“‘‘De Europese reactie op Israëlische staatsterreur in Gaza maakt ons allemaal onveilig’’

‘Alle gegijzelden, alle doden, Israëlisch en Europees, hebben hun namen gekregen. Hun levens, dromen, idealen zijn ons bekend, voor altijd. Ik vind dat terecht. Wel heb ik een vraag. Hebben Palestijnse levens eenzelfde waarde voor ons, in een gruwel die voor hen al 75 jaar voortduurt? Kennen wij ook de namen van hún dode baby’s?’

De toespraak van de Nederlands-Palestijnse schrijver Ramsey Nasr tijdens de Nederlandse talkshow Khalid & Sophie zond gisteren een schok door Nederland en Vlaanderen. Dezelfde tekst werd in langere versie bij NRC Handelsblad gepubliceerd als opinie.

Anonieme nummers

Nasr’s boodschap ‘Palestijnse levens worden doorgaans per aantal genoemd, geen namen maar nummers’ moet meer doen dan verontwaardiging opwekken. Als we de anonieme aantallen Palestijnse levens vergelijken met de levens die verloren gingen in de verschillende Israëlische terreuracties tegen Gaza de voorbije 17 jaar, leren we iets over vandaag.

De voorbije twee weken doodde Israël al meer Palestijnen dan tijdens de langer durende vorige operaties in 2009 en in 2014.

De voorbije twee weken doodde Israël al meer Palestijnen dan tijdens de langer durende operaties in 2009 en 2014.

• Operatie Cast Lead in 2008-2009: 1400 Palestijnse doden en 5300 gewonden op drie weken tijd.

• Operatie Protective Edge in 2014: 2300 Palestijnse doden en 10.600 gewonden op anderhalve maand tijd.

• Operatie Iron Sword, de operatie die nu bijna twee weken bezig is: 3470 Palestijnse doden en 12.500 mensen gewond.

De aantallen gaan in crescendo in kortere periodes.

De voorbije twee weken doodde Israël elke dag 290 mensen. Tijdens vorige operaties was het aantal interne vluchtelingen een veelvoud van tien. Vandaag zijn dat er al één miljoen.

'Verzameld leed', noemde Nasr het cynisch. 'Zal iemand van de Palestijnse doden en gewonden de namen noteren, en dan avond na avond hun familieleden interviewen op nationale televisie? Dit komt neer op talloze tv-uitzendingen. Het zou absurd zijn, maar wel eerlijk.'

Het zal niet gebeuren. Maar de cijfers hadden Europese leiders kunnen helpen om zich terughoudender op te stellen in het uitspreken van steun aan Israël. Want die steun wordt in Israël telkens opnieuw opgevat als groen licht voor een volgende massamoord.

Onze leiders waren verblind door de schokkende terreur van Hamas, Islamitische Jihad en het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina. Maar deze gewapende groepen staan niet gelijk aan Gaza of Palestina. En Israël voert niet enkel oorlog tegen deze groepen, maar tegen de hele Palestijnse bevolking.

Conflictanalyse, iemand?

Onze leiders slagen er na al die repetitieve rondjes geweld nog altijd niet in om het conflict correct te analyseren. Zo’n analyse bepaalt nochtans de reactie erop. Ze zou aanleiding moeten zijn tot bezinning.

In de plaats daarvan zorgden we er de voorbije 17 jaar mee voor dat het geweld zich om de zoveel jaar reproduceert. Duizenden mensen verloren het leven in Palestina en Israël, Israël werd onveiliger, radicalisering in Europa nam toe.

De kern van het Israëlische beleid tegenover Palestina ligt in de bezette Palestijnse Westelijke Jordaanoever. Daar is de niet-oplossing: kolonisatie met apartheidsregime.

Israëlische kolonisten leven er op gestolen Palestijns land, onder een democratische rechtsstaat, met economische ontwikkeling. De oorspronkelijke Palestijnse inwoners leven er in hetzelfde gebied onder een Israëlische militaire dictatuur, met economische afbraak en eeuwige afhankelijkheid van Israël. Beide groepen zijn fysiek van elkaar gescheiden door een waanzinnige muur dwars door Palestijnse gronden, dorpen en steden.

