“‘‘Klimaatmars in België? Neem het dan ook voor ons op’, klinkt het in de Stille Oceaan’

Aankomst op Rarotonga

© Greet Brauwers

Eilandbewoners in de Stille Oceaan worstelen al jaren met de klimaatcrisis. Op de Cookeilanden komt er nog een dreiging bij: diepzeemijnbouw. Jongeren van bij ons gaan in dialoog met jongeren van daar. Die uitwisseling krijgt de steun van 1Planet4All van 11.11.11 en werd op touw gezet door Greet Brauwers en Raf Custers, die momenteel op een van de eilanden verblijven.

Zaterdag 15 oktober, halftien ‘s avonds, Rarotonga. De nacht is al volop ingezet. Alle deuren en ramen van onze logies staan open, hier is de lente pas begonnen. De flikkering van de lichten van het stadion is zichtbaar in de wolken, door de bomen echoot de stem van de stadionomroeper; de Cook Islands Sports Games zijn net beëindigd.

Uit alle hoeken van de archipel reisden deelnemers op eigen kosten naar hier. Twee weken lang kwamen ze uit in de meest uiteenlopende competities. Heel Rarotonga, het grootste eiland, leefde mee. Onze gaste liet de slotceremonie nochtans aan zich voorbijgaan. Ze heeft het ervoor over. We zitten bij elkaar gepakt in de keuken en zetten Zoom aan.

Tegenover ons, aan de andere kant van de wereld, zit een groep jongeren van Greenpeace Youth-Belgium. Daar is het nu zondagochtend, halftien, en koud: 12, 13 graden en miezerig. De Belgische jongeren zijn gehuld in warme sweaters. De avond daarvoor hebben ze de virtuele meeting grondig voorbereid. Ze stuurden tekeningen, filmpjes en een vragenlijst naar ons.

Dit is de eerste transworld-conversatie die we van hieruit met jongeren in België zullen voeren. Er zullen er andere volgen. Per zoom, per e-mail, of elkaar rechtstreeks schrijvend in een chatkanaal. We organiseren deze uitwisseling als onze bijdrage aan 1Planet4All, een initiatief van 11.11.11.

De cycli van de vissen

‘Wij zijn ons bewust van de klimaatverandering omdat de cycli van de vissen, de maan en de golven nu allemaal anders zijn.’

Het eerste gesprek komt net op tijd. Zondag 23 oktober gaat in België de Klimaatmars door. ‘We betogen omdat we ons grote zorgen maken over de klimaatverandering’, vertelt iemand uit België. ‘Maar het is ook heel leuk. Het is ook een soort groepsheling: zien dat je niet alleen bent, we zijn verenigd.’

Onze gaste hoort het met grote bewondering aan. We noemen haar Alexandra. Ze is rond de 20. Ze wil niet dat haar naam in deze blog wordt vermeld, en evenmin wat en waar ze studeert. In deze kleine gemeenschap kent iedereen elkaar.

‘Je kent mensen in deze organisaties, het zijn je ooms, vrijwilligers, neven en nichten. Je uitspreken tegen de beslissingen die zij nemen, er publiekelijk over spreken, brengt schande over je familie, over jezelf. Je verliest vrienden door je mening.’

Maar, vraagt Brussel, hoe zit het dan met acties op de Cookeilanden? ‘Hier worden zelden protestacties gevoerd’, zegt Alexandra. Zij weet alleen van enkele betogingen tegen omstreden visserijwetten. ‘Maar er is een gebrek aan actie. Het is moeilijk in deze omgeving, zonder een platform om het te doen. Veel mensen krijgen jobs van de overheid, dus we zijn bang’.

