Verbod niet voldoende om vrouwenbesnijdenis uit te bannen

Ongeveer zevenhonderd afgevaardigden uit de hele wereld bezochten vorige maand de conferentie in Nairobi, waar gesproken werd over strategieën om vrouwenbesnijdenis in Afrika tegen te gaan. Tijdens een top van de Afrikaanse Unie (AU) vorig jaar in Mozambique, werd het African Charter on the Rights of Women in Africa aangenomen. In artikel 5 van het document wordt vrouwenbesnijdenis verboden. Het protocol kan echter pas in werking treden als het geratificeerd is door minimaal vijftien van de 53 lidstaten van de Afrikaanse Unie. Tot nu toe werd het slechts door drie landen geratificeerd, de Comoren, Libië en Rwanda.

In Burkina Faso is vrouwenbesnijdenis sinds 1996 verboden, maar in de praktijk komt het nog steeds voor. Eind september werd Adama Barry veroordeeld tot drie jaar cel, omdat ze zestien meisjes had besneden. Ze was al vier keer eerder voor besnijdenissen veroordeeld tot korte straffen van tussen vier en zes maanden. De twaalf moeders van de kinderen werden veroordeeld tot gevangenisstraffen van drie maanden.

Ik was verbijsterd en geschokt toen ik verhaal het hoorde, zegt Hortense Palm, secretaris van CNLPE, een comité dat strijdt tegen vrouwenbesnijdenis. In Burkina Faso voeren we al sinds 1992 campagne tegen vrouwenbesnijdenis. Je vraagt je af waarom ouders hun dochters nog steeds blootstellen aan deze praktijken. Barry verklaarde in een interview met journalisten dat ze ertoe gedwongen werd. Er werd me verzekerd dat ik geen problemen zou krijgen.

Bij vrouwenbesnijdenis worden de clitoris en de schaamlippen van een meisje geheel of gedeeltelijk verwijderd en soms aaneengehecht. De besnijdenis wordt meestal zonder verdoving uitgevoerd. De ingreep kan leiden tot verschillende complicaties, zoals pijn bij seksuele gemeenschap, problemen bij bevallingen en soms incontinentie. Als verschillende meisjes met dezelfde instrumenten besneden worden, is er bovendien een groot risico op besmetting met aids. Ook overlijden meisjes aan een infectie of raken ze getraumatiseerd. Barry verklaarde tegenover journalisten slechts een lichte vorm van besnijdenis te hebben uitgevoerd. Zo heb ik het geleerd van mijn tante.

Op vrouwenbesnijdenis staat in Burkina Faso maximaal drie jaar gevangenisstraf en een boete van omgerekend 1370 euro. Als het meisje overlijdt aan de ingreep, dan is de maximumstraf tien jaar. Wie weet van een besnijdenis en dat niet meldt, kan een boete krijgen van maximaal 150 euro. Dat is in Burkina Faso, waar 46 procent van de inwoners van minder dan een dollar (80 eurocent) per dag moet leven, een hoog bedrag.

Vorig jaar werden honderd Burkinezen gearresteerd en veroordeeld voor het uitvoeren van een vrouwenbesnijdenis of medeplichtigheid daaraan. De genitaliën worden verminkt omdat het de seksuele lust van meisjes zou verminderen. Dat zou een betere garantie zijn dat ze als maagd het huwelijk ingaan en daarna trouw blijven. De besnijdenis wordt ook wel gezien als een initiatie tot volwassene of noodzakelijk gevonden uit hygiënische overwegingen. Sommige moslims geloven dat hun geloof de besnijdenis voorschrijft, maar volgens deskundigen werden vrouwenbesnijdenissen al uitgevoerd voor het ontstaan van de islam.

Jaarlijks worden naar schatting twee miljoen meisjes besneden. Vrouwenbesnijdenis komt het meest voor in Afrika bezuiden de Sahara en het op Arabisch schiereiland. (JS)