De Israëlische annexatiemuur door Palestijnse gronden © Pieter Stockmans

De terreuracties van Hamas vanuit Gaza zijn ook dáártegen een reactie. In Gaza is de Israëlische niet-oplossing: opsluiting (blokkade), ontmenselijking, collectieve bestraffing in geval van verzet, platbombarderen. Telkens extremer dan de vorige keer. Dan is het niet verwonderlijk dat na 17 jaar hier en daar het woord ‘genocide’ valt.

Zien onze leiders na twintig jaar nog altijd niet dat de finale oplossing die Israël nastreeft, een niet-oplossing is?

Telkens wordt het rondje geweld afgerond met een verdere instandhouding van de blokkade rond Gaza. Zien onze leiders nog altijd niet dat de finale oplossing die Israël al bijna twintig jaar nastreeft, een niet-oplossing is?

De huidige situatie ontstond immers al in 2006, toen Hamas vrije en eerlijke Palestijnse verkiezingen won. Maar de VS en de EU vonden die uitkomst van de Palestijnse democratie niet opportuun. Ze stopten hun steun aan de Palestijnse Autoriteit en bewapenden de verliezers van de verkiezingen, Fatah, om de macht over te nemen.

Hamas reageerde door Fatah aan te vallen en zélf de macht te vestigen in Gaza. Israël sloot de Gazastrook hermetisch af van de buitenwereld en spreidde het bedje voor Hamas om daar een autoritair en corrupt bewind te vestigen. En een militaire uitvalsbasis uit te bouwen. Dit was duidelijk geen duurzame situatie. Maar 17 jaar later staan we geen stap verder.

17 jaar zonder oplossing voor de blokkade, zonder één woord over de gewonnen verkiezingen van 2006, zorgt ervoor dat Hamas de druk van extremere gewapende groepen zoals Islamitische Jihad voelt om Israël regelmatig eens te bestoken met raketten.

De enige 'visie' in Israël is om de Palestijnen als beesten te behandelen: opsluiten in het hok, en hen elke keer een harder lesje leren zodat ze zich koest houden. Maar mensen zijn geen beesten. Telkens wordt de reactie van Palestijnse gewapende groepen (niet alleen Hamas) extremer.

Deze keer maakten zij voor het eerst ook echt veel Israëlische doden. Onder premier Netanyahu en zijn extreemrechtse regeringen werd Israël aantoonbaar onveiliger. Je zou denken dat een Israëlische regering eens wat anders zou proberen om ‘de veiligheid van Israël te handhaven’.

Van een opportunistisch politicus als Netanyahu zou je het misschien niet mogen verwachten. Maar van onze leiders wel. Als zij dit inzicht eindelijk eens hadden erkend. Als ze het openlijk hadden uitgesproken in hun eerste publieke statements, in plaats van té snel de kaart van Israël te trekken zonder enige kritiek op wat stond te gebeuren, dan hadden zij minder schade aangericht. Schade, in Gaza, maar ook in ons eigen Europa.

Hoe kunnen we na hun reacties immers nog ‘vrede’ verwachten van de vele mensen in Europa die zich nauwer verwant voelen met de Palestijnen dan met een Israëlische regering die bloed aan haar handen heeft?

Radicalisering in Europa

'Wij staan achter Israël', 'vandaag is er maar één kant om te kiezen: de kant van Israël, de kant van democratie, de kant van het licht', 'Nederland staat onvoorwaardelijk achter Israël, nu even geen tijd voor nuance' .

Hoeveel jongeren zouden nu in stilte en eenzaamheid aan het radicaliseren zijn in West-Europa, als ze deze van de pot gerukte uitspraken van Joe Biden, Bart De Wever en Mark Rutte naast de gruwelbeelden uit Gaza plaatsen?

Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen was er als de kippen bij om de Israëlische premier Netanyahu, in Israël, te vertellen dat Israël ‘de steun van Europa heeft’. Ze zei niet eens dat de EU verwacht dat Israël zich houdt aan het internationaal humanitair recht, wat een absoluut minimum is voor Europese standpunten ten aanzien van Israël.