Dat jongeren straks in België de straat opgaan, maakt haar daarom des te enthousiaster. Wat gaan jullie tijdens de mars aankaarten?, vraagt Alexandra. ‘We vragen onze regering om actiever op te treden tijdens de klimaatconferentie COP27,’ vertelt Bram, de coördinator van de Belgische groep. ‘We zetten druk om haar erop te wijzen dat er mensen zijn die inzitten met het klimaat. Soms werkt dat, soms niet. Maar we blijven de straat opgaan om druk te zetten op de regering’.

Céline in België wil weten hoe de Cookeilanden de klimaatverandering voelen. ‘Wel, de zeespiegel stijgt. Maar we voelen het op vele manieren. De vissers wisten het lang voor de wetenschappers, omdat ze merkten dat de temperatuur van het water stijgt en dat er minder vis is.’

‘Wij zijn ons bewust van de klimaatverandering omdat de cycli van de vissen, de maan en de golven nu allemaal anders zijn. Door de stijgende temperatuur wordt het moeilijker om gewassen te verbouwen. De koraalriffen zijn kwetsbaarder. Er zijn uitbraken van soorten zeesterren die de koralen enorm beschadigen. En er zijn natuurlijk de cyclonen, die worden frequenter en intenser’.

De plaatselijke ngo ‘Kōrero O Te `Ōrau’ probeert de uitbraak van koraal etende zeesterren in te dammen.

© Greet Brauwers

Diepzeemijnbouw

Daarnaast is er een betrekkelijk nieuwe kopzorg: de diepzeemijnbouw. Onze vraag aan de Belgische groep: hoeveel van jullie hebben al van die nieuwe industrie gehoord? De meerderheid, zo blijkt.

Alexandra: _‘_de reden waarom zeebodemmijnbouw momenteel zo’n groot thema is, is dat er meer vraag is naar de materialen en de knollen. Er is meer reden om te vechten om het door te drukken. Iedereen is er zo op gericht om het nu en snel te doen, omdat er vraag naar is. Maar wie weet: misschien hebben we dat over 10 jaar allemaal niet meer nodig.’

Die mangaanknollen (polymetallic nodules in het Engels, red.), daar is het om te doen. De oceaanbodem rond de Cookeilanden is er rijk aan. Telkens opnieuw hoor je hier dat er 12 miljard ton van die knollen op de zeebodem liggen: zomaar los op de bodem, niet erin.

Volgens de regering zou dat de exploitatie zonder al te veel milieuschade mogelijk maken. Het zou het land belangrijke nieuwe inkomsten opleveren. Het argument slaat aan na twee zware coronajaren, toen de toeristische sector stilviel.

De knollen zijn knikkers die grote concentraties metalen bevatten, precies die metalen die de grote technologie-ondernemingen in de toekomst zeggen nodig te hebben. In sommige gebieden in de territoriale wateren van de Cookeilanden liggen er grote hoeveelheden van die nodules.

In die knollen zit gemiddeld meer titanium en kobalt dan in knollen uit gelijkaardige gebieden in de Stille en de Indische Oceaan. Het maakt van de Cookeilanden een uniek en toekomstig wingewest voor de diepzeemijnbouw. Maar of deze nieuwe industrie van start moet gaan of niet wordt hier druk bediscussieerd.

“Marae Moana”

‘Het is niet juist om te blijven nemen van de eilandbewoners in de Stille Oceaan. Want schade aan het milieu is zoveel duurder dan wat dan ook.’

Alexandra wil diepzeemijnbouw niet zomaar afschrijven. Zij ziet voor- en nadelen: ‘Er kunnen zoveel economische voordelen zijn, dus je kunt diepzeemijnbouw niet terzijde schuiven. Maar er kan ook zoveel schade zijn. Daar moeten we allemaal rekening mee houden.’

‘De Cookeilanders zijn zo afgestemd op en zo sterk verbonden met de oceaan. Het is de “Marae Moana”, de heilige oceaan. Wij richten ons op het behoud van waarden die al eeuwenlang bestaan.’

