan hij het waarheidsgehalte bovendien checkt en dubbelcheckt.

Zeker, er zijn journalisten die genuanceerde stukken hebben geschreven. Maar ook zij gaan ervan uit dat mevrouw El Kaouakibi minstens moreel schuldig is en dat dus de aantijgingen tegen haar correct zijn.

Het hele geval doet me denken aan de Visa-affaire. Elf ambtenaren werden toen in staat van beschuldiging gesteld, maar later vrijgesproken.

De VTM-redactie beweert dat ze de onroerende bezittingen van mevrouw El Kaouakibi heeft ontdekt na eigen onderzoek. Eigen onderzoek? Nadat de VTM-journalisten “getipt” werden dan toch. Op basis van een lek dus. Hebben zij het kadaster geraadpleegd om na te gaan of hun tipgevers het bij het rechte eind hadden? Weten zij wat precies het aandeel is geweest bij de aankoop van gronden en gebouwen van mevrouw El Kaouakibi en welk dat van haar partner?

Het hele geval doet me denken aan de Visa-affaire, die zich in 2003 ook in Antwerpen afspeelde. De klokkenluider van dienst was toen Vlaams Belang-kopstuk Filip De Winter, de man die later platte broodjes ging bakken met massamoordenaar Assad. Hij beschuldigde een hele reeks schepenen en ambtenaren van misbruik van hun kredietkaart. Ze zouden op kosten van de stad kledij, parfums, een sleutelhanger en geboortekaartjes hebben aangekocht. De ravage was enorm. Het hele schepencollege nam ontslag. Elf ambtenaren werden in staat van beschuldiging gesteld maar later vrijgesproken.

Toenmalig politiekorpschef Luc Lamine was één van de beklaagden. Hij werd met onmiddellijke ingang geschorst. Drie jaar later werd hij buiten vervolging gesteld. Drie jaar later! Maar zijn leven was wel verwoest. Terugkeren naar zijn oude post was onmogelijk, zijn kinderen werden op school door hun kameraadjes behandeld als vuil want hun vader was een dief. Voor drie politici die ook vrijuit gingen, betekende de affaire toch het einde van hun politieke loopbaan. Onder hen burgemeester Detiège.

En wat deden de media al die tijd? Hetzelfde als wat ze nu doen in de zaak El Kaouakibi. De burgemeester, schepenen, Lamine en andere vrijgesproken ambtenaren werden behandeld alsof hun schuld vast stond. Het gerecht daarentegen heeft uiteindelijk slechts drie mensen, onder wie de gemeentesecretaris en geen enkele politicus, veroordeeld.

Dat kunststukje werd – alweer in Antwerpen – herhaald in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2019. Slachtoffer van dienst was plaatselijk sp.a-voorzitter Tom Meeuws. Hij zou (zou!) tijdens zijn tijd bij De Lijn gesjoemeld hebben met overheidsgeld. Dat beweerde althans de N-VA'er Marc Descheemaecker, voorzitter van De Lijn.

Het parket stelde een onderzoek in maar vond geen reden om Meeuws te vervolgen. Tot die conclusie kwam het weliswaar pas ná de gemeenteraadsverkiezingen. Maar voor Groen was de beschuldiging op zich reden genoeg om het kartel met de sp.a op te blazen. In de media was Meeuws al politiek dood verklaard, net zoals mevrouw El Kaouakibi nu. Hij is ondertussen wel schepen in het Antwerps stadsbestuur.

Of een rehabilitatie ook voor mevrouw El Kaouakibi mogelijk is, zullen we pas weten als het gerecht zijn oordeel heeft geveld. Hopelijk voor haar zal ze geen drie jaar hoeven te wachten. Wordt ze schuldig bevonden, dan zal gerechtigheid zijn geschied. Maar stel (stel!) dat ze buiten vervolging wordt gesteld. Wordt ze dan een tweede Lamine of een tweede Meeuws?