Europese leiders papegaaien al bijna twee decennia lang hun eigen uitspraken en die van hun voorgangers: ‘Israël heeft het recht zichzelf te verdedigen.’ Een stuitend gebrek aan politiek leiderschap, een schaamteloos etaleren van lafheid of onwetendheid.

Hoeveel jongeren zouden nu een haat tegen het Westen, waar ze zelf opgroeien, ontwikkelen? Hoe snel zou de kloof groeien?

De schadelijke, eenzijdig pro-Israëlische reactie van verschillende Europese leiders was voorbarig. En dat besef is inmiddels, te laat, doorgedrongen tot de Europese instellingen zelf. EU-instellingen nemen gas terug en beperken de schade. Wat ze meteen hadden moeten doen.

Von der Leyen werd teruggefloten omdat ze niet voor de EU als geheel mag spreken. Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad van de lidstaten, wilde ‘een uniforme handelwijze die de complexiteit van de situatie weerspiegelt’. Josep Borrell, Europees commissaris voor Buitenlandse Zaken, zei dat ‘Israël’s belegering van Gaza het internationaal recht schendt’.

Maar de schade was aangericht. Hoeveel jongeren zouden nu een haat tegen het Westen, waar ze zelf opgroeien, ontwikkelen? Hoe snel zou de kloof groeien, tussen hen en de rest van de samenleving? Hoe lang zou het duren vooraleer er eentje ontploft? Ik krijg nu al vragen van leerkrachten die met de handen in het haar zitten, over hoe ze het terechte verdriet en de verontwaardiging van hun leerlingen een plaats kunnen geven op school.

In andere gelederen van Europese regeringen, zoals ontwikkelingssamenwerking, hoorde je sneller genuanceerde reacties. ‘Israëli’s zullen pas veilig zijn, als Palestijnen dat zijn’, zei de Belgische minister van Ontwikkelingssamenwerking Caroline Gennez. Het toonde opnieuw dat ministers van Buitenlandse Zaken en eerste ministers niet altijd overleggen met ministers van Ontwikkelingssamenwerking, een oud zeer dat minister Gennez in MO* aankaartte.

Ons belastinggeld

Over ontwikkelingssamenwerking gesproken. Na elke Israëlische ‘militaire operatie’ geeft de EU miljoenen euro’s voor de heropbouw van Gaza. Om een paar jaar later opnieuw platgebombardeerd te worden.

Waarom blijft Europa dat aanvaarden? Waarom zeggen Europese leiders dat ze vierkant achter dát land staan dat ónze heropbouw, betaald met Europees belastinggeld, vernielt?

In 2008, tijdens Operatie Cast Lead, vernielden Israëlische bommen 4000 gebouwen in Gaza. Ze richtten 2 miljard dollar schade aan. Een jaar later beloofde de EU op een donorconferentie in Egypte 554 miljoen euro voor de wederopbouw. België gaf een extra 6 miljoen euro bovenop het toenmalige budget voor Palestina. Vijf jaar later vernielde Israël op anderhalve maand 89.000 gebouwen in Gaza. De schade liep op tot 6 miljard dollar.

Het is Israël dat met ons belastinggeld aan de haal gaat.

Elke keer stellen politici vragen ‘of Hamas met Belgisch belastinggeld aan de haal gaat’. Ook de voorbije dagen kwam die vraag terug. Europees commissaris Oliver Varhelyi kondigde op eigen houtje aan dat de uitbetaling van EU-ontwikkelingshulp aan de Palestijnen was bevroren. Daar was nochtans niks van aan.

Maar het is Israël dat met ons belastinggeld aan de haal gaat. België hanteert strikte controlemechanismes om te voorkomen dat Palestijnse gewapende groepen aan het geld van onze ontwikkelingsprojecten kunnen. Ook de Europese auditdienst OLAF vond nog nooit enig bewijs dat dit zou gebeuren. Maar dat Israëlische bommen onze projecten vernielen, dat kunnen we met onze ogen zien. Zou er iemand bijhouden hoeveel euro’s al verloren gingen onder die bommen?