Griekenland schendt internationale verdragen
Nieuwkomers in Griekenland worden opgesloten en mogen geen asiel aanvragen
In maart mochten migranten die in Griekenland aankwamen van buiten Europa geen asiel aanvragen. Door de uitbraak van het coronavirus worden ze nu vastgehouden in detentiecentra, in afwachting van hun uitzetting.
© Douglas F Herman / ReFOCUS Media Labs
Eind februari zette de Turkse president Recep Tayyip Erdoğan de grenzen met Griekenland open. Migranten (zie ook kader) waren plots vrij de Turks-Griekse grens over te steken. Zo hoopte Erdogan druk op Europa uit te oefenen. Dat is hem gelukt: hij kreeg het geld dat hij wilde.
De grens ging na een paar dagen weer dicht. Maar dat wil niet zeggen dat mensen op de vlucht hun hoop op een beter leven in Europa hebben opgeven. Ze kwamen en komen nog steeds in gammele bootjes op de Griekse eilanden aan. Daar worden ze nu opgesloten, zonder recht om asiel aan te vragen.
Migranten?
De term migranten omvat alle mensen die migreren, in dit geval omdat ze vervolgd worden of proberen te ontkomen aan armoede en het gebrek aan toekomstperspectief.
Dat is mogelijk door een noodwet die op 3 maart van kracht ging in Griekenland. De conservatieve regering van Nea Dimokratia besloot om gedurende één maand geen asielaanvragen aan te nemen en om onmiddellijke uitzettingen toe te laten.
Deze opschorting van het recht om asiel aan te vragen is in strijd met de Europese wetgeving en met het Vluchtelingenverdrag, bracht de VN-Vluchtelingenorganisatie UNHCR de Griekse regering in herinnering.
Bijna 2.000 mensen die na 1 maart aankwamen op de Griekse eilanden, worden nu vastgehouden in twee gesloten centra.
Maar de aanhoudende kritiek vanuit ngo’s en de Europese Unie laat Griekenland koud. Premier Kyriakos Mitsotakis wil koste wat het kost de situatie van 2015 vermijden. Bovendien heeft hij er genoeg van ‘dat Europa de aankomstlanden als Griekenland beschouwt als een handige parkeerplaats voor vluchtelingen en migranten’, zei hij vorig najaar nog in een interview voor de Duitse krant Handelsblatt.
Pushbacks zijn nu legaal
Deportaties staan bovenaan de lijst met maatregelen die de nieuwe Griekse regering neemt om het aantal migranten in te perken. Premier Mitsotakis kondigde vorig jaar aan dat hij maar liefst 10.000 mensen naar Turkije wil terugsturen. De overdracht van migranten van de eilanden naar het Griekse vasteland zijn voor een groot deel gestopt, waardoor er in het najaar van 2019 70.000 mensen bijkwamen in het overvolle vluchtelingenkamp Moria op Lesbos.
De focus op deportaties is niet nieuw. ‘In het departement Evros (aan de grens met Turkije, red.) hebben de Griekse autoriteiten altijd buitenwettelijke methodes aangewend voor de grens- en migratiecontrole’, stelde een onderzoek van Lena Karamanidou en Bernard Kasparek van Respond Migration, een onderzoeksgroep gecoördineerd door de universiteit van Uppsala, Zweden. Het verschil met vroeger is ‘dat de gewelddadige en illegale pushbacks nu wettelijk zijn gemaakt door het officiële regeringsbeleid’.
De uitbraak van het nieuwe coronavirus maakt verdere uitzettingen tijdelijk onmogelijk. Bijna 2.000 mensen die na 1 maart op de Griekse eilanden aankwamen, worden momenteel vastgehouden in twee gesloten centra. Bovendien heeft Turkije geweigerd om de gedeporteerden uit Griekenland te accepteren, meldt Human Rights Watch.
Opvang op militair schip en oneerlijke procedure
In de haven van Mytilini, de hoofdstad van het eiland Lesbos, zaten tot voor kort meer dan 500 mensen, twee weken lang. Onder hen niet-begeleide minderjarigen, alleenstaande en zwangere vrouwen, baby’s en mensen met een handicap. Ze moesten op het afgezette haventerrein blijven en verbleven op een militair schip, de Rodos, een provisoir detentiecentrum.
Het uitzettingsbevel wordt opgesteld in het Grieks, zonder verdere uitleg. Migranten denken dat het het begin is van hun asielprocedure.
