Turkije deporteert Syrische vluchtelingen

© European Union 2016 — European Parliament (CC BY-NC-ND 4.0)

Turkse autoriteiten dwingen Syrische vluchtelingen om documenten voor vrijwillige terugkeer te tekenen, waarna ze hen deporteren naar Syrië. De incidenten onderstrepen de groeiende negatieve houding tegenover Syriërs in Turkije.

Human Rights Watch rapporteert dat Turkse autoriteiten Syrische vluchtelingen oppakt en deporteert naar Syrië, waar nog steeds een bloedige burgeroorlog woedt. Syrische vluchtelingen getuigen hoe de Turkse politie hen oppakte en hen vervolgens intimideerde en sloeg tot ze documenten van vrijwillige terugkeer tekenden. Vervolgens werden ze in busjes geplaatst die hen afzette in gebieden in het noorden van Syrië.

Turkije deporteert Syriërs naar de stad Idlib, dat al wekenlang onder vuur ligt van de Syrische overheidstroepen

Een Syriër uit Aleppo die sinds 2013 in het Turkse Gaziantep woonde, vertelt dat politieagenten hem arresteerden en naar een deportatiecentrum voerden nadat hij een klacht indiende over een aanval in de winkel die hij uitbaatte in de stad. De agenten hielden hem zes dagen vast in het detentiecentrum waar ze hem verplichtten het document van vrijwillige terugkeer te tekenen, zonder dat hij begreep wat het document inhield. Turkse autoriteiten brachten hem vervolgens naar Azaz, een Syrisch stadje net over de grens met Turkije.

Het is onduidelijk hoeveel Syriërs het land zijn uitgestuurd, maar berichten variëren van enkele honderden tot duizenden. Turkije deporteert Syriërs onder andere naar de stad Idlib, dat al wekenlang onder vuur ligt van de Syrische overheidstroepen die de controle willen overnemen van jihadistische rebellengroeperingen. Luchtaanvallen van de Syrische overheidstroepen op medische faciliteiten maakten er recent nog 14 doden.

Turkije keert zich tegen Syrische vluchtelingen

Sinds het conflict uitbarstte in Syrië nam Turkije nam ongeveer 3,6 miljoen vluchtelingen op. Dat is het meeste van alle landen en bijna vier keer zoveel als heel Europa. Sommige rapporten schatten dat er bijna één miljoen ongeregistreerde vluchtelingen in Turkije verblijven, wat het totaal op 4,6 miljoen vluchtelingen brengt. Turkije werkt met een verplicht spreidingsplan voor vluchtelingen waarvan de meesten, zo’n 0,5 miljoen tot 1 miljoen, in Istanbul verblijven.

In Istanbul en negen provincies dichtbij de Syrische grens weigeren de autoriteiten aanvragen van Syrische vluchtelingen

Maar ten minste sinds december 2017 trachten Turkse autoriteiten te verhinderen dat Syriërs de Turkse grens nog kunnen oversteken. Volgens getuigenissen schoten ze op vluchtelingen die de grens probeerden over te steken, met verschillende doden en gewonden tot gevolg.

In Istanbul en negen provincies dichtbij de Syrische grens weigeren de autoriteiten nu aanvragen van Syrische vluchtelingen. Syriërs die illegaal de grens oversteken, worden ook onmiddellijk gedeporteerd.

Omdat de meeste Syriërs geregistreerde vluchtelingen zijn, is Turkije gebonden aan het principe van non-refoulement. Dit betekent dat Turkije geen asielzoekers zou mogen terugsturen naar gebieden waar ze in levensgevaar zijn.

De burgeroorlog in Syrië heeft naar schatting ongeveer 400.000 dodelijke slachtoffers gemaakt. Meer dan zes miljoen Syriërs hebben het land ontvlucht, met ongeveer evenveel ontheemden in het land zelf. De troepen van president Bashar al-Assad hebben de meeste rebellengroepen verdreven en vechten nog om de provincie rond Idlib. IS, dat in 2015 nog een groot deel van het land bezette, heeft zijn greep op het land voor het grootste deel verloren.

Syrische winkels geviseerd

De veranderde houding tegenover Syrische vluchtelingen volgt de stijgende onvrede binnen de Turkse bevolking. Misnoegde Turken verwijten Syriërs dat ze de jobs van Turken stelen met hun goedkopere arbeid. De aanhoudende economische recessie, met een stijgende werkloosheidsgraad tot 13,7 procent, voedt het ressentiment tegenover de Syrische vluchtelingen.

Syrische winkels zijn regelmatig het doelwit van gewelddadige aanvallen. Eind juni viel in Istanbul een kwade menigte Syrische winkels aan, waarbij ze de ramen en inboedel vernielden.

Syriërs krijgen geen legaal statuut van vluchteling in Turkije, omdat de Turkse staat hen behandelt als “gasten”. Dat weerhoudt velen ervan om in de formele economie aan de slag te kunnen gaan, waardoor ze in het informele circuit belanden als goedkope arbeidskracht zonder toegang tot sociale rechten of bescherming.