Internationale organisaties onder vuur: Europa’s antwoord op Trump

Met Trumps herverkiezing staan organisaties als VN, NAVO en IMF opnieuw onder druk. Moet Europa weer op de bres springen voor deze instellingen en – misschien tegen eigen belang in – streven naar modernisering en een grotere invloed van China, India en Afrikaanse landen? Of heeft multilateralisme zijn beste tijd gehad en moet de EU een geopolitieke vuist gaan maken?  

De wereld kampt onder meer met oorlogen in Oekraïne en Gaza, klimaatverandering en de dreiging van nieuwe pandemieën. Internationale samenwerking is cruciaal, maar Donald Trump dreigt weer roet in het eten te gooien. Tijdens zijn eerste termijn trok hij de VS terug uit internationale organisaties en ondermijnde hij het klimaatakkoord van Parijs. Met nog eens vier jaar in het vooruitzicht dreigt een verlammende crisis binnen instellingen zoals de VN, NAVO, IMF, Wereldbank, UNESCO en Wereldhandelsorganisatie.

Europa staat voor een keuze: blijft het inzetten op multilateralisme, of kiest het voor geopolitieke machtsstrijd zoals Rusland, China en de VS? Dat laatste lijkt onwaarschijnlijk, omdat de EU zelf is opgebouwd uit multilaterale samenwerking. Maar dan is de vraag hoe instellingen te versterken en moderniseren. Moeten opkomende landen een grotere stem krijgen in internationale organisaties? Of moet de EU minder leunen op de misschien verouderde naoorlogse organisaties en meer inzetten op informelere structuren zoals de G7, G20 of private initiatieven zoals de Bill & Melinda Gates Foundation? 

Hylke Dijkstra (hoogleraar Internationale Veiligheid en Samenwerking, Universiteit Maastricht) is co-auteur van het boek The survival of international organizations, dat in januari verschijnt. In een korte lezing bespreekt hij bovengenoemde kwesties. Aansluitend discussie met Els Hertogen (algemeen directeur van 11.11.11., Koepel van Internationale Solidariteit) en voormalig Nederlands topdiplomaat Henne Schuwer (o.a. voormalig ambassadeur in Washington en Brussel).