Overdag mochten deze mensen wel naar buiten, maar ze moesten overnachten op het schip. Velen konden niet slapen vanwege de kou. Op de metalen vloer van het schip lagen alleen dunne matten en dekens. Medische zorg was enkel mogelijk in dringende gevallen. Zwangere vrouwen vielen niet onder die categorie. Zelfs vrouwen die bijna moesten bevallen, werden niet door een arts beoordeeld.
Op 14 maart verdween de Rodos uit de haven van Lesbos. De 500 migranten aan boord werden naar het Griekse vasteland gebracht, naar het gesloten deel van het vluchtelingenkamp Malakasa, op 45 kilometer van Athene. In deze voormalige militaire basis zitten momenteel meer dan 1.300 mensen vast. In het detentiecentrum in Serres, in het noorden van het Griekse vasteland, nog eens 600. De omstandigheden daar zijn nog moeilijker, aangezien het centrum niet ineens volledig af is.
Vóór de transfer naar het vasteland kregen mensen een uitzettingsbevel van de Griekse politie, zo meldde de ngo Legal Centre Lesvos. Het document was opgesteld in het Grieks, wat geen van deze migranten machtig is. Er volgde geen uitleg in een taal die migranten wél konden begrijpen.
Na de ontvangst van een uitzettingsbevel krijgen mensen 48 uur om een bezwaar in te dienen. Maar dat is moeilijk als je niet begrijpt wat er op het document staat. ‘Velen dachten dat hun asielproces begon, aangezien er vingerafdrukken werden afgenomen’, schreef Legal Centre Lesvos op zijn website. ‘Maar integendeel, dit kan net tegen hen worden gebruikt omdat ze worden geregistreerd als nieuwkomers die Europa op een irreguliere manier zijn binnengekomen.’
Detentie in erbarmelijke omstandigheden
De overgrote meerderheid van de migranten die Griekenland na 1 maart hebben bereikt en die momenteel in de Griekse detentiecentra worden vastgehouden, komt uit Afghanistan, Pakistan en Afrikaanse landen. Dat laat Georgia Trismpioti, woordvoerster van de Internationale Federatie van Rode Kruis- en Rode Halvemaanverenigingen, weten. Onder hen bevinden zich ook ouderen, baby’s en hoogzwangere vrouwen.
Eind maart interviewde mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch vier mannen die sinds 14 maart vastzitten in het vluchtelingenkamp Malakasa, van op afstand. Ze gaven aan dat de toegang tot water, elektriciteit, hygiëneproducten, kleding en dekens beperkt is. Ze delen tenten met tien andere mensen, vaak uit verschillende families.
Er zijn slechts zeven toiletten, die worden gedeeld door meer dan 600 gedetineerden, en er is twee uur stromend water per dag.
Twee van de geïnterviewde mannen hebben jonge kinderen. Ze zeiden dat ze niet genoeg melk en luiers krijgen. De autoriteiten nemen bovendien geen maatregelen om de verspreiding van het nieuwe coronavirus te voorkomen, vertelden deze opgesloten mensen.
Het terrein van de voormalige militaire basis waar het centrum zich bevindt, is afgezet. De politie laat niemand binnen, behalve voor medische noodgevallen. Alleen de vrijwilligers van de Griekse Rode Kruis en medisch personeel controleren of mensen al dan niet koorts hebben.
In detentiecentrum Serres, ook op het vasteland, zijn de omstandigheden nog slechter. Er is weinig tot geen elektriciteit, waardoor het voor gedetineerden bijna onmogelijk is om een telefoon op te laden en te communiceren met dierbaren, solidariteitsgroepen of advocaten. Er zijn slechts zeven toiletten, die worden gedeeld door meer dan zeshonderd gedetineerden en twee uur stromend water per dag.
Het kamp in Serres werd slechts één keer bezocht door een arts, die alleen kinderen onderzocht. Advocaten hebben geen toegang tot hun cliënten, ondanks herhaalde verzoeken.
Ondertussen blijven mensen naar Griekenland komen. De nieuwkomers worden vastgehouden in de haven van Mytilini, waar ze sinds 22 maart in een klein gebied werden opgesloten. Ze hebben toegang tot één toilet. Momenteel gaat het om 24 mensen, onder wie 5 kinderen. Sinds ze zijn aangekomen, hebben ze zich niet eens kunnen wassen. Niemand weet wat er met hen gaat gebeuren. Ze zitten, zoals zoveel anderen, in een juridisch limbo.