“‘Komt er nu snel een conventie rond (seksueel) geweld op de werkvloer?’

Inside ILO (CC BY-NC-ND 2.0)​

De blikvanger van deze Conferentie is zonder twijfel de ad hoc commissie rond geweld op het werk.  Omwille van de wereldwijde verontwaardiging rond seksueel geweld op het werk, in het kielzog van de schandalen in Hollywood vorig jaar.  En omwille van de inzet, althans voor de vakbonden: trachten te komen tot een nieuwe IAO-conventie, voor ratificatie door de Lidstaten.

Nu, deze discussie was al langer gepland.  En al in 2016 aardig voorbereid met een expertmeeting.  Het is de bekroning van een jarenlange actie van het Internationaal Vakverbond (IVV) om dat thema op de agenda te krijgen, maar dat sinds 2017 onverhoopt behoorlijk wat rugwind kreeg dankzij de #metoo-beweging. Met daardoor ook heel wat meer steun vanuit de regeringen.  Of dit een meerderheid gaat zijn, en of de werkgevers gaan willen meegaan, is nog af te wachten.  Die laatsten vinden al langer dat er al veel te veel conventies zijn. Voorlopig lijken die het te willen houden bij een IAO-aanbeveling.

Hoe je het draait of keert, de IAO staat of valt met zijn vermogen rechten te creëren voor de werknemers en die te doen handhaven.

Met bovenop nog een ander lastig iets.  Het IVV wil een brede scope: alle gendergerelateerd geweld.  En dan gaan het niet enkel over mannen versus vrouwen (of vrouwen versus mannen), maar ook om het geweld tegen en het pesten van personen met andere seksuele voorkeuren.  In heel wat landen en culturen blijft een taboe rusten op homoseksualiteit.  Om nog te zwijgen van het meer recente debat over de rechten van en het respect voor transgenders.  Ook dat maakt het tot een bijzonder boeiend proces.

Dit is overigens maar de eerste lezing. Een tweede lezing moet volgen.  Aanvankelijk was die gepland voor 2020, maar – en dat is wel een weerslag van de #metoo-beweging -, inmiddels is die vervroegd naar 2019, samenvallend met 100 jaar IAO.  Het zou een mooie zaak zijn als het dan tot een Conventie kan komen.

Want, hoe je het draait of keert, de IAO staat of valt met zijn vermogen rechten te creëren voor de werknemers en die te doen handhaven.

24 landen op het matje

Over handhaving van rechten gesproken, daar speelt de vaste Commissie voor de Toepassing van de Normen een cruciale rol in. Met daarin al decennia lang een bijzondere rol voor het ACV.  Marc Leemans is opnieuw woordvoerder van de werknemersgroep.

In die commissie moeten jaarlijks vierentwintig landen op appel komen wegens schending van arbeidsnormen.  Zes ervan zijn normaliter een certitude, omdat de experten van de Commissie ze al eerder hebben aangevinkt en dat advies doorgaans wordt gevolgd: Bolivia, Cambodja, Eritrea, Haïti, Honduras en Moldavië.

De rest is nog in discussie met de werkgevers en zal ten vroegste 29 mei duidelijk zijn.

Congé passé?

Al begint die commissie eerst met de zgn. General Survey. Die gaat dit jaar over de arbeids- en werktijden, op basis van een expertenrapport over de naleving van de huidige arbeidsnormen. Met, zoals bij elke jaarlijkse survey, telkens zowel de vraag hoe de handhaving kan verbeteren, als de discussie of die conventies nog voldoende actueel zijn.

En met dan steevast het terugkerende steekspel tussen werkgevers en vakbonden.  De werkgevers vinden telkenmale dat de normen veel te streng zijn, niet aangepast aan alle disruptieve ontwikkelingen, te betuttelend voor de werknemers, teveel regelneverij voor de werkgevers.

Terwijl de vakbonden nu net vinden dat de normen moeten worden aangescherpt, precies om nieuwe misstanden te beantwoorden, van de uitbuiting via de digitale platformen tot de ontduiking via de internationale toeleveringsketens.

Sociale dialoog blok aan het been?

Een andere vaste commissie is die voor het zgn. recurrente item.  Die “recurrent” slaat op de jaarlijkse oefening om afwisselend een van de vier pijlers van de IAO voor sociale rechtvaardigheid tegen het licht te houden.

Deze keer is het de beurt aan de sociale dialoog en het tripartisme.  Geen evidentie in een wereld waar het sociale overleg verzwakt en door heel wat regeringen en werkgevers als een blok aan het been wordt gezien. Althans als de dialoog met vakbonden moet worden gevoerd. En als die vakbonden dan ook nog eens afdwingbare besluiten in de vorm van collectieve akkoord willen, liever dan holle lippendienstverklaringen.

Deze pijler kwam ook al in 2013 aan bod op de Conferentie, maar dit keer ligt de nadruk op de dimensie toekomst van de arbeid (zie hoger) enerzijds en de rol van de sociale dialoog bij de realisatie van de nieuwe duurzaamheidsdoelstellingen van de Verenigde Naties (SDG’s 2030).

Inside ILO (CC BY-NC-ND 2.0)​

Ook de ontwikkelingssamenwerking geprivatiseerd?

En dan is er nog een ad hoc commissie over ontwikkelingssamenwerking. Met daarin de vraag of de sociale partners daarin een sterkere rol kunnen spelen en op welke wijze ze daarin worden ondersteund.  Met ook in deze commissie de vraag hoe dat wordt ingepast in de SDG’s 2030.  Waarbij de werkgevers en een deel van de regeringen almaar meer het privé-initiatief promoten.  Met Alexander Decroo op ontwikkelingssamenwerking is dat bij ons niet anders.  Ook daarover volgt later verslag.

99 jaar IAO

Op deze Conferentie werpt die van volgend jaar al zijn schaduw vooruit.  Of zijn licht, zo je wil.

Volgend jaar viert de IAO immers zijn 100ste verjaardag.  Die wordt voorbereid met een reeks thematische discussies, de zgn. centenaries. Met daarin één centrale centenary: de toekomst van de arbeid (the future of work).  Dat is een ambitieuze bezinning over de transformatie van de wereld van de arbeid, tegen de achtergrond van een nieuwe golf van technologische evoluties.  En dat samenvallend met de aanhoudende demografische ontwikkelingen, de globaliseringsissues, de milieu- en klimaatvraagstukken ook.

Daartoe is de Global Commission for the Future of Work aan het werk gezet, om in de aanloop van de volgende Conferentie een rapport met oriëntaties te bepalen.  Die lopende discussies gaan ongetwijfeld al doorwerken in de vier commissies die vandaag aan het werk gaan.  Dat zijn er twee vaste en twee ad hoc.

Op de website van de IAO vind je alle rapporten over de conferentie.