“‘Respecteer de B in LGBT’

Peter Salanki / Wikimedia (CC BY 2.0)

Door COVID-19 kreeg de viering op 23 september van ‘Bi Visibility Day’, een dag waarop maatschappelijke aandacht voor seksuele fluïditeit wordt gevraagd, niet echt aandacht in de media. Die zichtbaarheid is nochtans broodnodig, want jammer genoeg blijven ook vandaag biseksuele personen een vergeten groep.

‘Een overgangsfase tot je écht hebt gekozen’, ‘omdat je eens wil experimenteren’, ‘omdat het heteromannen geil maakt’. Bifobie kent vele vormen, al komen sommige stereotypen vaker terug dan anderen. Biseksuelen, mensen die zich seksueel en/of romantisch aangetrokken voelen tot beide geslachten, lijken voor heel wat mensen verraderlijke, aanstellerige wezens die van twee walletjes willen eten om aan hun onverzadigbare seksuele driften tegemoet te komen.

Naast deze problematische stereotypen worden biseksuelen ook geplaagd door het uitwissen van hun geaardheid, wat met de term “bi erasure” wordt beschreven. Door middel van bi erasure wordt een biseksuele identiteit genegeerd, vaak vanuit de gedachte dat biseksualiteit geen legitieme geaardheid is: Je bent oftewel heteroseksueel of homoseksueel. Heel wat mensen hebben duidelijk moeite met ambiguïteit en lijken die moeite op biseksuelen te projecteren. Je zit in het ene hokje of in het andere, luidt de redenering. Van fluïditeit of een spectrum lijkt geen sprake mogelijk.

Heel wat mensen hebben duidelijk moeite met ambiguïteit en lijken die moeite op biseksuelen te projecteren.

Aan de andere kant van het debat bevinden zich mensen die alle labels naar de prullenmand willen verwijzen of de term biseksueel te beklemmend vinden. Steeds vaker wordt de term queer of panseksueel gebruikt als vervanging voor biseksueel. Er zijn ook mensen die streven naar een wereld waar labels voor seksuele geaardheid niet langer nodig zijn en daarom moeite hebben met de term biseksualiteit.

Een begrijpelijk argument, maar hierbij wordt vaak de sterkte van een identiteit onderschat. Door middel van een label vinden heel wat mensen namelijk een ruimte waarmee ze begrip en erkenning vinden in hun omgeving en, belangrijk, bij zichzelf. Bovendien leunt de roep om biseksualiteit als label te verwijderen vaker aan bij bi erasure dan bij een respectvol debat over seksuele fluïditeit.

Wel queer genoeg?

Ook binnen de holebigemeenschap bestaat er bifobie, een fenomeen dat soms “gatekeeping” wordt genoemd. Bij gatekeeping gaat het om de tendens waarbij mensen of groepen binnen de gemeenschap gaan beslissen wie er wel of niet bij hoort. Met andere woorden, wie queer genoeg is en wie niet. Want, zo lijken heel wat mensen te denken, hoor je wel tot de holebigemeenschap als je biseksueel bent en een relatie hebt met iemand van het andere geslacht? Ben je dan geen indringer of “undercover” hetero? Naast biseksuelen worden ook andere minderheden zoals aseksuelen geviseerd bij het gatekeepen.

Het gebrek aan positieve rolmodellen heeft een impact op hoe biseksuelen naar zichzelf kijken.

Het gebrek aan bi-representatie in media verergert de situatie. Bovendien dragen de weinige openlijk biseksuele personages vaker bij tot de negatieve perceptie van biseksualiteit dan dat ze een realistische weerspiegeling zijn van ervaringen van queer personen.

De personages van Sharon Stone in Basic Instinct en Kevin Spacey in House of Cards zijn klassieke voorbeelden waarbij biseksuelen als manipulatief, onbetrouwbaar en gulzig worden neergezet. Dat gebrek aan positieve rolmodellen heeft niet alleen een impact op de receptie van de samenleving tegenover biseksualiteit, maar ook hoe biseksuelen naar zichzelf kijken, want het taboe op seksuele fluïditeit blijft groot.

Impact op mentaal welzijn

Bifobie en bi erasure hebben een enorme impact op het mentale welzijn van mensen die zich als biseksueel identificeren of zich op het spectrum tussen heteroseksualiteit en homoseksualiteit begeven. De zelfmoordstatistieken in Vlaanderen bij holebi’s en transpersonen schetsen een gitzwart beeld: Maar liefst 65,2 procent van holebi’s en 80,3 procent van transpersonen heeft ooit aan zelfmoord gedacht.

Het blijft een hele opdracht voor biseksuelen om openlijk zichzelf te kunnen zijn.

Uit verschillende onderzoeken blijkt echter dat biseksuelen een hoger risico lopen op depressie dan homoseksuele mannen of lesbische vrouwen. Volgens een rapport van het Bisexual Resource Center is het voor biseksuelen vier keer zo waarschijnlijk om in hun leven een zelfmoordpoging te ondernemen dan hetero’s. Voor homoseksuele mannen en lesbische vrouwen is die kans “slechts” dubbel zo groot.

Door hun onzichtbaarheid en de stereotypen die aan hun geaardheid kleven, blijft het een hele opdracht voor biseksuelen om openlijk zichzelf te kunnen zijn. Mensen met biseksuele gevoelens, vooral biseksuele mannen, hebben moeite om zich als bi te identificeren en hun gevoelens te uiten. In vergelijking met homoseksuele mannen en lesbische vrouwen blijven biseksuele mensen vaker in de kast, waardoor het risico op mentale ongezondheid toeneemt.

Corona versterkt de onzichtbaarheid

De coronacrisis treft iedereen, maar niet op gelijke manier. Kwetsbare groepen zoals de holebigemeenschap lopen een hoger risico om in deze instabiele tijden uit de boot te vallen. Zo is het wegvallen van de Prides een slag in het gezicht voor iedereen die op zulke events een thuis vond die in hun eigen familie ontbreekt. Voor heel wat holebi-jongeren betekende de lockdown in een vijandig gezin een risico op geweld en isolatie.

Net zoals de Pride moest de Bi Visibility Day eraan geloven en kon dit jaar niet op zijn gebruikelijke manier gevierd worden. Toch blijft de nood aan meer informatie en meer zichtbaarheid van enorm belang. Want in een samenleving waar zichtbaarheid gelijk staat aan macht, is onzichtbaarheid fataal.