Drie buitenlandse ondernemingen hebben licenties gekregen om in afgebakende zones aan exploratie te doen en te zien hoe de knollen daar kunnen worden weggehaald. Onder deze ondernemingen is ook de Belgische firma Global Sea Mineral Resources (GSR) – een filiaal van de baggergroep DEME. Zij plant een eerste expeditie naar haar licentiegebied in 2023.

Daar sluit de volgende vraag uit België bij aan: ‘Er is een Belgisch bedrijf bij betrokken. Wat kunnen wij in België doen om te helpen?’ Alexandra hoopt dat de Belgische Klimaatmars ook voor de eilanden in de Stille Oceaan opkomt.

‘Het zou ongelooflijk zijn als jullie de stem kunnen zijn die de eilandbewoners in de Stille Oceaan nodig hebben om aan de grote landen duidelijk te maken dat wat zij doen niet juist is. Het is niet juist om te blijven nemen van de eilandbewoners in de Stille Oceaan. Want schade aan het milieu is zoveel duurder dan wat dan ook. De kosten zullen eeuwen duren. De grote landen moeten zich dat beginnen te realiseren’.

Waar halen jullie informatie over diepzeemijnbouw?, vraagt Greenpace Youth. ‘Informatie is niet gemakkelijk beschikbaar. De meeste informatie komt van ons dagblad The Cook Islands News. Maar deze krant zal de regering niet aanvallen. Wat ze publiceert, is niet 100% waar. Ze presenteert het alsof de regering de redder is die alles beter gaat maken. De regering en de premier zijn naar de kleinere eilanden gereisd om hen te overtuigen een bijeenkomst te houden om het over zeebodemontginning en alle daaraan verbonden voordelen te presenteren, zonder het over de kosten te hebben. De kosten krijgen heel weinig aandacht.’

Dekolonisatie

Een tekening uit de workshop van Greenpeace Youth Belgium

© Greenpeace Youth-Belgium

De Greenpeace-jongeren bekijken het thema ook vanuit het perspectief van dekolonisatie. Ze hebben het erover gehad met Greenpeace-Aotearoa (Nieuw-Zeeland). Is het een punt van discussie?, vragen ze, en willen de Cookeilanden hun Westerse naam vervangen door een inheemse naam?

‘De naam van ons land in het Maori is Kūki ‘Āirani, maar dat is slechts een vertaling van de Engelse naam’, antwoordt Alexandra.

‘Het is jammer dat we vernoemd zijn naar James Cook, die nooit echt voet op de eilanden heeft gezet. Hij is alleen maar langs een paar eilanden gevaren. Maar ik ben er niet zo zeker van dat er een inheemse naam is. We zijn gewoon een groep eilanden en hadden altijd deze band met elkaar.’

‘Er is veel gediscussieerd over een naamsverandering. Maar dat zou veel invloed hebben op hoe we bekend zijn en hoe we het doen op wereldschaal. Voor zo’n klein land dat al moeite heeft om erkend te worden en onze stem te laten horen, is een naamsverandering een delicaat thema.’

We sluiten af met de vraag hoe we kunnen voortwerken. Alexandra: ‘Ik ben er rotsvast van overtuigd dat we in de toekomst wetenschap én traditionele kennis nodig zullen hebben. Samen zullen ze voor oplossingen zorgen die meer succes hebben dan wanneer ze apart worden gehouden’.

Samenwerking en communicatie zijn ook op globale schaal nodig: ‘Ik heb al uw vragen met plezier beantwoord. Maar, alstublieft, dit is slechts mijn mening. Iedereen heeft een punt. Als we kunnen communiceren, kunnen we samenwerken om verandering tot stand te brengen.’

Greet Brauwers en Raf Custers vanuit Rarotonga, de Cookeilanden.

***

Medegefinancierd door de Europese Unie
Dit artikel werd gemaakt met de financiële steun van de Europese Unie. De inhoud ervan valt uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van de auteur en weerspiegelt niet noodzakelijk de standpunten van de Europese Unie.