Eén grafiek maakt duidelijk dat het Midden-Oosten nog meer geweld verwacht
Het Westen gelooft dat de oplossing voor het geweld in het Midden-Oosten ligt in deradicalisering, betere theologie en gewapende Koerden. Intussen bloeit de internationale wapenhandel als nooit tevoren. Wie koopt het meeste wapens: Iran of Saoedi-Arabië? En wie levert dat materieel aan een regio in brand?
google.setOnLoadCallback(drawChart); function drawChart() { var data = google.visualization.arrayToDataTable([ ['Jaar', 'Saoedi-Arabië', 'VAE', 'Irak', 'Iran'], ['2008', 1907, 1631, 831, 270], ['2009', 2560, 1872, 1102, 394], ['2010', 2952, 1192, 672, 369], ['2011', 3136, 1706, 1038, 210], ['2012', 3104, 2423, 1216, 221], ['2013', 4209, 2967, 889, 208], ['2014', 6466, 2214, 1242, 213], ['prognose 2015', 9796, 2552, 2547, 199] ]); var options = { title: 'Militaire import 2008-2015 (in miljoen dollar)', legend: { position: 'right' } }; var chart = new google.visualization.LineChart(document.getElementById('curve_chart')); chart.draw(data, options); }
Vorig jaar groeide voor het zesde jaar op rij de wereldwijde wapenhandel. Sinds het begin van de Arabische Lente in 2011 zijn vooral het Midden-Oosten – de grootste regionale markt – en Noord-Afrika verantwoordelijk voor deze trend.
Tussen 2011 en 2014 stegen de regionale uitgaven met 31,9 procent, van 115,3 naar 152,1 miljard dollar.
Saoedi-Arabië spant de kroon als grootste importeur van militair materiaal wereldwijd en sterkste stijger qua militaire uitgaven. Dit jaar zal het land volgens prognoses een zevende van de wereldwijde militaire import voor zijn rekening nemen.
Militaire import 2008-2015 (in miljoen dollar)Saoedi-ArabiëVAEIrakIran2008200920102011201220132014prognose 201502.5005.0007.50010.000
Jaar
Saoedi-Arabië
VAE
Irak
Iran
2008
1907
1631
831
270
2009
2560
1872
1102
394
2010
2952
1192
672
369
2011
3136
1706
1038
210
2012
3104
2423
1216
221
2013
4209
2967
889
208
2014
6466
2214
1242
213
prognose 2015
9796
2552
2547
199
Iran
Dit jaar zal Saoedi-Arabië een zevende van de wereldwijde militaire import voor zijn rekening nemen.
Landen in het Westen verkochten vorig jaar een recordaantal wapens aan de Golfstaten. Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten (VAE), beide net als België lid van de coalitie die ten strijde trekt tegen IS, importeerden samen meer dan geheel West-Europa.
De twee grootste westerse wapenleveranciers, de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, profileren zich als permanente leden van de VN-Veiligheidsraad overigens ook als voortrekkers van twee ontwapeningsinitiatieven in de regio: het ontmantelen van de chemische wapens van de Syrische overheid en de onderhandelingen over het nucleaire programma van Iran.
Riyad versus Teheran
Terwijl de westerse staten de Golfstaten bewapenen, liet Rusland in april de controversiële levering van S-300 luchtafweerraketten aan Iran plaatsvinden nadat het die vier jaar lang had afgehouden. Zo lijken Riyad en Teheran de exponenten in een gloednieuwe oorlog-bij-volmacht uitgetekend door Rusland en een westerse coalitie van wapenexporteurs die het Arabisch interventionisme van landen als Saoedi-Arabië steunt.
Het vormen, in april, van een militaire alliantie bestaande uit de Golfstaten, Egypte, Marokko en Soedan past in dat plaatje; wezenlijk hierbij is ook het aspect sjia versus soenna. In Syrië, waar Iran Assad steunt en de Golfstaten onder andere ook islamistische rebellengroepen steunen, vindt ondertussen de eerste krachtmeting plaats. De tweede, in Jemen, is in volle ontwikkeling.
De New York National Guard op bezoek in Saoedi-Arabië voor een gezamenlijke oefening met de landmacht van Saoedi-Arabië in april 2014.
New York National Guard (CC BY-ND 2.0)
IJdele hoop
‘De snelle groei van de regionale uitgaven is het resultaat van twee factoren die elkaar beïnvloeden; een verslechterende veiligheidssituatie en grotere olie-inkomsten,’ aldus Craig Caffrey, analist van de Golf-regio bij het Amerikaanse studiecentrum IHS.
Hoewel deze laatste factor in de loop van 2015 zal verdwijnen, sluit de politieke realiteit uit dat het defensiebudget zal dalen. Bovendien beschikken de Golfstaten over voldoende financiële reserves om niet snel van koers te veranderen. ‘Er wordt verwacht dat de regio tegen het einde van het decennium nog 150 miljard dollar geïnvesteerd zal hebben in defensieaankopen.’
Met de massale toevloed van wapens krijgt wie rekent op stabiliteit het deksel op de neus.
Met de massale toevloed van wapens, met een levensduur langer dan dat van een plaatselijk conflict, in een onvoorspelbare regio als het Midden-Oosten, krijgt wie rekent op stabiliteit het deksel op de neus. Deze cijfers laten Poetin niet koud en de kans is reëel dat Rusland zich actiever zal willen profileren. Iran zal zich door de toenemende militaire macht van vooral Saoedi-Arabië en de Verenigde Arabische Emiraten trouwens steeds bedreigder voelen en kan naar Rusland kijken voor antwoorden, ondanks de recente toenadering tot het Westen.
Hier komt bovenop dat de slachtoffers van het toenemende Arabische interventionisme van de Golfstaten allicht niet lijdzaam zullen blijven toekijken. Mogelijk vinden ook zij bij Poetin gehoor en verliest de bewapeningswedloop zo zijn huidige eenzijdigheid.
Bronnen: IHS Global Defence Trade Report; Sipri Trends in World Military Expenditure, 2014; IHS AD&S Jane’s Defence Budgets Quarterly Report, April 2015. Niet al deze bronnen zijn openbaar beschikbaar.
Dit artikel verscheen eerder in het zomernummer van MO*. Abonneer je hier!